ULUSAL LİTERATÜRDE SAĞLIK TURİZMİ ARAŞTIRMALARI ÜZERİNE BÜTÜNLEŞTİRİCİ BİR LİTERATÜR TARAMASI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 279 - 300, 31.08.2024

Gürol Kaya , Oğuz Nebioğlu

Öz

Araştırmanın amacı; ulusal literatürde sağlık turizmini ele alan araştırmaları bütüncül bir bağlamda incelemek, araştırma yapılan ana konuları tanımlamak ve yeni araştırmalar için olası araştırma konularını ortaya çıkarmaktır. Bu sebeple Dergi Park veri tabanından TR Dizin’de indekslenen dergilerdeki sağlık turizmi makaleleri değerlendirilmiştir. “Sağlık Turizmi” anahtar kelimesini kullanan 74 makale incelemeye uygun bulunmuştur. Makaleler içerik analizine tabi tutulmuştur. Bulgular ön araştırma bulguları ve ana bulgular olmak üzere iki boyutta incelenmiştir. Ön bulgular araştırmalara ilişkin betimsel analizlere yer vermektedir. Betimsel bulgulardan sağlık turizmi araştırmalarının son beş yılda önemli bir sayıya ulaştığı, genellikle ülke genelini kapsadıkları, en fazla kullanılan beş anahtar kelimenin sırasıyla medikal turizm, termal turizm, pazarlama, SWOT ve bibliyometrik analiz olduğu ve dokümanların başlıca veri toplama araçları oldukları anlaşılmaktadır. Ana bulgulara göre ülkemizdeki sağlık turizmi araştırmalarının dört ana temada sınıflandırılabileceği anlaşılmaktadır. Bu temalar “Sağlık turizmine ilişkin tutum ve algıları ölçen çalışmalar”; “Sağlık turizmi etkinliklerinin gerçekleştirildiği tesis, şehir ve ülkelere odaklanan çalışmalar”; “Sağlık turizmi literatürünü derleyen çalışmalar” ve “Sağlık Turizmi Uygulamalarını Teknolojik ve Hukuki Yönden Değerlendiren Çalışmalar” olarak isimlendirilmiştir. Bulgular üzerinden bir tartışma gerçekleştirilmiş ve gelecekteki araştırmalara ilişkin öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağlık turizmi, Bütünleştirici Literatür Taraması, Türkiye

Kaynakça

• Abubakar, A. M., İlkan, M., Al-Tal, R. M., & Eluwole, K. K. (2017). Ewom, Revisit Intention, Destination Trust and Gender. Journal of Hospitality and Tourism Management, 31, 220-227.
• Akın, M. H. (2021). Sağlık Turizmi Alanyazının Bibliyometrik Analizi (2015-2020). Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 2026-2036.
• Al-Talabani, H., Kilic, H., Ozturen, A., & Qasim, S. O. (2018). Advancing Medical Tourism in the United Arab Emirates: Toward A Sustainable Health Care System. Sustainability, 11(1), 230.
• Altın, U., Bektaş, G., Antep, Z., & Irban, A. (2012). The International Patient's Portfolio and Marketing of Turkish Health Tourism. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 1004-1007.
• Altsoy, S., & Boz, İ. T. (2019). Medikal Turizm Alanında Faaliyet Gösteren Hastanelerdeki Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 113-134.
• Aslan, H., Buse, M. E. T. E., Şimşir, İ., & Örgev, C. (2022). Assessment of Thermal Tourism Potential of Sakarya Akyazı District. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 25(2), 301-318.
• Aydin, G., & Karamehmet, B. (2017). Factors Affecting Health Tourism and International Health-Care Facility Choice. International Journal of Pharmaceutical and Healthcare Marketing, 11(1), 16-36.
• Bayat, M. (2021). Determining The Effect of Health Service Quality in Thermal Health Centers on Destination Marketing Image: The Sample of Pamukkale. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 780-795.
• Bayrak, Ö., & Güler, E. G. (2022). Bütüncül Tamamlayıcı ve Alternatif Tıbbın (Btat) Sağlık Turizmi ile Bütünleştirilmesinde Sağlık Hizmeti Yöneticilerinin Btat Bilgi Düzeyleri ve Tutumları: Trakya Bölgesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 522-532.
• Berg, B. L. & Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. H. Aydın (Çev. Edt). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Boguszewicz-Kreft, M., Kuczamer-Kłopotowska, S., Kozłowski, A., Ayci, A., & Abuhashesh, M. (2020). The Theory of Planned Behaviour in Medical Tourism: International Comparison in The Young Consumer Segment. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1626.
• Bozça, R., Kıraç, F. Ç., & Kıraç, R. (2017). Sağlık turizmi SWOT analizi: Erzincan. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 157-163.
• Buzcu, Z., & Birdir, K. (2018). Medikal Turizmde Mevcut Durum Analizi: İstanbul ve Antalya Örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (65), 279-293.
• Büyüközkan, G., Mukul, E., & Kongar, E. (2021). Health Tourism Strategy Selection Via Swot Analysis and Integrated Hesitant Fuzzy Linguistic Ahp-Mabac Approach. Socio-Economic Planning Sciences, 74, 100929.
• Canik, S., & Özdemir, E. G. (2019). Sağlık Turizmini Konu Alan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Değerlendirmesi (1988-2017). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(2), 125-134.
• Canik, S., & Özdemir, E. G. (2019). Sağlık Turizmini Konu Alan Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Değerlendirmesi (1988-2017). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(2), 125-134.
• Collins, A., Medhekar, A., & Şanal, Z. G. (2022). A Qualitative Analysis of Turkish Stakeholders Perspective for Improving Medical Tourism. International Journal of Tourism Research, 24(3), 487-500.
• Çapar, H. (2021). Using Cryptocurrencies and Transactions in Medical Tourism. Journal of Economic and Administrative Sciences, 37(4), 677-693.
• Çetinkaya, M. Y., Yağcı, K., & Muhammet, Ö. N. E. K. (2022). Erzurum’un Termal Turizm Potansiyeli Üzerine Kavramsal Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (53), 327-339.
• Çolakoğlu, Ü., Altun, H. E., & Kıykaç, B. (2019). Türkiye’deki Medikal Turizm Tezlerinin Bibliyometrik Profili (2008-2019). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(2), 135-143.
• Çubuk, M. (2022). Türkiye’de Büyükşehirlerin Sağlık Turizmi Potansiyellerinin CRITIC ve WASPAS Yöntemleri ile Karşılaştırılması. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 147-174.
• Demir, C., & Sarıbaş, Ö. (2012). A Critical Approach to Geothermal Energy in Turkey in Terms of Sustainability and Health Tourism. International Journal of Contemporary Economics & Administrative Sciences, 2(4).
• Doğan, S., & Doğan, T. G. B. (2020). Uluslararası Alanyazında Sağlık Turizmi Alt Bileşenleri Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(4), 561-586.
• Elo, S. ve Kyngas, H. (2007). The Qualitative Content Analysis Process, Journal Advanced Nursing, 62 (1): 107-115.
• Emir, O., & Arslantürk, Y. (2015). Thermal Tourism: With Specific Reference to Perceptions of Students.
• Erken, K., Atanur, G., & Tanrıöver, A. A. (2019). Bursa florasının doğa turizmi potansiyeli. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 20(1), 92-101.
• Esiyok, B., Çakar, M., & Kurtulmuşoğlu, F. B. (2017). The Effect of Cultural Distance on Medical Tourism. Journal of Destination Marketing & Management, 6(1), 66-75.
• García-Altés, A. (2005). The Development Of Health Tourism Services. Annals of Tourism Research, 32(1), 262–266. Https://Doi.Org/10.1016/J.Annals.2004.05.007
• Göde, A., Yorulmaz, M., & Aydoğdu, A. (2021). Sağlık turizmi yetki belgesi almaya hak kazanan acentelerin web sitelerinin incelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 208-224.
• Graneheim, U. H. ve Lundman, B. (2004). Qualitative Content Analysis in Nursing Reserach: Concepts, Procedures and Measures to Achieve Trustworthiness, Nurse Education Today, 24: 105-112.
• Habibi, A., Mousavi, M., Jamali, S. M., & Ale Ebrahim, N. (2022). A Bibliometric Study of Medical Tourism. Anatolia, 33(3), 415-425.
• Hall, C. M. ve Valentin, A. (2005). Content Analysis. İçinde: B. Ritchie P. Burns ve C. Palmer (Editörler) Tourism Research Methods: Integrating Theory with Practice (ss. 191-209). Cambridge: CAB International.
• Hee, O. C., & Johari, H. (2014). A Conceptual Analysis of Personality Traits and Customer-Oriented Behaviour in the Health Tourism Hospitals. International Journal of Caring Sciences, 7(2).
• İlhan, C. F., & Özdoğan, O. N. Sağlık Turizmi Kapsamında Saç Ekim’i Tedavisi; Türkiye ve Polonya Karşılaştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (53), 265-276.
• İnan, H., & Canoğlu, M. (2016). Türkiye’de Medikal Turizm Kapsamında Sağlık Kuruluşlarının Örgütsel Pazarlama Etkinliği ile Promosyon Stratejilerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 113-126.
• Karadayi Usta, S., & Serdarasan, S. (2020). A Conceptual Model of Medical Tourism Service Supply Chain. Journal of Industrial Engineering and Management, 13(2), 246-265.
• Kılıçarslan, M. (2019). Türkiye’de Sağlık Turizmi Swot Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1135-1145.
• Kiremit, A. Ş. (2008). Turizmin Gelişiminde Bir Alternatif Olarak Medikal Turizm: Bir Sağlık Kuruluşunda Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı.
• Koday, S., Kaymaz, H., & Kaya, G. (2018). Kuzalan Tabiat Parkı’nın Doğa Turizm Potansiyeli (Dereli-Giresun). Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 124-143.
• Korkutan, M., & Yıldız, A. (2017). Hastane Yöneticilerinin Medikal Turizme İlişkin Algılarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 385-397.
• Kostak, D. (2007). Turizm Hareketleri (Türkiye Örneği Üzerinden Sağlık Turizmi) (Doctoral Dissertation, Marmara Üniversitesi (Turkey).
• Kurtulmuşoğlu, F. B., & Esiyok, B. (2017). Motivations and Destination Selection of Mature International Thalassotherapy Tourists. Current Issues in Tourism, 20(7), 705-723.
• Loh, C. P. A. (2014). Health tourism on the rise? Evidence from the balance of payments statistics. The European Journal of Health Economics, 15, 759-766.
• McBurney, M. K., & Novak, P. L. (2002). What is bibliometrics and why should you care?. In Proceedings. IEEE international professional communication conference (pp. 108-114). IEEE.
• Merriam, S. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation san fransisco: John willey & sons inc.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2010). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The Prısma statement. International Journal of Surgery, 8(5), 336-341. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2010.02.007
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1): 323-343.
• Özer, Ö. Ve Sonğur, C. (2012). Türkiye'nin Dünya Sağlık Turizmindeki Yeri ve Ekonomik Boyutu, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi SBE Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, Güz, 69-81.
• Öztürk, N., Çoban, M., ve Ekinci, E. (2020). A Bibliometric Analysis of The 100 Top-Cited Publications in Health Tourism. International Journal of Health Management And Tourism, 5(3), 315-335.
• Özyurt, M. (2022). Sağlık turizmi yetki belgesine sahip sağlık tesislerinin web sitelerinin incelenmesi: Güneydoğu Anadolu bölgesi hastaneleri üzerine bir araştırma. Bilgi Yönetimi, 5(1), 180-198.
• Patcı, C., & Aldoğan, E. (2021). Assessment of Health Tourism Marketing in Turkey. OPUS International Journal of Society Researches, 18(41), 3082-3098.
• Pekerşen, Y., Guneş, E., & Canöz, F. (2021). Importance‐Performance Analysis of Private Health Facilities Serving Within The Scope of Medical Tourism: Istanbul Example.
• Pirhan, Ş., & Mehtap, Eter (2022). Türkiye’de Sağlık Turizmi Alanında 2000-2020 Yılları Arasında Yayımlanan Akademik Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. Bingöl Üniversitesi Sağlık Dergisi, 3(1), 136-149.
• Raju, V., & Phung, S. P. (2021). Resilient Motive for Reviewing Literatures in Business Research: Exploring Process of Research Design. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 6307-6328.
• Rokni, L., Pourahmad, A., Langroudi, M. H. M., Mahmoudi, M. R., & Heidarzadeh, N. (2013). Appraisal The Potential of Central Iran, in The Context of Health Tourism. Iranian Journal of Public Health, 42(3), 272.
• Rokni, L., Turgay, Avcı., & Park, S. H. (2017). Barriers of Developing Medical Tourism in A Destination: A Case of South Korea. Iranian Journal of Public Health, 46(7), 930.
• Sag, I., & Zengul, F. D. (2018). Why Medical Tourists Choose Turkey As A Medical Tourism Destination?. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 2(3), 296-306.
• Sayili, M., Akca, H., Duman, T., & Esengun, K. (2007). Psoriasis Treatment Via Doctor Fishes As Part of Health Tourism: A Case Study of Kangal Fish Spring, Turkey. Tourism Management, 28(2), 625-629.
• Suban, S. A. (2022). Bibliometric Analysis on Wellness Tourism–Citation and Co-Citation Analysis. International Hospitality Review, 37(2), 359-383.
• Şafak-Ayvazoğlu, A., Kunuroglu, F., & Yağmur, K. (2021). Psychological and socio-cultural adaptation of Syrian refugees in Turkey. International Journal of Intercultural Relations, 80, 99-111.
• Şekercan, A., Woudstra, A. J., Peters, R. J., Lamkaddem, M., Akgün, S., & Essink-Bot, M. L. (2017). Dutch Citizens of Turkish Origin Who Utilize Healthcare Services in Turkey: A Qualitative Study on Motives and Contextual Factors. Bmc Health Services Research, 18, 1-10.
• Şengül, H., & Bulut, A. (2019). Sağlık Turizmi Çerçevesinde Türkiye’de Termal Turizm; Bir Swot Analizi Çalışması. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 4(1), 55-70.
• Tekingündüz, S., Kocaoğlu, F., İşler, A., Songül, İ. N. A. N., & Ahmet, A. N. A. R. (2021). Sağlık Turizmi Açısından Yetki Belgesine Sahip Hastanelerin Web Sitelerinin İncelenmesi. Karya Journal of Health Science, 2(3), 83-87.
• Temizkan, S. P., & Temizkan, R. (2020). Dünyada ve Türkiye’de Medikal Turizm Kapsamında Plastik ve Estetik Cerrahi Uygulamaların Hizmet Pazarlaması Karması Perspektifinden Değerlendirilmesi. Journal of Gastronomy Hospitality and Travel, 3(2), 284-298.
• Tuna, H. (2021). Sağlık Turizmi Kapsamında Geleneksel, Tamamlayıcı ve Fonksiyonel Tıp Turizmi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 259-281.
• Tureac, C. E., & Turtureanu, A. (2010). Types and forms of tourism. Acta Universitatis Danubius. Œconomica, 4(1).
• Ulaş, D., & Anadol, Y. (2016). A Case Study for Medical Tourism: Investigating A Private Hospital Venture in Turkey. Anatolia, 27(3), 327-338.
• Uner, M. M., Cetin, B., & Cavusgil, S. T. (2020). On The Internationalization of Turkish Hospital Chains: A Dynamic Capabilities Perspective. International Business Review, 29(3), 101693.
• Uygun, M. (2021). An Evaluation of Turkey's Health Tourism Policies Using A Social Network Analysis Approach. The International Journal of Health Planning and Management, 37(2), 804-823.
• Virani, A., Wellstead, A. M., Ve Howlett, M. (2020). Where İs The Policy? A Bibliometric Analysis of The State of Policy Research on Medical Tourism. Global Health Research and Policy, 5, 1-16.
• Who, (2020). Top 10 Causes of Death,”
• Yıldız, M. S., & Khan, M. M. (2019). Factors affecting the choice of medical tourism destination: A case study of medical tourists from the Arab Region in Turkey. Journal of Health Management, 21(4), 465-475.
• Yılmaz, G., Kurtaran, A. T., & Yücesan, B. (2019). Sağlık Turizmi Potansiyelinin İncelenmesi: Trabzon İli. International Journal of Economic & Administrative Studies, (22).
• Yılmaz, Y., Yurcu, G., & Aybar, D. (2022). Clinical Trust, Perceived Value and Behavioral Intention of Medical Tourists: Moderating Effect of Optimism and Pessimism. European Journal of Tourism Research, 30, 3009-3009.
• Yiğit, A., & Demirbaş, M. B. (2020). Türkiye’de Medikal Turizmin Gelişimine Etki Eden Faktörlerin Swot-Ahp Yöntemi ile Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(22), 173-192.