INNOVATIVE USE OF JAPANESE ‘MONO NO AWARE’ PHILOSOPHY AS AN ALTERNATIVE APPROACH TO FORM AND CONTENT IN TURKISH ANIMATION AND THE ‘BEYTEREK’ APPLICATION FILM

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 109 - 130, 23.12.2024

Çiğdem Taş Alicenap , Ece Sütiş

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1602386

Öz

This study examines the use of cultural heritage in Turkish animation films and its continuity through the Japanese 'Mono No Aware' philosophy in anime. The aim is to reveal how cultural values are conveyed in animation narratives, both in content and form, and to present an alternative narrative approach for preserving and transmitting Turkish cultural heritage across generations. Within this scope, it has been investigated how the concept of "Mono No Aware" is used in Japanese anime for the transmission of cultural heritage and how it presents an alternative narrative development for contemporary animation films. Subsequently, the application of the "Mono No Aware" concept in form and content in Isao Takahata's film "The Tale of the Princess Kaguya" has been analyzed in detail through a scanning model. Based on the data obtained, “Beyterek” animation movie was produced in which the elements of Turkish culture on the brink of oblivion were used as a source by taking into account the alternative storytelling method created by the "Mono No Aware" philosophy for anime. Turkish cultural heritage is rich enough to contribute to the development of Turkish animation style in terms of originality, creativity, and universality. For this reason, it is thought that using cultural heritage when creating animation scenarios will allow alternative narratives in terms of originality.

Anahtar Kelimeler

Animation film, Narrative, Cultural heritage, Mono no aware, Anime

TÜRK ANİMASYONUNDA BİÇİM VE İÇERİK İÇİN ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM OLARAK JAPON “MONO NO AWARE” FELSEFESİNİN YENİLİKÇİ KULLANIMI VE “BEYTEREK” UYGULAMA FİLMİ

Öz

Bu çalışmada, Türk animasyon filmlerinde kültürel mirasın kullanılması ve sürekliliğinin sağlanmasında, Japon “Mono No Aware” felsefesinin animelerde kullanılması ayrıntılı olarak incelenerek, kültürel değerlerin animasyon film anlatılarında içerik ve biçime nasıl aktarıldığının ortaya konması ve Türk animasyon filmlerinin anlatılarında, zengin kültürel mirası korumaya ve kuşaktan kuşağa aktarmaya olanak sağlayacak şekilde kullanılabilecek alternatif bir anlatı yaklaşımı ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu amaç çerçevesinde, “Mono No Aware” kavramı temel alınarak Japon animelerinde kültürel mirasın aktarımında nasıl kullanıldığı ve günümüz animasyon filmleri için alternatif bir anlatı gelişimini nasıl ortaya koyduğu araştırılmıştır. Ardından Japon yönetmenlerden Isao Takahata’nın “Prenses Kaguya Masalı” filminde “Mono No Aware” kavramının biçim ve içerikte nasıl kullanıldığı tarama modeli yöntemiyle ayrıntılı olarak çözümlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında “Mono No Aware” felsefesinin animeler için yarattığı alternatif hikâye anlatım yöntemi dikkate alınarak Türk kültüründe unutulmaya yüz tutmuş öğelerin senaryoya kaynaklık ettiği “Beyterek” animasyon filmi üretilmiştir. Türk kültürel mirası, Türk animasyon üslubunun özgünlük, yaratıcılık ve evrensellik bakımından gelişimine kaynak olacak zenginliktedir. Bu nedenle animasyon senaryoları oluşturulurken kültürel mirastan faydalanılmasının özgünlük açısından alternatif anlatılara olanak sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Animasyon film, Anlatı, Kültürel miras, Mono no aware, Anime.

Kaynakça

• Arslan, S. (2014). Türk Kültüründe Ağaç Kültü ve Hayat Ağacı. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 59-71. https://doi.org/10.20860/ijoses.27650
• Bayat, F. (2019). Türk Şaman Metinleri Efsaneler ve Memoratlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bozkurt, K. (2016). Temâşâ Kavramı ve Fuzûlî’de Güzelliğin Temâşâ Boyutu. Turkish Studies, 11(10), 151 - 180.
• Elwood, M. K. (1998). An Attempt to Apply Motoori Norinaga’s Concept of Mono no Aware to the Novels of Jane Austen. Cinii Komazawa University Journal, (27), 110-122. http://repo.komazawa-u.ac.jp/opac/repository/all/13026/KJ00005099669.pdf
• Gardin, N., Olorenshaw, R. (2014). Larousse Semboller Sözlüğü. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Güç, A., Sert, E. (2020). Budizm’de Dört Temel Gerçek, Sekiz Dilimli Yol ve Nirvana. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 5/1 3-28. https://doi.org/10.20486/ imad.732201.
• Gümüş, İ. (2019). Âşık Veysel’in “Kara Toprak” Şiirine Ontolojik Bir Yaklaşım. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 176-187. https://doi. org/10.17218/hititsosbil.516787
• Gürsoy, Ü. (2012). Türk Kültüründe Ağaç Kültü ve Dut Ağacı. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 61, 43-54.
• Işık, R. (2004). Türklerde Ağaçla İlgili İnanışlar ve Bunlara Bağlı Kültler. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/2, 89-106.
• Karakurt, D. (2011), Türk Söylence Sözlüğü. E-kitap, ISBN 978-605- 5618-03-2.
• Kızıloğlu, M. (2021). Türklerin Ad Verme Kültüründe Ad Verici Profili. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4(7), 45-64.
• Kozbelt, A., Durmysheva Y. (2007). Lifespan Creativity in a Non-Western Artistic Tradition: A Study of Japanese Ukiyo-E Printmakers. The International Journal of Aging and Human Development, 65(1):23-51. doi:10.2190/166N-6470-1325-T341
• Nahmedov, A. (2016). Türklerde İslam Tabusu ve Bazı Yansımaları. Yeni Fikir Dergisi, 7(17), 137-143.
• Napier, S. J. (2008). Anime: Akira’dan Howl’ın Hareketli Şatosu’na. İstanbul: Es Yayınları.
• Prusinski, L. (2012). Wabi-Sabi, Mono No Aware, and Ma: Tracing Traditional Japanese Aesthetics through Japanese History. Studies on Asia 4 (2): 25–49.
• Schramm, H., Wirth, W. (2010). Exploring The Paradox of Sad-Film Enjoyment: The Role of Multiple Appraisals And Meta-Appraisals, Poetics, 38 (3), 319-335. https:// doi.org/10.1016/j.poetic.2010.03.002.
• Sipahi, A. (2006). Türk Halk İnançlarında Büyü ve Büyü ile İlgili Uygulamalar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şen, S. (2006). Türklerde Ad Verme Törenleri, Adların Önemi, Ad Verme ile İlgili Gelenek ve İnançlar. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (6), 153-159.
• Taş Alicenap, Ç., Pehlivan Y. (2023). Animasyon Sinemada Ölüm Kavramı: Coco ve Kötü Kedi Şerafettin Animasyon Filmleri Üzerine Bir Analiz. Sanat ve Tasarım Dergisi, 13 (1), 100-118.
• Topakkaya, A. (2013). Âşık Veysel’in “Güzelliğin On Para Etmez” Adlı Şiiri’ne Felsefi Açıdan Bir Bakış. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 67, 89-102.
• Türkben, Y. (2022). Fuzûlî’de Ölüm ve Sonrası. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2473-2487. https://doi.org/10.15869/itobiad.1198211
• Oğuz, Ö. M. (2021). Halk Biliminde Koruma Yaklaşımları ve Soküm Sözleşmesi’nde Kuşaktan Kuşağa Aktarım. Milli Folklor,17 (132), 5-15. Venugopal, A., Marya, A. (2021). Return of The Ohaguro. British Dental Journal, 231, 69. https://doi.org/10.1038/s41415-021-3280-9
• Yardımcı, K. G. (2017). Türk Töresinin Hazineleri Kutsal Şaman Elbiseleri İkonografisi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(Special Issue 2), 461-475.
• Yılmaz, A. (2012). Kötümserlik ve Mutsuzluk İzlekleri Çerçevesinde. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(2), 45-60.
• İnternet Kaynakları:
• http 1. https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/GorselHizmetlerSektorunun GelistirilmesiCalismaGrubuRaporu.pdf (Erişim tarihi: 10.11.2023)
• http 2. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_ Plani-2019-2023.pdf (Erişim tarihi: 10.11.2023)
• http 3. https://en.wikipedia.org/wiki/Yasujir%C5%8D_Ozu (Erişim tarihi: 02.10.2021)
• http 4. https://arkeopolis.com/turk-sanatinda-bitkisel-susleme/ (Erişim tarihi: 05.05.2022)
• http 5. https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%B6r%C3%BCngey (Erişim tarihi: 05.05.2022)
• http 6. https://tr.wikipedia.org/wiki/Eje (Erişim tarihi: 05.05.2022)
• http 7. https://www.healthbenefitstimes.com/mandrake/ (Erişim tarihi: 05.05.2022)