Blacksmithing in the Context of Professional Folklore in Safranbolu

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 26 - 38, 30.04.2020

Fahri Dağı Öznur Çelik

Öz

The discovery and the forging of iron has had an important role in human history. An epoch has ended and a new one has began with the discovery of iron. Humans have acquired the power of ruling the nature. With the use of iron, certain beliefs and practises have arisen around it. Due to its features such as rigidity, the ability to take new shapes and the power to protect and kill, people have assigned meaning to, respected and sacralized iron. As a result of iron being forged in fire, the relation between furnace and iron has emerged and various beliefs have arisen around it. "In many historical resources and Turkish beliefs, it has been determined that Turkish people have adopted forging as a profession. Turkish people who see forging as ancestral occupation have brought it until today by transferring its knowledge and secrets from father to son in a master-apprentice relationship. Although it is losing its place the craft of forging, which has had great importance in Turkish culture, has continued its existence until today.

Anahtar Kelimeler

Iron and Blacksmithing, Furnace, Master Apprentice Relationship, Traditional Folklore, Safranbolu

SAFRANBOLU’DA MESLEK FOLKLORU BAĞLAMINDA DEMİRCİLİK

Öz

İnsanlık tarihinde demirin keşfi ve demirin işlenmesi çok önemli bir yere sahiptir. Demirin keşfiyle bir çağ kapanıp yeni bir çağ başlamıştır. İnsanlar tabiata hükmetme gücüne ulaşmıştır. Demirin kullanılmaya başlanması ile demir etrafında çeşitli inançlar pratiklerde ortaya çıkmıştır. Demirin sertliği, yeni şekiller alması, koruyucu ve öldürücü güce sahip olması gibi özelliklerinden dolayı insanlar demire birçok mana yüklemiş, saygı duymuş ve kutsallaştırmıştır. Demirin ateşte işlenmesi dolayısıyla ocak demir ilişkisi ortaya çıkmış ve bunun etrafında çeşitli inançlar oluşmuştur. Birçok tarihi kaynakta ve Türk inanışında, Türklerin meslek olarak demirciliği benimsediği tespit edilmiştir. Demircilik mesleğini ata mesleği olarak algılayan Türkler, babadan oğula usta-çırak ilişkisiyle, bilgilerini ve sırlarını aktararak günümüze kadar getirmişlerdir. Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan demircilik zanaatı azalmakta olsa da günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Bu makalemizde Safranbolu’da demir, demircilik ve demir ustalarıyla oluşan inanç ve pratikler incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Demir ve Demircilik, Türk halk bilimi, Ocak, Usta-Çırak İlişkisi, Geleneksel Folklor

Kaynakça

• Acıpayamlı, O. (1961). Türkiye’de Doğumla ilgili Adet ve İnanmalar, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Erzurum
• Bayat, F. (2012). Türk Mitolojik Sistemi C. 2, İstanbul: Ötüken Neşriyat yayınları,
• Çerikan, U.F. (2014). Türk Kültüründe Demir, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Duymaz, A.-İ. Şahin (2010). “Meslek Folkloru Kapsamında Geleneksel Mesleklerdeki Pir İnancı ve Hikâyeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Millî Folklor Yıl,22, S. 87, s. 101-121.
• Eliade, M. (2003). Demirciler ve Simyacılar, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Esin E. (2001). Türk Kozmogonisine Giriş, İstanbul:
• İnan, A. (1998). “Türklerde Demircilik Sanatı: Tarihte ve Folklarda”, Makaleler ve İncelemeler Cilt II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Kalyoncu, H. (2010). Tarih İçinde Safranbolu’’ isranbul: Safranbolu Belediye Kültür Hizmeti
• Karacakaya, R., Yücedağ, İ., Yılmaz, N. Safranbolu 1831 Nüfus Kayıtları .
• Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi C.1, Türk Tarih Kurumu Yayınları , Ankara ,
• Özcan, N.Ü. (2017). “Anadolu’da Türk Demircilik Sanatı ve Bitlis’in Demirciliği” Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,C, 6: s.5-6
• Roux, J.P. (2011). Türklerin ve Moğolların Eski Dini, (Çev. Aykut Kazancıgil). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Temir, A. (1995). Moğolların Gizli Tarihi, Ankara.
• Türkmen, F.,Türker, F. ( 2014). “Geleneklerde ve İnançlarda Demir” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S.1/14, s.1-8
• Gökalp Z. (1995). Türk Medeniyet Tarihi, İstanbul: Toker Yayınları.
• Gökalp, Z. (2005). Türk Töresi, İstanbul: Toker Yayınları.