Veba Geceleri romanında anlatıcının kurgusal işlevleri

Yıl 2022, Sayı: 28, 177 - 197, 21.06.2022

Enser Yılmaz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132534

Öz

Postmodern anlatıların en önemli özelliklerinden biri, anlatım ve anlatıcı açısından modernist romana göre oldukça çeşitlilik göstermesidir. Bir yandan üstkurmacanın olanaklarından faydalanan postmodernist romancılar öbür yandan farklı anlatım tekniklerine başvurarak anlatının zenginleşmesini sağlarlar. Adı postmodernizmle anılan Orhan Pamuk’un 2021 yılında yayımladığı Veba Geceleri romanı yazarın diğer eserlerinde olduğu gibi birçok açıdan postmodern niteliklere sahiptir. Yazarın, anlatının yazılış sürecini anlatı metnine dâhil ederek üstkurmacaya başvurması, farklı anlatım tekniklerini bir arada kullanması ve olayları, zaman çizgisinden saparak anlatması Veba Geceleri’nin postmodern bir roman olarak nitelendirilmesinde etkili olmuştur. Ayrıca romanın anlatıcısı olan Mina Mingerli’nin anlatıcı olarak muhtelif işlevleri yerine getirdiği görülür. Bu işlevler, anlatıbilimci Gérard Genette’in Anlatı Söylem teorisine göre ele alınıp incelenebilir. Genette’e göre bir anlatıcının beş tane işlevi vardır: Öyküleme İşlevi, Yönlendirme İşlevi, Bildirişim İşlevi, Doğrulama İşlevi, İdeolojik İşlevi. Bir anlatıda anlatıcının bu beş işlevin hepsini yerine getirmesine gerek yoktur fakat her anlatıcı muhakkak öyküleme işlevini yerine getirir. Bu beş işlevin yerine getirildiği anlatıları anlatım bakımından zengin olarak nitelemek mümkündür. Bu çalışmanın amacı Orhan Pamuk’un Veba Geceleri romanında anlatıcının işlevlerini Genette’nin teorisine göre ele alıp incelemektir. Çalışmada postmodern bir roman olarak nitelendirilen söz konusu romanın, anlatım açısından nasıl bir özelliğe sahip olduğu ortaya konulacak ve anlatıcının işlevlerini yerine getirirken ne gibi yöntem ve tekniklere başvurduğu anlaşılmaya gayret edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Postmodernizm, Veba Geceleri, Orhan Pamuk, anlatıcı, anlatım

Fictional functions of the narrator in Nights of Plauge

Öz

One of the most important features of postmodern narratives is that they vary considerably from modern novels in terms of narration and narrator. Postmodern novelists drawing upon the possibilities of metafiction also enrich the narrative by applying different narrative techniques. Nights of Plague, published in 2021 by Orhan Pamuk who is associated with postmodernism, features postmodern qualities in many respects, as in the other works of the author. Nights of Plague is characterized as a postmodern novel since the author uses metafiction by incorporating the writing process of the narrative into the narrative text and different narrative techniques together and describes the events by deviating from the timeline. It is also observed that Mina Mingerli, who is the narrator of the novel, performs various functions as a narrator. These functions can be studied and analyzed according to the narrative discourse theory of the narratologist Gérard Genette. According to Genette, a narrator has five functions: The Narrative Function, The Directing Function, The Communication Function, The Testimonial Function, and Ideological Function. In a narrative, the narrator does not need to fulfil all five functions, but every narrator necessarily fulfils the narration function. It is possible to describe the narratives in which these five functions are fulfilled as rich in terms of narration. The aim of this study is to exaMina the functions of the narrator in Orhan Pamuk's novel Nights of Plague, according to Genette's theory. Described as a postmodern novel, it will be analysed to find out what kind of feature it has in terms of narration and to understand what methods and techniques the narrator uses while fulfilling the narrator’s functions.

Anahtar Kelimeler

Postmodernism, Nights of Plague, Orhan Pamuk, narrator, narration

Kaynakça

• Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. Boston: Heinle & Heinle.
• Antakyalıoğlu, Zekiye (2013). Roman Kuramına Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Argunşah, Hülya (2002). “Tarihi Romanda Post-modern Arayışlar”. İlmi Araştırmanlar. 14: 17-27.
• Bakhtin, M. (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. İstanbul: Metis Yayınları.
• Barthes, Roland (2000). “The Death of The Author”. Modern Criticism and Theory. Ed. David Lodge. Harlow: Longman Place of Publication
• Bennett, Andrew-Royle, Nicholas (2004). An Introduction to Literature, Criticism and Theory. London: Pearson Longman.
• Bingöl, Ulaş (2019). Modernizmden Postmodernizme Eleştiri Terimleri Sözlüğü Birinci Cilt I. İstanbul: Akademik Kitaplar Yayınevi.
• Cuddon, John Antony (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Malden: Blackwell.
• Çetin, Nurullah (2019). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çıraklı, Mustafa Zeki (2015). Anlatıbilim Kuramsal Okumalar. İstanbul: Hece Yayınları.
• Ecevit, Yıldız (2006). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Foster, E. M. (1982). Roman Sanatı. (çev. Ünal Aytür). İstanbul: Adam Yayınları.
• Huyugüzel, Ömer Faruk. (2019). Eleştiri Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Genette, Gérard (1980). Narrative Discourse. (çev. Jane E. Lewin). New York: Cornell University Press.
• Nakıboğlu, Gülsün (2021). Bir salgın romanı olarak Orhan Pamuk’un Veba Geceleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (117), 315-334. Doi: http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.50932
• Pamuk, Orhan (2021). Veba Geceleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Parla, Jale (2020). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Prience, Gerald (1982). Narratology The Form and Functioning of Narrative. New York: Mouton Publishers.
• Prince, Gerald (1989). A Dictionary of Narratology. Nebraska: University of Nebraska Press.
• Quinn, Edward (2006). A Dictionary of Literary and Thematic Terms. New York: Infobase Publishing.
• Tekin, Mehmet (2003). Roman Sanatı (Roman Unsurları) 1. İstanbul: Ötüken Neşriat.
• Topçu, Hayrunnisa (2015). “Anlatıcı Sorunsalı Işığında Türk Romanına Dair Bir Değerlendirme”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Wood, James (2010). Kurmaca Nasıl İşler? (çev. Ekin Bodur). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ertem, Beyza (2021). “Tarihin kurgusallığı ve roman sanatı: Veba Geceleri”.
• https://www.gazeteduvar.com.tr/tarihin-kurgusalligi-ve-roman-sanati-veba-geceleri-haber-1517542 Erişim Tarihi: 10. 03. 2022
• Kahraman, Hasan Bülent (2021). “Veba Geceleri ve tarihin eşiğindeki hayalet”.
• https://t24.com.tr/k24/yazi/veba-geceleri-ve-tarihin-esigindeki-hayalet,3324 Erişim Tarihi: 12. 03. 2022
• Pamuk, Orhan (2021a). “Orhan Pamuk ‘Veba Geceleri’ni anlatıyor”
• https://www.youtube.com/watch?v=_dSHHASjnGc&list=PLMXb6cBXpTE6MH4jEVYJzJhaX2Q50bLe7 Erişim Tarihi: 15.02.2022
• https://www.youtube.com/watch?v=rUm0FOvLKcg Erişim Tarihi: 16.02.2022
• Pamuk Orhan (2021b) “Orhan Pamuk: Altan, Kavala, Demirtaş Türkiye’nin hapiste yatan cesur insanları” https://www.youtube.com/watch?v=OemDzY1asXw Erişim Tarihi: 15. 02. 2022