Gideon Toury’nin erek odaklı kuramı ışığında Zekeriya Tamir’in “Kül İçinde Bahar” adlı eserinin Türkçeye çevirisinin incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 34, 1340 - 1353, 22.06.2023

Hilal Arslan Bilir

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316402

Öz

Tarihin ilk zamanlarından beri çeviri, diller ve kültürler arasında aktarım sağlamaktadır. İlk zamanlarda sözlü olarak başlayan bu aktarım, daha sonraki yıllarda yazılı olarak da devam etmiştir. Günümüzde bir bilim dalı olarak yerini alan çeviri, aslında hayatın her alanında etkin bir rol oynamaktadır. Bilim, sanat, edebiyat gibi tüm alanlarla bağlantılı olan çeviri, farklı dil ve kültürlerin daha iyi anlaşılması ve hatta tanıtılması için gerekli hale gelmiştir. Bu bağlamda çevirinin daha iyi anlaşılması, kaynak dil ve kültürün erek okuyucuya anlaşılır bir biçimde sunulması için çeşitli kuram ve stratejiler geliştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı; Arapçadan Türkçeye yapılan çevirilerde, benzerlikler, kayıplar, yeterlilik ve kabul edilebilirlik gibi izlenen çeviri yöntemlerini saptamaktır. Bu amaçla Suriyeli yazar Zekeriya Tamir’in “Kül İçinde Bahar” adlı kitabında yer alan on bir öykü, Gideon Toury’nin Betimleyici Çeviri Araştırmaları doğrultusunda çeviri normları çerçevesinde incelenmiş ve çevirilerde uygulanan stratejilere yer verilmiştir. Çalışmada veri toplamak amacıyla internet veri tabanları ve açık kaynaklardan elde edilen bilgiler ve bu alanda yazılmış kitaplar kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda çevirmenin genel olarak erek odaklı bir çeviri anlayışı benimsediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Arapça, Zekeriya Tamir, Gideon Toury, çeviri kuramları

Kaynakça

• Bengi-Öner, I. (1995), “Çeviribilimde Bireysel Kuramdan Geniş Ölçekli Bir Bakış Açısına Doğru, Çeviri ve Çeviri Kuramı Üzerine Söylemler”, yay. haz. Mehmet Rıfat, İstanbul, Düzlem Yayınları, 9-12; akt. Yalçın, Perihan (2015), Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama.
• Bostancı, A. (2007), Çağdaş Arap edebiyatçısı Zekeriyâ Tâmir edebî kişiliği ve hikâyeciliği, Nun Yayıncılık, İstanbul.
• Can, A. H. (2006), Zekeriya Tâmir ve İbâdullah adlı eserinin teknik ve tematik incelenmesi, Erzurum, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi); akt. Fettahoğlu, Y. (2016), “Suriyeli Yazar Zekeriyyâ Tâmir'in "Onuncu Günde Kaplanlar" adlı hikâyesi ve tahlili”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C:5, S: 10, s. 63-74.
• Çimen Karayürek, E.; Kurt, M. (2021). “Analyse de Çılgın Gibi dans le contexte de l’autotraduction”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 739-752. DOI: 10.29000/rumelide.949688.
• Erkalan Çakır, N. (2022). “Karikatür Çevirilerinde Mizahi Üslubun Aktarımı”, içinde Edebiyatın Sanatlararası İlişkileri (Ed.) Ömer Solak, 511-529, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Fettahoğlu, Y. (2016), “Suriyeli Yazar Zekeriyyâ Tâmir'in "Onuncu Günde Kaplanlar" Adlı Hikâyesi ve Tahlili”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C:5, S: 10, s. 63-74. Tahir Gürçağlar, Ş. (2015), Kapılar; çeviri tarihine yaklaşımlar, Scala Yayıncılık, İstanbul.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2019), Çevirinin ABC’si, Say Yayınları, İstanbul.
• Holmes, J.S. (1988), “The Name & Nature of Translation Studies, Translated! Papers on Literary Translation Studies”, Amsterdam: Rodopi; akt, Yazıcı, M. 2005, “Çeviribilimin Temel Kavramı ve Kuramları”, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul.
• es-Samâdî, İ. O. Zekeriyâ Tâmir ve’l-Ķıssatu’l-Ķasîra; akt. İzci, Abdül Hakim (2016), Zekeriyâ Tâmir hayatı eserleri ve Sahîlu’l-Cevadi’lebyad adlı kitabının tahlili, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• İzci, A. H. (2016), “Zekeriyâ Tâmir hayatı eserleri ve Sahîlu’l-Cevadi’lebyad adlı kitabının tahlili, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• Kalkan, Ç. M.; Şaşmaz, A. Y. (2021). “Çeviride Modernleşme Girişimleri: Osmanlı Babıali ve Çin Jiangnan Arsenal Tercüme Bürosu Örneği.” Turkish Studies –Language. 16(4): 2347-2361. Erişim adresi: https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.52487 (11.04.2023).
• Kilci, K. (2018), “Suriye’de Çocuk Edebiyatı”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Kula, M. (2011), “Modern Suriye Hikâyesine Genel Bir Bakış”, Doğu Araştırmaları: Doğu Dil, Edebiyat, Tarih, Sanat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, S: 7, s. 17-48.
• Maden Kalkan, Ç. (2021). “Çin Dili ve Yazılı Çeviri Tarihine Genel Bir Bakış.” Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi. 4(2): 220-233. Erişim adresi: https://doi.org/10.37999/udekad.933009 (11.04.2023). Rakova, Z. (2016), “Çeviri Kuramları”, Çevirmenin Yayını, çev. Yusuf Polat, Ankara.
• Toury, G. (2000). The nature and role of norms in translation. L. Venuti (Ed.), The Translation Studies Reader içinde (s. 198-220). London and New York: Routledge; akt. Kurt, G. (2019), Necip Mahfuz romanlarının Arapçadan Türkçeye çevrilerinin Erek Odaklı Çeviri Kuramı ve çeviri stratejileri açısından incelenmesi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Toury, G. (1995), “Descriptive Translation Studies and Beyond”, Amsterdam, Philadelphia, John Benjamins.
• Türkoğlu, E. (1996), Çeviribilim ve yabancı dil öğretiminde araç çeviri uygulamaları, Anadolu Üniversitesi Tez Arşivi.
• Yalçın, P. (2015), “Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama”, Grafiker Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
• Yalçın, P. & Çay; A. R. (2014), “Değirmenimden Mektuplar Adlı Eserin Türkçe Çevirileri Üzerine Bir İnceleme”, International Journal of Language Academy, ISSN: 2342-0251, Volume 2/4 Winter, s. 266-285.
• Yazıcı, M. (2005), “Çeviribilimin temel kavramı ve kuramları”, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul.
• Yücel, F. (2016), Çevirinin tarihi, Çeviribilim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• Zamzam, A. (2013), Zekeriya Tamir'in hayatı, sanatı ve eserleri, Yüksek Lisans Tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Kilis.