Risâletü’n-Nushiyye adlı eserde açgözlülük ve kanaat kavramlarına ilişkin metaforik anlatımın değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 35, 334 - 344, 21.08.2023

İlknur Gürcan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1347309

Öz

Yunus Emre’nin en önemli eserleri arasında yer alan Risâletü’n-Nushiyye, Türk kültürü açısından da büyük önem taşır. Eserde ele alınan konular, esere nasihat kitabı niteliği kazandırır. Çalışmada, Yunus Emre’nin bu kıymetli eserinde yer alan açgözlülük ve kanaat kavramlarının metaforik anlatımları incelenmiştir. Metafor, son yıllarda farklı alan ve konulardaki çalışmalarda sıklıkla karşımıza çıkan bir terimdir. Yunus Emre, seçtiğimiz iki kavramı ele alırken açıklayıcı olmak ve anlatımını güçlendirmeyi amaçlamış, bunun için metafor kullanımına başvurmuştur. Metaforlu kullanımlar tespit edilirken George Lakoff ve Mark Johnson’un öne sürdüğü Çağdaş Metafor Kuramında yer alan kavramsal metafor sınıflandırmasından yararlanılmıştır. Tespiti yapılan dil verileri, kavramsal metafor türlerine ait alt başlıklarda, kendilerine uygun bölümde incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, Yunus Emre’nin açgözlülük ve kanaat sözcüklerine yüklediği anlamlar ortaya çıkmıştır. Şairin soyut olan kavramları anlatmak için kullandığımı somut benzetmeler, onun düşünce dünyasındaki zenginliği ve aktardığı okuyucu kitlesinin anlam evrenini ortaya sermektedir. İncelenen eserin nasihat kitabı olduğu göz önünde bulundurulduğunda yazarının öncelikli amacının sanat yapmak olmadığı, okuyucu tarafından anlaşılır olmaya çalıştığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Risâletü’n Nushiyye, metafor, kavramsal metaforlar, açgözlülük, kanaat

Kaynakça

• Çetinkaya, B. (2017). Kutadgu Bilig’de Kavramsal Metaforlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:19, Sayı: 2, 377-399.
• Günay, U. ve Horata, O. (2019). Risâletü’n-Nushiyye Yunus Emre, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. (2003).
• Tatcı, M. (2005). Yunus Emre Külliyatı III: Risâletü’n-Nushiyye–Tenkitli Metin, İstanbul: MEB Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2012). Yazım Kılavuzu, Ankara: TDK Yayınları.
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Yunusoğlu, M. K. (2016). Budist Türk Çevresi Eserlerde Metaforlar, Ankara: TDK Yayınları.