TRABZON SOKAK LEZZETLERİNE İLİŞKİN TÜKETİCİ TUTUMLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 178 - 193, 30.04.2024

Zeynep Bakkaloğlu , Süleyman Can Sümerkan

Öz

Trabzon ili tarihi, doğası, kültürü ve mimarisiyle önemli turizm merkezlerinden biridir. Trabzon ilinin zengin kültürü içerisinde yer alan yöresel mutfak gün geçtikçe turistlerin ilgi odağı olmaktadır. Yöresel mutfağın izlerinin görüldüğü sokak lezzetleri de mutfak kültürünün bir parçasıdır. Bu çalışmada Trabzon sokak yiyecekleri derlenerek bu yiyeceklerden en az bir çeşit tüketmiş olan, 18 yaşından büyük 386 tüketicinin Trabzon sokak yiyecekleri hakkındaki tutumları araştırılmıştır. Genel tarama modelinin kullanıldığı çalışmadan elde edilen veriler SPSS 24.0 (Statistical Package for the Social Sciences) programında incelenmiş olup, t testi ve ANOVA testlerine tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonucunda tüketicilerin Trabzon sokak lezzetleri tutumlarında en etkili boyutun de haz alma duygusu olduğu belirlenmiştir. Haz alma duygusunu sırasıyla, gıda kalitesi, hizmet kalitesi, memnuniyet, parasal değer ve hijyen izlemektedir. Hijyen boyutu en düşük ortalamaya sahip olsa da bu boyuta ilişkin tutum ortalamasının, iyi düzeye yakın olduğu tespit edilmiştir. Çalışma ile ayrıca var olan ve unutulmaya yüz tutmuş Trabzon sokak lezzetleri ortaya konmuştur. Bu sayede Trabzon sokak lezzetlerine dikkat çekilerek yerli ve yabancı turistin ilgisi arttırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sokak lezzetleri, yöresel lezzetler, hijyen

Etik Beyan

Uygulanan çalışma için Haliç Üniversitesi Rektörlüğü Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu’ndan 01/12/2023 tarih ve 08 no.lu karar ile gerekli izin alınmıştır.

Determination of Consumers' Attitudes Towards to Trabzon Street Foods

Öz

Trabzon province is one of the important tourism centers with its history, nature, culture and architecture. The local cuisine, which is in the rich culture of Trabzon province, is becoming the focus of attention of tourists day by day. Street foods, which take part of the local cuisine are seen, are also a part of the culinary culture. In this study, the attitudes about Trabzon street food of 386 consumers, who over the age of 18, who have consumed at least one type of Trabzon street food were investigated. The data obtained from the study, were analyzed in the SPSS 24.0 (Statistical Package for the Social Sciences) program and subjected to t-test and ANOVA tests. As a result of the study, it was determined that the most effective dimension in the attitudes of consumers to Trabzon street foods is the sense of pleasure. The feeling of pleasure is followed by food quality, service quality, satisfaction, monetary value and hygiene, respectively. Although the hygiene dimension has the lowest average, it has been determined that the average of attitude towards this dimension is close to the good level. Moreover, with the study, Trabzon street foods, which exist and are about to be forgotten, were also revealed. In this way, the attention of local and foreign tourists will be increased by drawing attention to Trabzon street foods.

Anahtar Kelimeler

Street Foods, Local Flavors, Hygiene

Kaynakça

• Alan, Ö. (2016). Tatlı Mısır Hakkında Genel Bir Değerlendirme. Tarım Türk Dergisi, 56-59.
• Akşit, N. A. (2019). Yerli Turistlerin Sokak Yiyeceklerine Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 47-61.
• Anonim, (2023). Trabzon Simidi: Eşsiz Lezzetiyle Tanınan Bir Tat. https://www.gunebakis.com.tr/haber/15075924/trabzon-simidi-essiz-lezzetiyle-taninan-bir-tat [Erişim Tarihi: 30.07.2023].
• Arslan, A. (2002). Et Muayenesi ve Et Ürünleri Teknolojisi. Ankara: Özkan Matbaacılık.
• Atasoy, E., ve Altıngöz, Y. (2011). Dünya ve Türkiye’de Kestanenin Önemi ve Üretimi. Coğrafya Dergisi, 1(22), 1-13.
• Badem, A. , Koç, B. Ve Şen, A. (2023). Trabzon Mutfağının Geleneksel Lezzeti: Trabzon Sarı Kurabiyesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Gastromedia Dergisi (NEU Gastromedia), 2(1), 1-8.
• Chavarria, L. C. T., Ve Phakdee-Auksorn, P. (2017). Understanding International Tourists' Attitudes Towards Street Food In Phuket, Thailand. Tourism Management Perspectives, 21, 66-73.
• Coşkun, R., Altunışık, R., ve Yıldırım, E. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (10. Baskı). Sakarya Kitabevi.
• Çankaya, A. (2005). Trabzon İlinde Su Ürünleri Sektörünün Mevcut Durumu ve Geleceği. Aquaculture Studies, 2005(3).
• Çataklı, S., ve Yıldırgan, R. (2021). Destinasyon Markalaşmasında Gastronomi Turizminin Rolü: Trabzon İli Üzerine Bir Araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(4), 2506-2521.
• Çataklı, S. (2021). Gastronomi Turizminin Destinasyon Markalaşmasına Etkisi: Trabzon İlinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• ÇGSB, (2024). Çalışma ve sosyal Güvenlik Bakanlığı, Asgari ücret tespiti. https://www.csgb.gov.tr/haberler/2023-yili-ikinci-alti-ay-icin-yeni-asgari-ucret-11-bin-402-tl-olarak-belirlendi/ [Erişim Tarihi: 20.03.2024].
• Duman, M. (2011). Trabzon Halk Kültürü (1. Baskı). Heyemola Yayınları.
• Ergönül, B., ve Kundakçı, A. (2006). Kanatlı Eti Dönerlerinin Üretimi, Depolanması ve Tavuk Dönerlerinin Dondurarak Depolama Sırasındaki Kalite Değişimleri. Gıda, 31(1).
• Food And Agricultural Organisation (1989). Street Foods. A Summary Of FAO Studies And Other Activities Relating To Street Foods. Http://Www.Sciepub.Com/Reference/201952 Adresinden [Erişim Tarihi: 25.07.2023].
• Isıyel, S. (2021). Trabzon’un Sokak Lezzetleri: En Popüler 5 Lezzet. Https://Gezilinki.Com/Trabzonun-Sokak-Lezzetleri-En-Populer-5-Lezzet [Erişim Tarihi: 15.05.2023].
• İskender, H. , Kanbay, Y., ve Özçelik, E. (2015). Artvin Çoruh Üniversitesi Öğrencilerinin Tavuk Eti Tüketim Tercihleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 29(1), 09-13.
• Kabacık, M. (2019). Karadeniz Bölgesi Mutfağı. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kahraman, T. (2019). Trabzon’da Hamsi Kültürünün Gastronomideki Yeri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Kasap, M., ve Büyükşalvarcı, A. (2021). Trabzon Şehrinin Gastronomi Turizmi Gelişmişlik Göstergelerinin Değerlendirilmesi. Route Educational & Social Science Journal, 15(1), 319-330.
• Kraig, B., ve Sen, C. T. (2013). Street Food Around the World (1. Baskı). Bloomsbury Publishing.
• Kılıç, B., ve Girgin, G. (2021). Tüketicilerin Sokak Lezzeti Tercihleri ve Hijyen Algılarının Kişilik Tipleri Kapsamında İncelenmesi. Journal of Gastronomy, Hospitality, and Travel, 4(1).
• Kızılırmak, İ. Albayrak, A., ve Küçükali, S. (2014). Yöresel Mutfağın Kırsal Turizm İşletmelerinde Uygulanması: Uzungöl Örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4(1), 75-83.
• Latifoğlu, A. H. (2020). Sokak Yemeklerinin Bilinirlik, Beğeni, Gastronomik Hareketlilik Ve Gıda Güvenliği Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Lucca, A., ve Da Silva Torres, E. A. F. (2006). Street-Food: The Hygiene Conditions Of Hot-Dogs Sold in São Paulo, Brazil. Food Control, 17(4), 312-316.
• MŞA, (2024). Mehmet Akif Şen, Doçent Doktor, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi, Trabzon mutfağı araştırmacısı. (Görüşme tarihi: 23.01.2024)
• Morgan, G. A. Leech, L. N., Gloekner, W. G., ve Barett, K. C. (2004). SPSS For Introductory Statistics: Use And Interpretation, London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Njaya, T. (2014). Operations of Street Food Vendors and Their Impact on Sustainable Urban Life in High Density Suburbs of Harare, in Zimbabwe. Asian Journal of Economic Modelling, 2(1), 18-31
• Oğan, Y., ve Büyükyılmaz, S. (2020). Karadeniz Bölgesinin Coğrafi İşaretli Gastronomik Ürünleri. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 337-354.
• Okan, T. , Köse, C. , Aksoy, E. B. , Köse, N., ve Wall, J. (2017). Türkiye’de Kestane (Castanea Sativa Mill.) ve Kullanımı Üzerine Geleneksel Terimler. Avrasya Terim Dergisi, 5 (1) , 19-27.
• Özbay, G. (2020). Ulusal Ve Uluslararası Platformda Gastronomik Kimlik Unsuru Olarak Simit. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(1), 670-683.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi (5. Baskı). Kaan Kitapevi.
• Öztan, A. (2005). Et bilimi ve teknolojisi (1. Baskı). Gıda Mühendisleri Odası Yayınları.
• Sarıcaoğlu, F. (2013). Akçaabat Köftesinin Üretim Tekniği ve Özellikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Sarıcaoğlu, F. T., ve Turhan, S. (2013). Geleneksel Bir Türk Et Ürünü Olan Akçaabat Köftesinin Kimyasal Bileşimi, Renk ve Tekstürel Özellikleri. Gıda, 38(4) , 191-198.
• Sezgin, A. C., ve Şanlıer, N. (2016). Street Food Consumption in Terms of The Food Safety and Health. Journal of Human Sciences, 13(3), 4072-4083.
• Solunoğlu, A., ve Nazik, M. H. (2018). Sokak Lezzetlerine İlişkin Tüketici Tercihleri: Gaziantep Örneği. Journal of Tourism ve Gastronomy Studies, 6(3), 40-59.
• Sünbül, B. (2023). Ziyaretçilerin Gıda Güvenliği Bilgisinin Gastronomik Ürün Olarak Sokak Lezzetlerini Satın Almaya Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Şahin, S. (2020). Trabzon Merkez İlçedeki Tarihi Su Yapıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şen, M. A. (2019). Geleneksel Türk Mutfağı Lezzetlerinden Olan Ağuz Üzerine Bir Araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(99), 208-217.
• Şen, M. A (2020a). Trabzon Mutfak Kültüründe Kış Hazırlıkları (1. Baskı). Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Şen, M. A. (2020b). Gastronomi Turizmi Kapsamında Trabzon Mutfağına Özgü Bir Ürün “Kuymak” . Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 15(29) , 251-268.
• Şen, M. A. ve Ekinci, E. (2020). Türkiye’de Üretilen Coğrafi İşaret İle Tescillenmiş Ekmek Çeşitleri Üzerine Bir Nitel Araştırma. Avrasya Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 32-41.
• Şengül, S. (2016). Yöresel Mutfak Tercihindeki Motivasyon Unsurlarının Destinasyonu Tekrar Tercih Etme ve Başkalarına Önerme Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Şentürk, A., ve Ötleş, S. (2017). Farklı Düzeylerde Kefir Kullanımının Simidin Bazı Fiziksel, Kimyasal Ve Duyusal Özellikleri Üzerine Etkisi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(4), 431-443.
• Şimşek, A., ve Yeşil, S. Ç. (2022). Gastronomi Turizmi Kapsamında Sokak Lezzetlerinin İncelenmesi: Eskişehir Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 6(1), 82-102.
• Talas, M. (2005). Tarihi süreçte Türk beslenme kültürü ve Mehmet Eröz’e göre Türk yemekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 273-283.
• Tellioğlu, İ. (2019). Trabzon Kültür Tarihi Açısından Tonya ve Çevresi. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 13(26) , 387-396.
• TPE, Türk Patent Enstitüsü (2023), Coğrafi İşaretli Ürünler. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=61vetur=veurunGrubu=veadi [Erişim Tarihi: 15.07.2023].
• TPE, Türk Patent Enstitüsü (2024), Coğrafi İşaretli Ürünler, Trabzon. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=61vetur=veurunGrubu=veadi [Erişim Tarihi: 20.04.2024].
• Trado. (2024). Trado dondurma. https://www.instagram.com/tradodondurma/ [Erişim Tarihi: 20.04.2024].
• Turp, G. Y. ve Yildirim, B. (2019). Our Traditional Product Doner; Production Methods, Quality Characteristics and Development Studies. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(2), 344-354.
• Uzundumlu, A. S. ve Dinçel, E. (2015). Trabzon İli Beşikdüzü İlçesinde Balık Eti Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Alinteri Journal of Agriculture Science, 29(2), 1-11.
• Üstün, Ç., ve Demirci Güngördü N. (2018). Folklorik Açıdan Bazı Yörelere Göre Türk Mutfağının Kısa Bir Değerlendirmesi", Researcher, 6(2), 33-41.
• Vazgecer, B., Ulu, H., ve Oztan, A. (2004). Microbiological and Chemical Qualities of Chicken Döner Kebab Retailed on The Turkish Restaurants. Food Control, 15(4), 261-264.
• Yeşilyurt, H. (2022). Üniversite Öğrencilerinin Sokak Yemeklerine Yönelik Tercihlerinin ve Hijyen Algılarının Belirlenmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 6(2), 264-276.
• Yılmaz, B. (2020). Trabzon Geleneksel Mutfağında Tatlılar ve Çekme Helva. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 0 (43) , 59-68.
• Yılmaz, Ö. (2006). Batılı Seyyahlara Göre Trabzon. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Yiğit, E. A., ve Yiğit, Y. (2019). Gastronomik Ürünler Sokak Lezzetleri. Turan: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 11(43), 434-439.