Çağdaş sanatta kırıcı bir öğe olarak değişen, dönüşen oturma birimleri ve sanatçılardan örnekler

Yıl 2024, Sayı: 38, 922 - 937, 21.02.2024

Ü. İlgaz Özgen Topcuoğlu , Handan Sabriye Yaman

https://doi.org/10.29000/rumelide.1439778

Öz

Günlük yaşamımızın bir parçası haline gelen oturma birimleri, çağdaş sanatta farklı sanatsal ifade biçimleri olarak birçok yapıtta ele alınmıştır. Oturma eylemi olarak tanımlanan fiziksel bir gereksinimi karşılamak için üretilen oturma birimleri, günlük yaşam nesnesi olmasının yanı sıra, sosyolojik ve kültürel kimliğe de sahiptirler. Çalışmanın amacı, içinde bulunduğu dönemle özdeşleşen oturma birimi sandalye ve taburenin disiplinlerarası sanat yaklaşımıyla kırıcı bir öğe olarak çağdaş sanattaki yeri ve önemine dikkat çekmek ve incelemektir. Bu çalışmada, çağdaş sanatta oturma birimlerinden sandalye/tabureyi oturma işlevlerinin dışında ele alan sanatçı Pablo Picasso, Marcel Duchamp, Pablo Reinoso’nun yapıtları ve masayla birlikte sandalyeyi kullanan sanatçı Marina Abramoviç’in performansı incelenmiştir. Çağdaş sanatın gelişiminden, günümüze kadar oturma birimlerinden özellikle sandalye ve tabure, örnek olarak ele alınan sanatçıların yapıtlarında görüldüğü gibi, sanatsal ifade biçimi olarak değişmiş ve dönüşmüş, görsel algının ötesine geçerek, kavramsal boyuta taşınmıştır. Aynı zamanda 1990 sonrası ilişkisel estetik bağlamında değerlendirildiğinde sandalye, izleyicinin de dâhil olduğu bir performansın parçası olmuştur. Sonuç olarak çağdaş sanatta farklı sanatçılar tarafından ele alınan tüketim nesnesi olan oturma birimlerinden sandalye ve tabure öncelikle çağdaş sanatta bir kırılma noktası olmuş, içinde yaşadığımız çağın ve insanın kendine yabancılaşmasının da bir tür göstergesi olmuştur. Bu çalışmanın araştırma konusu olarak ele alınan oturma birimlerinden öncelikle sandalye ve taburenin çağdaş sanatta ayrı bir yeri olduğu ve farklı sanat disiplinlerindeki sanatçılar tarafından kırıcı bir öğeye ve göstergeye dönüştürülmesi açısından, literatüre bir katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Sanat, Sanatçı, Oturma Birimi, Sosyolojik Kimlik, Tüketim Nesnesi

Kaynakça

• Antmen, A. (2008). 20.YY Batı Sanat Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Antmen, A. (2017). Sanatçılardan Yazılar ve Açıklamalarla 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. (8. Baskı). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Ataseven, O. (2016). Heykelin Çevresel Serüveni. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, Cilt:9, Sayı:17ISSN1308-2698, 262-277.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu. (çev. H. Deliceçaylı, F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bourriaud, N. (2005). İlişkisel Estetik. (çev. S. Özen). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Cabenne, P. (2013), Kübizm. (çev. I. Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Cauquelin A. (2005). Çağdaş Sanat. (çev. Ö. Avcı). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Danto, A. C. (2013). Sanat Nedir? İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Eroğlu, Ö. (2005). Paris’te Sanat; Tolbiac 81 Notları. İstanbul: Nelli Sanat Evi Yayınları.
• Gürcan G. A. G. (2015). Performans Sanatı; Yüzyıllık Tarihine Genel Bakış. (1. Baskı). İstanbul: Tekhne Yayınları.
• Hizmetli, S. (2009). Land Art Akımı ve Bir Uygulama Önerisi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Güzel Sanatlar Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• İpşiroğlu, N. (2009). Sanatta Devrim. İstanbul: Hayalbaz Kitap.
• Kavrayan, S.Ç. (2019). Çağdaş Sanat ve Kimlik: Grayson Perry Eserleri Üzerinden Bir İnceleme. İnsan&İnsan, Sayı:19, 63-77. DOI: https://doi.org/10.29224/insanveinsan.407617
• Kurtoğlu, A. (1986). Mobilya Stillerinin Tarihi Gelişimi. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, Cilt 36, Sayı 3, 71-91.
• Lickens, F. (2021) Pablo Reinoso: an artist with a great imagination https://galleryviewer.com/en/article/757/pablo-reinoso-an-artist-with-a-great imagination (Erişim Tarihi: 10.10.2023).
• Lynton, N. (1982). Modern Sanatın Öyküsü. (çev. Prof. Dr. C. Çapan, Prof. Dr. S. Çapan). İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Mamur, N. (2017) Ekolojik Sanat: Çevre Eğitimi İle Sanatın Kesişme Noktası. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1000-1016.
• Marshal, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (çev. O. Akınhay, D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• O’Doherty B. (2021). Beyaz Küpün İçinde* Galeri Mekânının İdeolojisi. (çev. A. Antmen). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Özkahraman Şen M. (2014). Endüstriyel Ürünleri Biçimlendiren Tasarım Akımları 1850-1950”. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Pablo Reinoso. (2023a). Erişim adresi: https://carpentersworkshopgallery.com/artists/pablo-reinoso/ (Erişim Tarihi: 22.08.2023)
• Pablo Reinoso. (2023b). Erişim adresi: https://www.artnet.com/artists/pablo-reinoso/ (Erişim Tarihi: 13.06.2023)
• San, İ. (1979). Sanatsal Yaratma ve Çocukta Yaratıcılık. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Saygın, A. (2017). Sümer Medeniyeti Üzerine Bir İnceleme. Erişim Adresi: https://www.academia.edu/32746768/S%C3%BCmer_Medeniyeti_%C3%9Czerine_Bir_%C4%B0nceleme. (Erişim Tarihi: 04.09.2023).
• Turani, A. (1992) “Dünya Sanat Tarihi”. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldız, B. (2016). “Marcel Duchamp Eserlerinin Yıkıcı Düzlemi ve Ready Made’lerindeki Anti-Topografi”, Art-Sanat Dergisi, Sayı 6, 133-146. Erişim Adresi: https://cdn.istanbul.edu.tr/statics/turkiyat.istanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2013/08/ART-SANAT-6-min.pdf, Erişim Tarihi: 15.12.2023
• Yılmaz, M. (2006). Modernizmden Postmodernizme Sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Görsel 1: Gudea Heykeli, Sümerler. http://www.nkfu.com/wp-content/uploads/2013/01/gudea.jpg , Erişim Tarihi: 06.09.2023
• Görsel 2-3: Yunan Vazosu Üzerinde Klismos Sandalye. http://www.buffaloah.com/f/fstyles/emp/klismos/boston/bost.html, Erişim Tarihi: 07.11.2023
• Görsel 4: Klismos Sandalye. http://www.buffaloah.com/f/fstyles/emp/klismos/klismos_balt.html, Erişim Tarihi: 16.12.2023
• Görsel 5: Pablo Picasso, Bambu Sandalyeli Ölü Doğa. http://art-picasso.com/image/1910/1912%20Still%20life%20with%20the%20caned%20chair.jpg, Erişim Tarihi: 02.10.2023
• Görsel 6: Marcel Duchamp, Tabure Üstünde Bisiklet Tekerleği. https://www.peramuzesi.org.tr/blog/marcel-duchamp%E2%80%99in-bisiklet-tekerlegi/1459, Erişim Tarihi: 02.11.2023
• Görsel 7: Marina Abramoviç, Sanatçı Burada. https://www.e-skop.com/images/UserFiles/images/Editor/abramovi%C3%A701_430.jpg, Erişim Tarihi: 07.11.2023
• Görsel 8: Pablo Reinoso, 2005, Thoneteando Serisi’nden TH 13. https://www.pabloreinoso.com/art#/collection/7/photo/14, Erişim Tarihi: 13.11.2023
• Görsel 9: Pablo Reinoso, Uyum Sandalyeleri. https://www.pabloreinoso.com/art#/collection/1/photo/6, Erişim Tarihi: 22.11.2023