SANATIN SONU TARTIŞMALARINA KARŞI BİR DÜNYA TASARIMI OLASILIĞI OLARAK TEKHNE, TEKNİK, TEKNOLOJİ KAVRAMLARI ÜZERİNDEN YARATICILIK VE İNTERAKTİF YENİ MEDYA SANATINA BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 420 - 437, 27.12.2021

Melis Boyacı

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1048929

Öz

Tekhne ve sanat ilişkisi Antikçağ’dan günümüze kadar tartışılagelen bir konudur. Tekhne, genel anlamıyla zanaat ve güzel sanatlar için kullanılmakla beraber, özünde bir ‘açığa çıkarma’ eylemi söz konusudur. Tekhne, dolayısıyla sanat, biçimlendirmeden önce yani bir heykel, kap ya da resim olarak ortaya çıkarmadan önce karşısında varlığını açığa koyan şeyi görebilmektir. Bu tanımlamada ontolojik bir karakter vardır. Real olanla yani doğayla -physis- karşılaşma ve onda saklı/örtülü olanı açığa çıkarmayı içeren bir süreç söz konusudur. Bu doğaya -physis- yöneliş bilim ve teknolojide de mevcuttur ve bu çerçevede köken olarak tekhne’ye bağlanırlar. Özünde bir ‘varlık kazandırma’, ‘varlığı ortaya çıkarma’ edimi olarak tanımlayabileceğimiz yaratıcılık da tekhne ile iç içe işler. Bu çalışma, ilkin tekhne, dolayısıyla teknik, teknoloji ve bilimin sanatla ilişkisinin izini sürerken sanatın ve yaratıcılığın ardında yatan ontolojik bağlamı ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bu ontolojik bağlamı gösterdikten sonra ise, tüm kavramlarla beraber sanatın da sonunun tartışıldığı, bilimin doğayı araçsallaştırdığı ve giderek dijitalleşen post- modern dönemde sanatın konumunu yeni medya sanatı üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, temel sorusu, dijital dönemin dili ile izleyicilere/katılımcılara ulaşmaya çalışan interaktif yeni medya sanatının, sanatın özünde bulunduğu varsayılan ontolojik oluşa yani, izleyiciyi yaşama ve bizzat kendisinin var oluşuna dair bir karşılaşma gerçekleştirmeye ne kadar davet ettiği ve buna yakın olduğunu sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tekhne, Teknoloji, Yaratıcılık, İnteraktif Yeni Medya Sanatı, Post-Modern Toplum.

A LOOK AT INTERACTIVE NEW MEDIA ART AND CREATIVITY THROUGH TEKHNE, TECHNIC, TECHNOLOGY AS THE POSSIBILITY OF A WORLD DESIGN AGAINST THE END OF ART DISCUSSIONS

Öz

The relationship between tekhne and art is an issue that has been debated since Antiquity until today. Although tekhne is generally used for craft and fine arts, it is an act of revelation in essence. Tekhne, hence art, is the ability to see what reveals its presence before it is formed, that is, as a sculpture, vessel or painting. There is an ontological character in this definition. There is a process involving encountering with the real, that is nature -physis- and revealing what is hidden in it. This orientation to nature -physis- is also present in science and technology and in this framework, they are linked to tekhne etymologically. Creativity, which can be defined as the act of ‘bringing existence’ in essence, ‘revealing existence’, also interweaves with technics.This study, in the first place, attempts to reveal the ontological context behind art, while tracing the relationship between technic, technology and science with art. After showing this ontological context, it aims to examine the position of art through new media art in the post-modern period, where the end of art is discussed along with all concepts, where science instrumentalizes nature and where it is gradually becoming digital. In this context, its fundamental question is questioning how interactive new media art, which tries to reach the audience / participants with the language of the digital age, invites the audience to an encounter with the supposed ontological existence inherent in art, in other words, with her/his existence itself and life.

Anahtar Kelimeler

Tekhne, Technology, Creativity, Interactive New Media Art, Post-Modern Society.

Kaynakça

• • Althusser, L.(1993). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• • Erhat, A. (1993). Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• • Heidegger, M. (1997). Sanatın Doğuşu ve Düşüncenin Yolu, Patikalar, H. Ü. Nalbantoğlu (Ed.), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• • Heidegger, M. (1998a). Bilim Üzerine İki Ders, (Çev. Hakkı Hünler), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• • Heidegger, M. (1998b). Teknik ve Dönüş, (Öev. Necati Aça), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• • Huizinga, J. (1995). Homo Ludens, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• • İnam, A. (2005). Teknoloji Benim Neyim Oluyor?, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• • Lukacs, G. (1999). Estetik I, (Çev, Ahmet Cemal), İstanbul: Papel Yayınevi
• • May, R. (1994). Yaratma Cesareti, (Çev. Alper Oysal), İstanbul: Metis Yayınları.
• • May, R. (2008). Aşk ve İrade, (Çev. Yudit Namer), İstanbul: Okyan Us Yayın.
• • Nalbantoğlu, H. Ü. (2002). “Etik, Estetik, Teknik”, Defter Dergisi (Kış, Sayı 45), Sayfa 187-229.
• • Reich W. (1995). İnsanın Doğadaki Yeri, (Çev, Bertan Onaran), İstanbul: Payel Yayınları.
• • Tarkovski, A. (2000). Mühürlenmiş Zaman, (Çev, Füsun Ant), İstanbul: Alfa Yayınları.