ANALYSIS OF “ANTIDOTE” IN THE CONTEXT OF TZVETAN TODOROV’S EQUILIBRIUM MODEL AND PETER WOLLEN’S HOLLYWOOD NARRATIVE

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 254 - 273, 28.06.2024

Aydın Yeşilyurt

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1506028

Öz

What are differences between classical narrative and contemporary narrative cinema? How
are Tzvetan Todorov’s equilibrium model and Peter Wollen’s hollywood narrative structure
used in the analysis of a movie belonging to classical narrative cinema? How is it analysed?
In this study, the analysis of the Turkish-made Panzehir movie, which represents the
example of classical narrative cinema that has been going on since Hollywood, has been
analyzed. The story analysis of the Turkish cinema film was made through Tzvetan Todorov’s
five-stage narrative sequence model (balance model), and the technical analysis of the
story was made through Peter Wollen’s traditional narrative scheme. Where the narrative is
located in human life has been evaluated and its extension to Hollywood has been discussed.
This article has been made in an effort to create an example of how to analyze a film
that represents classical narrative cinema. It has been tried to explain what modern narrative
and classical narrative cinema are what kind of differences they have in terms of content.
Both types of narrative; story, time, fiction, transition, music, light, place, character,
costume etc. differ in their use. The analyzed film contains elements specific to the classical
narrative genre. The theories used in the analysis method showed consistency.

Anahtar Kelimeler

Narrative, Classical and modern (contemporary) narrative, Classical narrative in Turkish cinema, Tzvetan Todorov, Peter Wollen

“PANZEHİR” FİLMİNİN TZVETAN TODOROV’UN DENGE MODELİ VE PETER WOLLEN’İN HOLLYWOOD ANLATISI BAĞLAMINDA ÇÖZÜMLENMESİ

Öz

Klasik anlatı ve çağdaş anlatı sinemasının arasındaki farklar nelerdir? Tzvetan Todorov’un
denge modeli ve Peter Wollen’in hollywood anlatı yapısı klasik anlatı sinemasına
ait bir filmin çözümlemesinde nasıl kullanılmaktadır? Ve nasıl analiz edilmektedir? Gibi
sorunsallardan hareket eden bu çalışmada Hollywood’dan itibaren süre gelen klasik anlatı
sinemasının örneğini temsil eden Türk yapımı Panzehir filminin analizi yapılmıştır.
Türk sinemasına ait filmin Tzvetan Todorov’un beş aşamalı anlatı dizilimi modeli (denge
modeli) üzerinden öykü analizi, Peter Wollen’ın geleneksel anlatı şeması üzerinden ise öykünün
teknik analizi yapılmıştır. Anlatının insan yaşamında nerede konumlandığı değerlendirilmiş
beraberinde Hollywood’a kadar uzanışı ele alınmıştır. Bu makale klasik anlatı
sinemasını temsil eden bir filmin analizinin nasıl yapılacağının örneğini oluşturma gayreti
içerisinde yapılmıştır. Modern anlatı ve klasik anlatı sinemasının ne olduğu ve içerik bakımından
ne tür farklılıklara sahip olduğu karşılaştırmalı bir şekilde açıklanmaya çalışılmıştır.
Buna göre her iki anlatı türü; hikâye, zaman, kurgu, geçiş, müzik, ışık, mekân,
karakter, kostüm vb. kullanımlarında birbirinden farklılık göstermektedir. Analizi yapılan
film klasik anlatı türüne özgü unsurları bünyesinde barındırmaktadır. Analiz yönteminde
kullanılan kuramlar tutarlılık göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Anlatı, Klasik ve modern (çağdaş) anlatı, Türk sinemasında klasik anlatı, Tzvetan Todorov, Peter Wollen

Kaynakça

• Abisel, Nilgün. Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık, 1999.
• Acar, Nihal. «Sinemada anlatı Türleri ve Neoformalist Taklaşımın betimlenmesi: Labirent Filmi Analizi.» Elektronik Cumhuriyet Dergisi, 2021: 66-86.
• Adanır, Oğuz. Sinemada Anlam ve Anlatı. Ankara: Say Yayınları, 2012.
• Algül, Mustafa. «Anlatı içinde anlatı: “Into the Woods (Sihirli Orman)” filminin peri masalı anlatıları içindeki gezis.» Etkileşim, 05 04 2021: 128-149.
• Altundağ, C.Sinan. «Türk Sinemasında Anlatı-Kurgu İlişkisi: 9 ve Yazı-Tura Filmlerinin Anlatı-Kurgu İlişkisi Açısından İncelenmesi.» 2006.
• Bağır, Mehmet. «Aristoteles’in Mimesis Ve Katharsis Kavramları Üzerinden Bir Film İncelemesi: Dogville.» Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya Ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi , 2018: 36-55.
• Clarke, James. Sinema Akımları Sinema Dünyasını Değiştiren Filmler. Çeviren Çağdaş Eylem Babaoğlu. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2012.
• Daniel Chandler, ve Rod Munday. Medya ve İletişim Sözlüğü. Çeviren Babacan Taşdemir. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• David Bordwell, ve Kristin Thompson. Film Art An Introduction. USA: The McGraw- Hill Companies, Inc.,, 2006.
• Demir, Ö. «Christopher Nolan Sinemasında Klasik Anlatı Tekniklerinin Kullanımı: Inception Filmi Örneği.» Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2019: 568-588.
• Dervişcemaloğlu, Bahar. Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergah Yayınları, 2014.
• Evliyaoğlu, Saliha. «Anlatının Temel Kavramları ve Sinema.» Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29 03 2020: 345-384.
• Göker, Neslihan. «Klasik Sinemanın Mimetik Estetiğine Karşı Godartyen Anlatım.» II. Uluslararası Sanat, Estetik Sempozyumu ve Sergisi. Elazığ: Asos Yayınevi, 2018. 221-236.
• Günay, Ömer Lütfi. «Geleneksel Anlatı ve Modern Sinema Anlatısı: ‘the mummy’ (mumya) ve ‘amour’ ( aşk) Filmlerinin Dramatik Çözümlemeleri.» Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Kongresi. Kocaeli, 2016.
• Gürkan, Hasan, ve Rengin Ozan. «Butterfly Effect Filmi Örneğinde Karşı Sinemanın Hollywood’da Dönüşümü.» Global Media Journal: TR Edition, 2014: 154-184.
• İpek, Özgür. «Peter Wollen’in Karşı Sinema Kavramı.» Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2017: 72-87.
• Işıkman, Nihan Gider. «Dziga Vertov.» Sinema Kuramları I içinde, yazan Zeynep Özarslan, 133-150. İstanbul: Su Yayınevi, 2015.
• Metz, Chrictian. Sinemada Anlam Üstüne Denemeler. İstanbul: Hayalperest Yayın Evi, 2012.
• Mutlu, Erol. İletişim Sözlüğü. İstanbul: Ütopya Yayınları, 2016.
• Nutku, Özdemir. Dram Sanatı. İzmşr: Dizgi Ticaret Matbaacılık, 1983.
• Oluk Ersümer, Ayşen. Klasik Anlatı Sineması. İstanbul: Hayalperest Yayınevi, 2013.
• Parsa, Alev Fatoş. «Sinema Göstergebiliminde Yapısal Çözümleme Sinemasal Anlatı Sunumu Ve Kodlar.» Nwsa-New World Sciences Academy 6 (2011): 614-630.
• Sözen, Mustafa. «Klasik Anlatı Sinemasında Öykü Kişisi, Yapısal Tasarım Ve Örnek Çözümlemeler.» Erciyes İletişim Dergisi, 2009: 82-99.
• Şardağı, Emine, ve Ayhan Yılmaz. «Anlatı Kuramı ve Reklamda Kullanımı: Anlatı Analizi Çerçevesinde Bir İnceleme.» Malepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2017: 88-133.
• Şener, Sevda. Yaşamın Kırılma Noktasında Drama Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılığı, 1997.
• TDK. Türkçe Sözlüğü. Ankara, 2011.
• Todorov, Tzevetan. Yazın Kuramı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1995.
• Topçu, Aslıhan Doğan. «Sinema ve Zaman: Geleneksel(Klasik) Anlatı ve Çağdaş Anlatı Filmlerinin Zamanın Kullanımı ve Anlatısal Yapı ile İlişkileri.» Sinemada Anlatı ve Türler içinde, yazan Fatma Dalay Küçükkurt ve Ahmet Gürata, 49-93. Ankara: Vadi Yayınları, 2004.
• Tuğan, Nuray Hilal. «Günümüz Sinemasında Geleneksel Anlatı: Marslı (2015-Ridley Scott) Filminin Dramatik Yapısı.» Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2018: 125-147.
• Uğur, İlkay, ve Mehmet Yılmaz. «Karşı Sinema Perspektifinden Godard Sineması Ve ‘Serseri Aşıklar’ Film Örneği,.» Odü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (Odüsobiad) 6, no. 14 (2016): 206-219.
• Uğur, Ufuk, ve Sezen Altay. «Metinlerarasılık Bağlamında Fantastik Türk ve Amerikan Sineması: Drakula.» Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitü Dergisi, 2018: 89-116.
• Ünal, Yörükhan. Dram Sanatı ve Sinema: Klasik Anlatı Yapısının Kökenleri. İstanbul: Hayal Perest Yayınevi, 2015.
• Wollen, Peter. Sinemada Göstergeler ve Anlam. İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
• Yaren, Özgür. «Sinemada Anlatı Kuramı.» Sinema Kuramları II içinde, yazan Zeynep Özarslan, 167-192. İstanbul: Su Yayınları, 2016.
• Yılmaz, R.Ayhan. «Anlatı Kuramı ve Reklamda Kullanımı: Anlatı Analizi Çerçevesinde Bir İnceleme.» Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2017: 88-133.
• Yücel, Tahsin. Anlatı Yerlemleri. İstanbul : Yapı Kredi Yayınları, 1993.