Rāmāyaṇa ve Mahābhārata Destanlarındaki Kadın Karakterler Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Sayı: 39, 900 - 913, 21.04.2024

Canan Yoğurt

https://doi.org/10.29000/rumelide.1470152

Öz

Destanlar, kültürel kimliğin bir parçası olmakla birlikte değerlerin, ahlaki ilkelerin, toplumsal ve dini öğretilerin nesilden nesile aktarılmasında, kültürel birlikteliğin sağlanmasında ve tarihi olayların kavranmasında önemli bir kaynaktır. Bu açıdan Hint destanları, Hint mitolojisinin ve kültürünün önemli bir parçasını oluşturur. Bu destanlardan hem Rāmāyaṇa’da hem de Mahābhārata’da, karmaşık karakterler, ahlaki dersler, mitolojik ögeler ve dramatik olaylar yer almaktadır. Bu çalışmada; Hindistan’ın ilk destanı olduğu düşünülen Rāmāyaṇa ve en uzun destanı olan Mahābhārata’da geçen kadın karakterlerin toplumsal normlar çerçevesinde derinlemesine analizi yapılmıştır. Antik dönem Hint edebiyatı ve mitolojisi genel olarak Vedik ve Epik dönem olarak ele alınabilir. Vedik dönem Veda metinlerinin yazıldığı dönemi, Epik dönem ise destanlar dönemini kapsar. Epik dönem kendinden önceki Vedik dönemden izler taşıdığından bu iki dönemi birbirinden bağımsız ele almak bu çalışma açısından değerlendirildiğinde yeterli olmayacaktır. Literatürdeki diğer Veda dönemi kadın çalışmalarından farklı olarak, Vedalar sonrası dönemde yazılmış olan bu destanlarda hayat bulmuş kadın figürlerinin karşılaştırılmalı olarak tasnifi ve tahlili yapılarak yorumlanması sağlanmıştır. Destanlarda adları geçen kadın karakterler ve temsil ettikleri kimlikler bakımından değerlendirildiklerinde; bedenî özellikleri bakımından kadınlar, ifrit kadınlar, insanların ve tanrıların dostu olan mitolojik kadınlar ve ifritler, ermiş kadınlar, tanrıça bedenlenmesindeki kadınlar ve tanrıçalar olduğu görülmüştür. Rāmāyaṇa ve Mahābhārata destanlarındaki kadın figürler oluşturulan bu kategoriye göre daha yakından incelendiğinde bazı kadın karakterlerin çoklu kimliklerinin bulunduğu saptanmıştır. Özelde ise; bu destanlarda yer alan kadın başkahramanlardan Sītā ve Draupadī’nin hikayeleri, erdemleri ve güçlü yanları vurgulanarak Hindistan kültürel mirasındaki önemi destanların amacı doğrultusunda değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rāmāyaṇa, Mahābhārata, Hint destanları, epik dönem, kadın

Kaynakça

• Bhattacharya, P. (2006). “Pancha Kanya: A Quest in Search of Meaning–Part I”. Journal of Human Values. Volume 12, Issue 1 s. 1-29. https://doi.org/10.1177/0971685805012001.
• Bose, M., Bose, S. P. (2013). A Woman’s Rāmāyaṇa. New York: Oxford Centre for Hindu Studies Routledge Hindu Studies Series.
• Brockington, J., Brockington, M., Bose, M. (2016). The Other Rāmāyaṇa Women. New York: Oxford Centre for Hindu Studies Routledge Hindu Studies Series.
• Can, H., D. (2020). “Hint Mitolojisinde Purāṇalar ve Upapurāṇalar”. Hint Mitolojisi Purāṇa Edebiyatı Yazıları. Ed: Yalçın Kayalı. İstanbul: Çizgi Kitabevi, 11-39.
• Çağdaş, K. (1974). Hint Eski Çağ Kültür Tarihine Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Çandra, S. V. Bhārtīya Saṁskṛti Meṁ Striyoṁ Kī Sthiti. D. K. Printworld Private Limited, 2009.
• Dumezil, G. (2012). Mit ve Destan I Hint-Avrupa Halklarının Destanlarında Üç İşlev İdeolojisi. Çev. Ali Berktay. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dwivedi, M. & Malik, S. (2022). “Status of Women in Vedic Period”. Journal of Positive School Psychology. Vol. 6, No. 3, s. 5693-5702.
• Gamberi, V. (2016). “Escaping from Rama: Portraits of Indian Women”. Culture and Religion: An Interdisciplinary Journal, 15:3, 354-372, DOI: 10.1080/14755610.2014.945469
• Kaya, K. (2003). Hint Mitolojisi Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kayalı, Y. & Hakman, I. (2021). “Eskiçağ Hindistan Tarihinin İki Buddhist Hamisi: Maurya İmparatoru Aşoka ve Kuşan Kralı Kanişka”. Ankara Üniversitesi Doğu Dilleri Dergisi. Cilt VI Sayı I. s. 1-16.
• Leeming, D. (2018). Asya Mitolojisi Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Leeming, D. & Page, J. (2019). Tanrıça Mitleri. Çev. Şükrü Alpagut. İstanbul: Say Yayınları.
• Macdonell, A. A. (1900). A History of Sanskrit Literature. London: William Heinemann.
• Mani, V. (1996). Puranic Encyclopaedia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers.
• Murdoch, J. (1988). Epic Poems and Puranas. New Delhi: Caxton Publications.
• Nakamura, H. (2012). Budha. Çev. Z. Seyhan. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Paliwal, B., B. (2005). Message of Purans. Delhi: Diamond Pocket Books (P) Ltd.
• Pathak, A. (2023). “Women in Indian and Greek Epics: Some Reflections”. Research Review Journal of Social Science. e-ISSN: 2583-2867 | Vol-03 | No-01 | Jan-Jun 2023 | pp. 24-30.
• Pattanaik, D. (2016). Hint Mitolojisine Giriş: Mit ve Mitya. Çev. Çiğdem Erkal. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Rāmāyaṇa. (2002). Çev. Korhan Kaya. Ankara: İmge Kitabevi.
• Rāmāyaṇa. (2012). Çev. Asuman Belen Özcan & Hatice Derya Can. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Rout, N. (2016). “Role of Women in Ancient India”. Odisha Review. s. 42-47.
• Altekar, A. S. (2015). “The Position of Women in Hindu Civilization: Retrospect and Prospect”. Ed. Roy, K. Women in Early Indian Societies. New Delhi: Manohar Publishers & Distributors. s. 49-71.
• Stein, B. (2015). Hindistan Tarihi. Çev. Müfit Günay. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Tattwavidananda, S. (2016). Eminent Indian Women from Vedic Age to the Present. Kolkata: Advaita Ashrama.
• Williams, M. (1986). A Sanskrit-English Dictionary. Clarendon Press.
• Winternitz, M. (2002). Hint Destanları Rāmāyaṇa Mahābhārata Harivamşa. Çev. Korhan Kaya. Ankara: İmge Kitabevi.
• Yoğurt, C. (2021). “Disregarding Female Dignity in Vālmīkı’s Epic Poem ‘Rāmāyaṇa’ And Premchand’s Story ‘Nirvāsan’”. Erciyes Akademi. 35(1). s. 221-234.
• Yoğurt, C. (2022). “Prahlāda mitinde Tanrı Vishṇu’ya bağlılık: Hindu mitolojisinin purāṇa’lardaki izdüşümleri”. Ed. Ömer Solak. Edebiyatın Sanatlararası İlişkileri. Çanakkale: Paradigma Akademi.