Üniversite Sınavına Hazırlanan Lise Öğrencilerine Yönelik İnfografik Beslenme E-Rehberinin Geliştirilmesi

Yıl 2023, , 396 - 409, 31.12.2023

Mücahit Muslu , Çiğdem Gözübek

https://doi.org/10.25279/sak.1305964

Öz

Giriş: Üniversite sınavına hazırlık sürecinde lise öğrencilerinin beslenme sorunları yaşadığı bilinmektedir. Bu sorunların çözümünde beslenme eğitimi büyük önem taşımaktadır. Beslenme eğitimi için yaygın olarak eğitim materyalleri kullanılmaktadır. Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de üniversite sınavına hazırlanan lise öğrencilerinin beslenme sorunlarının çözümüne yönelik bilimsel metodolojiye dayalı infografik beslenme e-rehberi geliştirmeyi amaçlamaktadır. Gereç ve Yöntemler: Detaylı uluslararası literatür taraması ile üniversite sınavına hazırlanan lise öğrencilerinin yaşadığı beslenme sorunları saptanmış ve sorunların çözümü için bilimsel öneriler geliştirilmiştir. Canva Pro programı kullanılarak sorunları ve önerileri içeren infografikler tasarlanmıştır. Tüm tasarımlar birleştirilerek infografik beslenme e-rehberi oluşturulup 12 kişilik uzman heyetine sunulmuştur. Yazılı Eğitim Materyalinin Uygunluğunun Değerlendirilmesi Formu, DISCERN Ölçüm Aracı ve Eğitim Kitapçığının Kapsam Geçerliliği Formu ile değerlendirme yapılmıştır. Bulgular: Eğitim materyalinin uygunluğu 27 puan üzerinden 25.75 ± 1.91 puan, güvenirliliği 40 puan üzerinden 36.58±3.58 puan, bilgi kalitesi 35 puan üzerinden 31.92±3.37 puan ve toplam DISCERN sonucu 75 puan üzerinden 68.50±6.79 puan bulunmuştur. İnfografik e-rehberin genel kalite değerlendirmesi de 5 puan üzerinden 4.75±0.45 puan bulunmuştur. Tüm bölümlerin istatistiksel olarak kapsam geçerliliğinin olduğunu gösterilmiştir. Sonuç ve Öneriler: İnfografik e-rehber son düzenlemeden geçirilmiş ve Üniversite Sınavına Hazırlanan Lise Öğrencilerine Yönelik İnfografik Beslenme e-Rehberi ismi ile tüm öğrencilerin faydalanabilmesi için internet ortamına yüklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim Sınavı, Lise Öğrencileri, İnfografik Beslenme Rehberi, Beslenme Eğitimi

Proje Numarası

1919B012112114

Development of an Infographic Nutrition E-Guide for High School Students Preparing for the University Exam

Öz

Introduction: High school students have nutritional problems during the preparation process for university exams. Nutritional education is of great importance in solving these problems. Educational materials are widely used in nutritional education. Aim: This study aimed to develop a scientific methodology-based infographic nutrition e-guide for the solution of nutritional problems among high school students preparing for a university exam in Türkiye. Material and Methods: A comprehensive international literature review has been conducted to identify the nutritional challenges faced by high school students preparing for university entrance exams. Infographics that contained problems and suggestions were designed using Canva Pro. All designs were combined, and an infographic nutrition e-guide was created and presented to an expert committee of 12 people. Evaluation was performed using the Evaluation Form of the Appropriateness of the Written Educational Material, Quality Criteria for Consumer Health Information (DISCERN) Measurement Tool, and Content Validity Form of the Education Manual. Results: The suitability of the training material was 25.75±1.91 points out of 27 points; its reliability was 36.58±3.58 points out of 40 points; the quality of the information was 31.92±3.37 points out of 35 points, and the total DISCERN score was 68.50±6.79 points out of 75 points. Conclusion and Suggestions: The Infographic e-guide has been finalized and uploaded to the Internet for the benefit of all students under the name of the Üniversite Sınavına Hazırlanan Lise Öğrencilerine Yönelik İnfografik Beslenme e-Rehberi (Infographic Nutrition e-Guide for High School Students Preparing for the University Exam).

Anahtar Kelimeler

University Entrance Examination, High School Students, Nutrition, Infographic Nutrition Guide

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209A

Proje Numarası

1919B012112114

Kaynakça

• Artun, E. D., Acar, A., Sabuncuoğlu, İ., & Tecirli, G. (2021). Türkiye’de kanıta dayalı tıp rehber ve protokol çalışmaları: Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü ve Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü örnekleri. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 5(1), 45-54. https://doi.org/10.52148/ehta.949779
• Baranseli-Arslan, E. S., & Bayrak, Ş. (2021). Sağlık iletişiminde hareketli infografikler üzerine bir inceleme. Selçuk İletişim, 14(3), 1464-1487. https://doi.org/10.18094/josc.869252
• Barlow, B., Webb, A., & Barlow, A. (2021). Maximizing the visual translation of medical information: A narrative review of the role of infographics in clinical pharmacy practice, education, and research. Journal of the American College of Clinical Pharmacy, 4(2), 257-266. https://doi.org/10.1002/jac5.1386
• Bozkurt, S. A. (2019). Sağlık alanında eğitim ve bilgilendirme amacıyla kullanılan broşürlerin okunabilirliğinin ve anlaşılabilirliğinin saptanması. (Yüksek Lisans Tezi). https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/30868
• Charnock, D., Shepperd, S., Needham, G., & Gann, R. (1999). DISCERN: an instrument for judging the quality of written consumer health information on treatment choices. Journal of Epidemiology & Community Health, 53(2), 105-111.
• Doak, C. C., Doak, L. G., & Root, J. H. (1996). Teaching patients with low literacy skills. AJN The American Journal of Nursing, 96(12), 16M.
• Doğan, M. T., Tosun, M. E., Özkan, S., Ekinci, B., Altunay, Z. Ö., Çobanoğlu, N., ... & Sis, Ş. S. (2021). Hasta eğitimi için geliştirilen hipertansiyon, hasta takip kartı ve sağlıklı yaşam broşürlerinin değerlendirilmesi. Turkey Health Literacy Journal, 2(3), 163-168. https://doi.org/10.54247/SOYD.2021.38
• Ebrahimabadi, M., Rezaei, K., Moini, A., Fournier, A., & Abedi, A. (2019). Infographics or video; which one is more effective in asthmatic patients’ health? A randomized clinical trial. Journal of Asthma, 56(12), 1306-1313. https://doi.org/10.1080/02770903.2018.1536143
• Gökdoğan, F., Kır, E., Özcan, A., Cerit, B., Yıldırım, Y., & Akbal, S. (2003). Eğitim kitapçıkları güvenilir mi? 2. Uluslararası & IX. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kongre Kitabı, Antalya, Türkiye, 517, 521.
• Güler, S. (2020). Halk sağlığı alanında infografik kullanımı üzerine bir eğitim müdahalesi çalışması. (Tıpta Uzmanlık Tezi). https://www.openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/22360
• Gülnar, E., & Çalışkan, N. (2022). stres inkontinansta hemşirelik yaklaşımı: stres inkontinans bakım protokolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 308-318. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.797192
• Hargreaves, D., Mates, E., Menon, P., Alderman, H., Devakumar, D., Fawzi, W., ... & Patton, G. C. (2022). Strategies and interventions for healthy adolescent growth, nutrition, and development. The Lancet, 399(10320), 198-210. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01593-2
• Hughes, A. J., McQuail, P., Keogh, P., & Synnott, K. (2021). Infographics improve comprehension and recall at the orthopaedic journal club. Journal of Surgical Education, 78(4), 1345-1349. https://doi.org/10.1016/j.jsurg.2020.10.012
• İnci, F. H., & Serçekuş, P. (2015). Anne sütü ve emzirme ile ilgili web-tabanlı eğitim materyallerinin değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, (1), 45-50. https://doi.org/10.5505/ptd.2015.83713
• Kalkan, N., & Karadağ, M. (2021). “Hastalığımla Barışıyorum, Hastalığımla Yaşıyorum”: Periferik arter hastalığında öz bakım eksikliği hemşirelik teorisi doğrultusunda hazırlanan bir algoritma eğitim kitapçığı. Turk J Cardiovasc Nurs, 12(29), 196-206. https://doi.org/10.5543/khd.2021.21-16-21
• Kaya, N., & Kaya, H. (2008). A determining of the readability of written patient education materials designed by nurses. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(1), 1- 6.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575. Mc Sween-Cadieux, E., Chabot, C., Fillol, A., Saha, T., & Dagenais, C. (2021). Use of infographics as a health-related knowledge translation tool: protocol for a scoping review. BMJ open, 11(6), e046117. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2020-046117
• Muslu, M. (2021a). Sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesinde okul temelli beslenme ve sağlık uygulamaları. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1) Ek sayı, 430-441.
• Muslu, M. (2021b) Halk sağlığı açısından medyanın sağlık ve beslenme üzerine etkisi. In: Yakın, M., Özdoyran, G. (Eds) Disiplinlerarası Bakış Açısıyla Medya. (pp 259-278). Hiperyayın.
• Muslu, M. (2023a). Türkiye’de çocuk sağlığının korunması ve geliştirilmesi için önemli bir halk sağlığı politikası: okul diyetisyenliği. Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2) , 52-74 . https://doi.org/10.59778/sbfdergisi.1328523
• Muslu, M. (2023b). Öğrencilerde akademik başarının arttırılmasında masanın dört ayağı; beslenme, uyku, fiziksel aktivite ve sosyal yaşam. Current Perspectives on Health Sciences, 4(1), 17-25. https://doi.org/10.58208/cphs.1278760
• Muslu, M., & Gökçay, G. F. (2019). Teknoloji bağımlısı çocuklarda obeziteye neden olan risk faktörleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 72-79.
• Muslu, M., & Gözübek, Ç. (2023). Üniversite Sınavına Hazırlanan Lise Öğrencilerine Yönelik İnfografik Beslenme E-Rehberi. Akademisyen Kitabevi. https://doi.org/10.37609/akya.2531
• Neufeld, L. M., Andrade, E. B., Suleiman, A. B., Barker, M., Beal, T., Blum, L. S., ... & Zou, Z. (2022). Food choice in transition: adolescent autonomy, agency, and the food environment. The lancet, 399(10320), 185-197. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01687-1
• Norris, S. A., Frongillo, E. A., Black, M. M., Dong, Y., Fall, C., Lampl, M., ... & Patton, G. C. (2022). Nutrition in adolescent growth and development. The Lancet, 399(10320), 172-184. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01590-7
• Orgun, F., & Paylan Akkoç, C. (2020). Hasta eğitim materyallerinin değerlendirilmesi: Okunabilirlik formülleri ve materyal değerlendirme araçları. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 12(3), 412-418. https://doi.org/10.5336/nurses.2020-74172
• Otu, M., & Karagözoğlu, Ş. (2022). Fibromiyalji sendromu ile ilgili türkiye’deki bilgi sunan web sitelerinin okunabilirlik, içerik ve kalite açısından incelenmesi. Turk J Osteoporos, 28, 19-25. https://doi.org/10.4274/tod.galenos.2021.75508
• Özduran, E. (2022). “Bel Ağrısı” ile ilgili Türkçe internet kaynaklı hasta eğitim materyallerinin okunabilirliklerinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 36(2), 135-150. https://doi.org/10.18614/deutip.1174522
• Özpınar, Ş. B., & Aydin, G. (2020). Kriz iletişiminde infografik kullanımı: Covid-19 pandemi sürecinde infografikler üzerine bir inceleme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 240-261.
• Pamukçu, M., & Duran, T. İ. (2021). Gut hastalığı hakkında bilgi kaynağı olarak YouTube: Kesitsel değerlendirme. Türkiye Klinikleri. Tip Bilimleri Dergisi, 41(4), 461-469. https://doi.org/10.5336/medsci.2021-83768
• Provvidenza, C. F., Hartman, L. R., Carmichael, J., & Reed, N. (2019). Does a picture speak louder than words? The role of infographics as a concussion education strategy. Journal of visual communication in medicine, 42(3), 102-113. https://doi.org/10.1080/17453054.2019.1599683
• Şeref Özdoğan, P. (2014). Radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı ve gereksinimlerine yönelik öğretim materyali geliştirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). http://acikerisim.baskent.edu.tr:8080/handle/11727/1467
• Trevethan, M., Jain, A. T., Shatiyaseelan, A., Luebbe, A. M., & Raval, V. V. (2022). A longitudinal examination of the relation between academic stress and anxiety symptoms among adolescents in India: The role of physiological hyperarousal and social acceptance. International Journal of Psychology, 57(3), 401-410. https://doi.org/10.1002/ijop.12825
• Türkiye Beslenme Rehberi (2022). Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı Yayın No:1031, Ankara.
• Uğurlu, Z., & Akgün, H. S. (2019). Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağlık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okuryazarlığına uygunluğunun değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 96-106. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.449973
• Üstgörül, S. (2022). İlk cinsel ilişki korkusu ve bekaret ile ilgili youtube videolarının DISCERN aracıyla değerlendirilmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 6(1), 73-81.
• Veneziano, L. & Hooper J. A (1997). A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. American Journal of Health Behavior, 21(1), 67-70.
• Yeşilyurt, S., & Çapraz, C. (2018). Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251-264. https://doi.org/10.17556/erziefd.297741