THE IRRUPTION OF DIEGESIS: DEFORMATION OF MIMETIC REPRESENTATION IN 20th CENTURY THEATRE

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 403 - 418, 12.12.2023

Melike Saba Akım

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1403729

Öz

Leading theatre scholars of the 1980’s argue that the idea of theatre since Ancient Greece is framed by a
diegetic universe, even though it has been shaped by mimesis, which is normally contrasted with diegesis. This
view emphasises the dominant status of the text in the theatre and the logocentric structure of the theatre
based on speech. At this point, the terms diegesis and mimesis are used with their broad meanings in an
Aristotelian sense. On the other hand, these terms are used today with their narrow meanings in narratology
as telling and showing modes of the narrative.
This article aims to evaluate the terminological confusion when the terms are used in theatre with their
narrow meanings in narratology, as opposed to the debate carried out in the theatre academy of the 20th
century. From this starting point, the article first exposes the terminological confusion arising from using
the terms diegesis and mimesis with their narrow and broad meanings. Second, the irruption of diegesis in the
mimetic scene is explored by concentrating on the "telling" mode in the plays of Gertrude Stein and Heiner
Müller. Lastly, the structural results of diegesis standing out as a dominant element in 20th century theatre
are evaluated.

Anahtar Kelimeler

Diegesis, Mimesis, Theatre, Gertrude Stein, Heiner Müller

DİEGETİK İSTİLA: 20. YÜZYIL TİYATROSUNDA MİMETİK TEMSİLİN DEFORMASYONU

Öz

1980’li yılların önde gelen tiyatro akademisyenleri, tiyatronun Antik Yunan’dan beridir diegesis ile karşıtlık
oluşturan mimesis aracılığıyla biçimlendiğini, buna karşılık sahnenin diegetik bir evrenle çerçevelendiğini
öne sürerler. Burada metninin tiyatrodaki hâkim konumu ve tiyatronun “söz söyleme”ye dayalı logosmerkezci
yapılanması vurgulanır. Diegesis ve mimesis kavramları bu noktada Aristotelesçi bir bağlamda, geniş
anlamlarıyla kullanılır. Öte yandan terimler günümüzde daha çok anlatıbiliminin dolayıma soktuğu dar
anlamlarıyla, anlatının kipleri düzeyinde ele alınmaktadır.
Bu makalede, terimler anlatıbiliminin tayin etiği dar anlamlarıyla ve 20. yüzyılın tiyatro akademisince
sürdürülen tartışmanın aksine bir yerden kullanıldığında karşılaşılan tabloyu değerlendirmek
amaçlanmaktadır. Bu noktadan hareketle, çalışmada öncelikle diegesis ve mimesis terimlerinin dar ve geniş
anlamlarıyla kullanımından doğan terminolojik karmaşa serimlenmiştir. Çalışmanın temel odağı olan 20.
yüzyıl tiyatrosunda mimetik sahnenin diegesis yoluyla istilaya uğrayışı ise oyunları “anlatma” moduyla
karakterize olan Gertrude Stein ve Heiner Müller örnekleriyle açımlanmıştır. Son olarak, 20. yüzyılda
diegesisin baskın bir unsur olarak öne çıkışının yapısal sonuçları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diegesis, Mimesis, Tiyatro, Gertrude Stein, Heiner Müller

Kaynakça

• Aczel, R. (1998). “Hearing Voices in Narrative Texts”, New Literary History 29 (3), s. 467-500.
• Akım, M. S. (2022). Logostan Kurtulmak: 20. Yüzyıl Dramında Karşı-Anlatı. İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Akım, M. S. (2020). “Gertrude Stein Oyunlarında Karşı-Anlatı Stratejileri”, Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 30, s. 71-97. DOI: 10.26650/jtcd.692767.
• Aristoteles. (1987). Poetika. (İ. Tunalı, Çev.) Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Bigliazzi, S. (2016). “Introduction”, Skenè Journal of Theatre and Drama Studies: Diegesis and Mimesis 2(2), s. 5-33.
• Carlson, M. (2007). Tiyatro Teorileri / Yunanlılardan Bugüne Tarihsel ve Eleştirel Bir İnceleme. (E. Buğlalılar, B. Yıldırım, Çev.)Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Dimitrova, Z. (2016). “Transmorphisms in Sarah Kane’s Cleansed and Laura Wade’s Breathing Corpses”, Skenè Journal of Theatre and Drama Studies: Diegesis and Mimesis 2(2), s. 223-243.
• Duras, M. (2005). Ölüm Hastalığı. (N. Güngörmüş, H. Bayrı, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Else, G. (1958). “‘Imitation’ in the Fifth Century”. Classical Philology. 53:2, s. 73-90.
• Euripides. (2006). Medea. (M. Balay, Çev.) İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları.
• Golden, L. (1975). “Plato’s Concept of Mimesis”. British Journal of Aesthetics 15, s. 118–131.
• Halliwell, S. (1998). Aristotle’s Poetics. Chicago: The University of Chicago Press, s. 109-116.
• Halliwell, S. (2014). “Diegesis-Mimesis”, Handbook of Narratology. Berlin & Boston: De Gruyter.
• Halliwell, S. (2022). “Diegesis-Mimesis”, (M. S. Akım, Çev.) Arts: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi 8, s. 314-326. DOI: 10.46372/arts.1109732.
• Karacabey, S. (2006). Modern Sonrası Tiyatro ve Heiner Müller. Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Lehmann, H. (2006). Postdramatic Theatre. (K. Jürs-Munby, Çev.) USA & Canada: Routledge.
• Marranca, B. (2012). Ecologies of Theater. New York: PAJ Publications.
• Miller, A. (1962). Cadı Kazanı. (S. Eyüboğlu, V. Günyol, Çev.) İstanbul, Milli Eğitim Basımevi.
• Mutlu, B. (2017). “Platon’da ve Platon Öncesi Metinlerde Mimesis”. Art-Sanat Dergisi 8, s. 9-34.
• Müller, H. (2018). “Resim Tasviri”, Hamlet Makinesi. (Z. A. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 297-307.
• Pavis, P. (1999). Sahneleme: Kültürler Kavşağında Tiyatro. (S. Kamber, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Pavis, P. (2016). The Routledge Dictionary of Performance and Contemporary Theatre. (A. Brown, Çev.) London and New York:Routledge.
• Pamuk, O. (2011). Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Platon. (2010). Devlet. (S. Eyüboğlu, M. A. Cimcöz, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rapaport, H. (2011). The Literary Theory Toolkit: A Compendium of Concepts and Methods. UK: Wiley-Blackwell.
• Sörbom, G. (1966). Mimesis and Art: Studies in the Origin and Early Development of an Aesthetic Vocabulary, Stockholm: SvenskaBokförlaget.
• Szondi, P. (1987). Theory of the Modern Drama. (M. Hays, Çev.) USA & Canada: University of Minnesota Press.
• Toksoy Çeber, D. (2017). “Ekphrastik Umudun Yıkımı: Heiner Müller “Resim Tasviri””. Atatürk Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü Dergisi 21:3, s. 1097-1108.