PERFORMANS SANATINDA QUEER TEORİSİ ve TOPLUMSAL CİNSİYET

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 518 - 532, 31.12.2022

Eda Öz Çelikbaş , Aylin Demir

Öz

Toplumsal cinsiyet kültürünün, toplumda bahsedilen doğruluğu cinsiyet kavramı ile tartışılmaktadır. Toplumsal cinsiyette olan ikili cinsiyet kadın ve erkekten oluşmaktadır. Performans alanında günümüzde queer ve toplumsal cinsiyet temelli çalışmalara da yer verilmektedir. Özellikle Asya ve Doğu toplumlarında kadın ve erkek kavramları sürekli ayrı tutulmuş ve doğadan ayrılan bu iki eş parça toplum arasında belli statülere yerleştirilmiştir. Aslında doğal olan ikili birliğin biçim değiştirilerek doğadan kendisini esirgemesi istenmiştir. Formlara bölünen cinsiyetler zamanla belirli noktalarda eşitsizlik kavramını ortaya çıkarmıştır. Bazı güç ve istekler bu alanda etkili olmuş ve bu yargılar yadırganmamaya başlanmıştır. Zamanla kitle iletişim araçlarında kullanılan figürler gerçeği temsil eder pozisyona gelip gerçek hayatta karşılığını bulmaya çalışmıştır. Geçmiş yüzyılda kadınların hakları ile ilgili feminist hareketler dengeyi değiştirmiştir. Sanatta artık beden nesne olarak kullanılmaya başlanmış ve hareketle ifade alanı olarak kendini göstermiştir. Bu sebeple farklı araştırmacılar kendi bedenlerini, bedenlerindeki ifadeleri ve hareketleri kendi dışavurumlarıyla rahatlıkla sunabilmektedirler. Bu makalede performans sanatı içerisinde gerçekleştirilmiş olan Queer çalışmalarına örnekler sunulmuştur. Günümüze kadar ve halen yapılmakta olan kimlik teorisi araştırmaları sonucunda toplumsal pek çok konunun cinsiyete bağlı bulunduğu araştırma sonucunda görülmüştür. Cinsiyet farklılıklarının ve bakış açılarının izin verebildiği ölçüde yapılan performanslar fotoğraf aracılığı ile temsil edilmiştir. Sanatçıların beden ve Queer ile sanata yaklaşımlarına örnek çalışmalar tartışılarak sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet, Queer, Performans, Beden.

Kaynakça

• ANCENT, P. (2010). Ucube Bedenlerin Fenomonolojisi, İstanbul Yapıkredi Yayınları, 111-143.
• BUTLER, J. (2005). Cinsiyet Belası, İstanbul Yapıkredi Yayınları, 48.
• De BEAUVOIR, S. (1993). İkinci Cins, İstanbul: Paye, 26.
• FRIEDAN, B. (2008). Sigmund Freaud’un Cinsel Tekbencilliği, 303.
• GUBERMAN, R. M. (1996). Julia Kristeva Interviews, New York: Columbia Universty Press, 112.
• IRIGARARY, L. (1997). This Sex Which İs Not One, Cornell University Press, New York, 25.
• İNCE, B. (2014). Jung’un Arketip Teorisi ve Toplumsal Histerinin Çocuk Edebiyatında Dışavurumu, 7(4), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 95-116. SCOTT, J. W. (1999). Gender and the Politics of History, Columbia University Press, 91. ŞENOVA, B. (2003). Fluxus Üzerine Notlar, Art-İst Yayınları, İstanbul, 121.