Translation of the Onomatopoeia in Coraline

Yıl 2024, Sayı: 40, 1082 - 1094, 25.06.2024

Gamze Kaşkaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1502893

Öz

This study aims to examine how onomatopoeic words in the children's book Coraline by English author Neil Gaiman, are rendered in Turkish and to conduct a descriptive study on the translation strategies employed for these words. Coraline was written in 2002 and was first translated into Turkish in 2003 by Muharrem Nesij Huvaj and published by ODTÜ Yayıncılık. The second translation was done by Niran Elçi in 2009 and published by İthaki Yayınevi. The book is one of the author's most widely read children's books and characterized by frequent use of onomatopoeic sounds. Onomatopoeic sounds are linguistic elements frequently used in children's literature to enrich narrative, formed with words resembling the sounds produced by both living and non-living entities in nature. Especially within the context of children's literature, the translation of onomatopoeic sounds constitute an important area of study within translation studies. In this study, the source text comprising significant onomatopoeic sounds, which constitute a stylistic feature of Coraline, will be comparatively examined in two different Turkish translations, and the translation strategies employed by translators when translating these words will be revealed. The target texts in the study will be approached within the framework of Descriptive Translation Studies, drawing upon Toury's definition of translation as a "product of the target culture." In the comparative translation analysis to be conducted, Toury's three-stage model proposed for descriptive translation analysis will be used. At the end of the study, it is aimed to identify the translation strategies employed by translators when translating onomatopoeic words in the Coraline book, thus contributing data to the field of translating onomatopoeic words in children's literature.

Anahtar Kelimeler

Coraline, translation of onomatopoeia, translation strategy, Descriptive Translation Studies

Coraline örneğinde ses yansımalı sözcüklerin çevirisi

Öz

Bu çalışmanın amacı İngiliz yazar Neil Gaiman’ın Coraline adlı çocuk kitabında yer alan ses yansımalı sözcüklerin Türkçede nasıl karşılık bulduklarını incelemek ve bu sözcüklerin çevirisinde kullanılan çeviri stratejileri üzerine betimleyici bir çalışma yapmaktır. Coraline 2002 yılında yazıldıktan sonra Türkçeye ilk olarak 2003 yılında Muharrem Nesij Huvaj tarafından çevrilmiş ve ODTÜ yayıncılık tarafından yayımlanmıştır. İkinci çeviri ise 2009 yılında Niran Elçi tarafından yapılmış ve İthaki Yayınevi tarafından basılmıştır. Kitap, yazarın en çok okunan ve içerisinde yansıma seslerin oldukça sık kullanıldığı çocuk kitaplarından bir tanesidir. Yansıma sesler, doğadaki canlı ve cansız varlıkların çıkardığı seslere benzer kelimelerle yapılan sözcüklerdir ve çocuk kitaplarında sıklıkla kullanılan, anlatımı zenginleştiren dilsel ögelerdir. Özellikle çocuk edebiyatı bağlamında yansıma sözcüklerin çevirisi, Çeviribilim’e önemli bir çalışma alanı oluşturmaktadır. Bu çalışmada, kaynak metin Coralin’in önemli bir biçemsel özelliğini oluşturan ses yansımalı sözcüklerin Türkçeye yapılan iki farklı çevirisi karşılaştırmalı olarak incelenecek ve çevirmenlerin bu sözcükleri çevirirken başvurdukları çeviri stratejileri ortaya konmaya çalışılacaktır. Çalışmada erek metinler, Toury’nin çeviriyi “erek kültürün ürünü” olarak tanımlamasından yola çıkarak Betimleyici Çeviribilim Araştırmaları çerçevesinde ele alınacak ve yapılacak olan karşılaştırmalı çeviri analizinde Toury’nin betimleyici bir çeviri analizi için önerdiği üç aşamalı model kullanılacaktır. Çalışmanın sonucunda Coraline kitabında yer alan ses yansımalı sözcükleri çevirirken çevirmenlerin hangi çeviri stratejilerini kullandıkları tespit edilmeye çalışılacak böylece çocuk edebiyatında ses yansımalı sözcüklerin çevirisi alanına veri sağlanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Coraline, ses yansımalı sözcüklerin çevirisi, çeviri stratejisi, Betimleyici Çeviribilim Araştırmaları

Kaynakça

• Aydın, İ., Öksüz, A., & Çelebi, A. (2021). Çocuk Kitaplarında Yansıma, İkileme ve Pekiştirme Sözcük Görünümleri. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 923-945.
• Dinçkan, Y. (2017). Çocuk Yazınında Sessel Öğelerin Çevirisinin Önemi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 23, s. 55-71.
• Gaiman, N. (2002). Coraline. HarperCollins.
• Gaiman, N. (2003). Coraline. (Çev. Huvaj, M. N). Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Gaiman, N. (2019). Koralin. (Çev. Elçi, N). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Hatipoğlu, V. (1981). Türk Dilinde İkilemeler. İstanbul. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Köprülü, G. S. (2023). Yazınsal Eserlerde İkilemeler ve Çevirileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(3), 1105-1115.
• Lathey, G. (2016). Translating Children’s Literature. London and new York: Routledge.
• Munday, J. (2016). Introducing Translation Studies: Theories and Applications. Oxon: Routledge.
• Tiske, A. (2019). Türkiye Türkçesinde Ünlemler ve İşlevleri (1995-2015) [Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://hdl.handle.net/11499/26685
• Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins, 56-57.
• Turan, D. (2021). Çocuk Yazını Çevirisinde Ses Yansımaları. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 61(2), 1222-1245.
• Shavit, Z. (1991). Çocuk Yazını Çevirisinin Yazınsal Çoğuldizgedeki Konumu Açısından Belirlenmesi. Çev. Pınar Besen. Metis Çeviri. (Bahar 1991), 19-24.
• Sis, N., Gökçe, B. (2009). Gülten Dayıoğlu’nun Çocuk Öykülerinde Yansımalar ve Kalıp Sözler. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 4. 1975-1989.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Zülfikar, H. (2018). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler. İnceleme-Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.