LÜLEBURGAZ, FETHİYE VE BURSA ÜÇGENİNDE BİR TABELA RESSAMI: ABDULLAH CANKURTARAN

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 92 - 108, 23.12.2024

Murat Ertürk

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1602371

Öz

Tabela ressamları, çok çeşitli üretim yelpazesine sahip olup dükkân tabelalarından sinema afişlerine kadar çeşitli yazılar veya görseller oluşturan ticari sanatkârlardır. Bu sanatkârların ürünleri genellikle günlük iletişimde kullanılan, bulundukları bölgenin sosyal, ekonomik ve estetik ihtiyaçlarıyla şekillenen ve yerelin görsel kültürünü yansıtan ürünlerdir. Ancak çoğunlukla imzasız oldukları ve kolayca atıldıkları için kayıt altına alınmazlar. Ulusal grafik tasarım tarihimizin kayıp yerel bileşenlerini oluşturan bu sanatkârların ürünlerinin kentsel dönüşüm gibi sebeplerle yok olması, aynı zamanda yerel görsel kültürün ve kent belleğinin kaybedilmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, tabela ressamlarının ve üretimlerinin belgelenmesi, ulusal grafik tasarım tarihi ve kent çalışmaları literatürüne katkı sağlaması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışma; Lüleburgaz, Fethiye ve Bursa’da tabela ressamlığı yapan Abdullah Cankurtaran ve onun yaptıkları çalışmalarla sınırlandırılmıştır. Araştırmada literatür incelenmiş, adı geçen sanatkârın birinci dereceden akrabası ve kendisini tanıyan kişilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. İlgili bilgi ve belgelere ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında, adı geçen sanatkârın özgeçmişi ve üretimleri belgelendirilmiş, yerel grafik tasarım tarihine katkı yapılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lüleburgaz, Fethiye, Bursa, Tabela ressamı, Abdullah Cankurtaran

A SIGN PAINTER IN THE TRIANGLE OF LÜLEBURGAZ, FETHİYE AND BURSA: ABDULLAH CANKURTARAN

Öz

Sign painters are commercial artists who create lettering or illustrations for various products, from shop signs to cinema posters. Th e artists’ products are generally used in daily communication, shaped by the region’s social, economic and aesthetic needs and refl ecting the locals’ visual culture. However, they are not recorded since they are primarily unsigned and easily discarded. Th e disappearance of these artists’ products, which represent the lost local components of our national graphic design history due to urban transformation, also results in the loss of the local area’s visual culture and urban memory. Th erefore, the documentation of sign painters and their productions is considered an essential contribution to the national graphic design history and urban studies literature. Th is study is limited to Abdullah Cankurtaran, a sign painter in Lüleburgaz, Fethiye and Bursa. Th e research included a literature review and semi-structured interviews with the artist’s first-degree relatives and people who knew him. Relevant information and documents were collected. As part of the research, the artists’ biographies and productions were documented to contribute to the history of local graphic design.

Anahtar Kelimeler

Lüleburgaz, Fethiye, Bursa, Sign painter, Abdullah Cankurtaran

Kaynakça

• Aksel, M. (2011). İstanbul’un Ortası, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Aydın, İ. (ca. 1990). Tabelanın yerinden kaldırılmadan önceki hali [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1966–1973). Abdullah Cankurtaran’ın yaptığı tabelalar [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1967–1973). Abdullah Cankurtaran tarafından yazılan kaligrafik yazılar [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (ca. 1958). Abdullah Cankurtaran, mesleğe ilk başladığı yıllarda Yeşil Trakya Umumî Nakliyat Ambarı’nın tabelasını yazarken [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (ca. 1960). Abdullah Cankurtaran’ın yazdığı Sezai Aydın Nalburiye ve Hırdavat’ın tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1965). Asker Abdullah Cankurtaran ve yazdığı Ask∆eri Gazino’nun tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1967). Abdullah Cankurtaran’ın 1967 yılında Lüleburgaz’da yazdığı Sarraf Mesut Erdem’in tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (ca. 1967). Altın Makas Terzihanesi’nin tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1968). Abdullah Cankurtaran, 1968 yılının Haziran-Temmuz aylarında atölyesinin önünde [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1974). Abdullah Cankurtaran’ın (ortada) Fethiye’de yazdığı Ar Giyim’in resimli tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (ca. 1974). Lüleburgaz’da yazdığı Lületaş Kiremit ve Tuğla Fabrikası’nın resimli tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (ca. 1974). Zafer Lastik Kaplama Atelyesi’nin resimli tabelası [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (1978). Bursa’da Doyçland Garajı’nda açtığı dükkânında kardeşi ile Abdullah Cankurtaran, 19 Aralık 1978 [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (2022). Önlü-arkalı olarak dükkânın tabelasının bugünkü hali [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Cankurtaran, M. (2023). Abdullah Cankurtaran’ın mesleki hayatı boyunca çeşitli yayınlardan kesip yapıştırarak oluşturduğu yazı kataloğundan örnekler [Fotoğraf]. Kişisel arşiv.
• Durmaz, Ö. ve Dereli, İ. (2021). 19. Yüzyıl İzmir’in de Ressam Boğos Tatikyan ve Tatikyan Matbaası, İzmir: İzmir Kalkınma Ajansı Kültür Yayınları.
• Ertürk, M. (2023a). Bursa’nın Tabela Ressamları, Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 8(14), 46–61. DOI: 10.55004/tykhe.1192452.
• Ertürk, M. (2023b). Tabelanın günümüzdeki hali [Fotoğraf]. Kişisel Arşiv.
• Gray, N. (1974). Lettering and Society. Visible Language, 8 (3), 247–260.
• Levine, F. ve Macon, S. (2012). Sign Painters, New York: Princeton Architectural Press.
• Meyer, M. ve Roberts, S. (2021). The Sign Painting: A practical Guide to Tools, Materials, and Techniques, London: Laurence King Publishing.