“1984” VE “CESUR YENİ DÜNYA” ESERLERİNİN SANAT-MİMARLIK İLİŞKİSİ ÜZERİNDEN OKUNMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 267 - 282, 22.06.2022

Erkan Aydıntan Edanur Fettahoğlu

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1133899

Öz

Sanat ve mimarlık disiplinleri sürekli olarak gelişen kapsamları ile birlikte daima birbirlerini
etkilemişlerdir. Birçok açıdan ele alınarak yorumlanabilecek olan sanat-mimarlık ilişkisinin, araştırma
çerçevesinde edebi eserler üzerinden okunması gündeme getirilmiştir. Bu doğrultuda “1984” ve “Cesur
Yeni Dünya” adlı iki distopik eser, taşıdıkları edebi değer ve konuya ilişkin nitelikli veri kaynağı olma
özellikleri ile araştırmanın materyali olarak belirlenmiştir. Söz konusu eserlerin araştırma materyali olarak
belirlenmesinde geleceğe yönelik öngörüler barındırmaları ve bu öngörüleri “gerçek-sanal”, “doğal-yapay”
gibi birtakım zıtlıklar üzerinden aktarmaları da birer etken olmuştur. Eserler içerik analizi yöntemiyle
analiz edilerek, zihnimizde imgesini oluşturdukları sanat dalları ile mimarlık disiplininin benzerlikleri ve
farklılıkları üzerinden yorumlanmıştır.
Araştırmada temel amaç, sanat-mimarlık ilişkisinin irdelenmesi ve seçilen iki bilim kurgu edebiyatı eserinde
bu ilişkinin aranmasıdır. İçerik analizi yöntemi ile her iki eserde, sanatı ve mimarlığı nitelemek amacıyla
kullanılan kavramlar üzerinden çıkarımlarda bulunulmuştur. Yapılan analiz sonucunda sanat ve mimarlık
disiplinlerinin uyandırdıkları his ve temsil ettikleri kavramlar gibi çeşitli açılardan ilişkili olduğu tespit
edilmiştir. Bunun yanı sıra, mimarlığın bilim kurgu edebiyatında gelecek öngörülerini aktarma, vurgulanmak
istenen kavramları ve mesajları okuyucuya iletme gibi rollerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanat-Mimarlık İlişkisi, Bilim Kurgu Edebiyatı, Mimari, 1984, Cesur Yeni Dünya

READING THE NOVELS OF “1984” AND “BRAVE NEW WORLD” ON THE RELATIONSHIP OF ART AND ARCHITECTURE

Öz

Art and architecture have always influenced each other, with their ever-evolving scopes. The
relationship between art and architecture, which can be interpreted in many ways, has been read through
literary works within the scope of the research. In this direction, two dystopian works named “1984” and “Brave
New World” were determined as the material of the research with their literary value and their characteristics
of being a qualified data source on the subject. The fact that these works contain predictions for the future
and that they convey these predictions through contrasts such as “real-virtual” and “natural-artificial” have also
been a factor in determining the works in question as research material. The works were analyzed with the
method of content analysis and interpreted through the similarities and differences between the branches of
art that they created in our minds and the discipline of architecture.
The main purpose of the research is to examine the relationship between art and architecture and to search for
this relationship in two selected works of science fiction literature. With the content analysis method, inferences
were made on the concepts used to describe art and architecture in both works. As a result of the analysis, it has
been determined that the disciplines of art and architecture are related in various aspects such as the feelings
they evoke and the concepts they represent. In addition, it has been concluded that architecture has roles in
science fiction literature such as conveying future predictions, conveying the concepts and messages to be
emphasized to the reader.

Anahtar Kelimeler

Art-Architecture Relationship, Science Fiction Literature, Architecture, 1984, Brave New World

Kaynakça

• • Abohela, I., Al-Gohary, A. and Dewidar, K. (2007). Significance of Future Architecture In Science Fiction Films. Ain Shams University International Conference, Cairo: ARUP.
• • Akkoyun, T. (2015). Distopya yazını ve aydın çığlığı: George Orwell’in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört Romanı Üzerine Bir Inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (41), 25-30.
• • Ay Birsöz, Ş. B. (2015). Mimari Tasarımda Bedensel Farkındalık: Bir Arayüz Olarak Dans. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Beken, N. E. (2007). Mimarlık ve sanat: Çakışım Boyutlarının İrdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Bulu, A. (2018). Müzik ile Mekan Arasındaki Ilişkiye Yönelik Deneysel Yaklaşımların İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• • Colson, R. (2007). The Fundamentals Of Digital Art (1. Edition). Lausanne: Ava Publishing.
• • Erdinç, Z. C. (2011). Moda ve Mimarlığın Ortak Kavramlar Üzerinden Okunması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Ertem, Ü. (2010). Sinema ve Mimarlık Etkileşiminin Örnek Kara Filmler Üzerinden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Ertuğrul, H. (2003). Bilimsel Çalışmalarda Yeni Teknikler (1. Baskı). İstanbul: Nesil Yayınları.
• • Ertürk, N. (2011). Moda Kavramı, Moda Kuramları Ve Güncel Moda Eğilimi Çalışmaları. Art-e Sanat Dergisi, 4 (7), 1-32.
• • Hossain, M. (2017). Language as The Device For Psychological Manipulation in George Orwell’s Nineteen Eighty-Four: A Psycholinguistic Analysis. European Journal of English Language and Linguistics Research, 5 (8), 25-31.
• • Huxley A. (2017). Cesur yeni dünya (Çev: Ü. Tosun). İstanbul: İthaki Yayınları.
• • Kara, F. (2019). Analyzing the Postmodern Dystopia In Literature: Aldous Huxley Brave New World and George Orwell 1984. Master Thesis. Algeria: People Democratic Republic Of Algeria Ministry of Higher Education And Scientific Research Faculty of Foreign Languages, Department of English.
• • Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 62-80.
• • Keisman, M. (2016). Power and Control In Brave New World And 1984. Prologue: A First-Year Writing Journal, 8 (4), 19-32.
• • Köse Doğan, R. (2016). Resim ve Mekan Arasındaki Ilişki: Ilham Veren Projeler. Online Journal of Art and Design, 4 (2), 48-65.
• • Orwell, G. (2015). 1984 (Çev: C. Üster). İstanbul: Can Yayınları.
• • Özertural, R. (2007). Çağdaş Sanat Ortamında Birbirine Yaklaşan İki Disiplin: Mimari ve Heykel. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Serin Güner, A. P. ve Gökmen, H. (2020). Mimarlık ve Edebiyat Ilişkisine Dair Yapılmış Akademik Çalışmaların Bir Sınıflandırması. İdealkent Dergisi, 31 (11), 1722-1763.
• • Somer, P. M. (2006). Mimarlık ve Bilimkurgu Edebiyatında Mekan Okumaları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Spurr, D. (2012). Architecture and Modern Literature (1. Edition). Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• • Üner, G. ve Erdoğan, E. (2020). Mimarlığın Diğer Sanat Dalları Ile Ilişkisi. Online Journal of Art and Design, 8 (2), 167-179.
• • Yalım, E. (2002). Bilim-Kurgu Edebiyatında Ütopya Ve Mimarlık Ilişkisi, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.