FIKHÎ İHTİLAFLARA ETKİSİ BAKIMINDAN ÂM LAFIZLARIN DELÂLETİ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 710 - 728, 30.08.2021

Rifat Yıldız

https://doi.org/10.26791/sarkiat.951498

Öz

Fakihler arasında görüş farklılığına yol açan etkenlerin araştırılması, onların yöntemlerini ve usûl anlayışlarını tespit etmek açısından oldukça önemlidir. Fakihler arasında oluşan görüş ayrılıklarının birçok sebebi bulunmaktadır. Bu ihtilafların ortaya çıkmasına yol açan faktörlerden biri âm lafızların delâletiyle ilgili anlayış farklılığıdır. Âm lafızların kullanımında kapsadığı fertlerin tamamına delâletinin kat‘îliği ve zannîliği meselesi usûlcüler arasında tartışma konusudur. Fukahâ metoduna mensup usûlcülerin çoğunluğuna göre âm lafızların kapsadıkları fertlere delâletleri kesinken, mütekellimîn yöntemine tabi usûlcülerin çoğunluğuna göre ise âm lafzın bunlara delâleti zannîdir. Yöntemdeki bu farklılıktan fukahâ ve mütekellimîn fakihleri arasında gerek usûl gerekse de fürû-ı fıkıhla ilgili birçok konuda ihtilaf oluşmuştur. Bu nedenle Fakihler arasında meydana gelen ihtilafları tespit açısından âm lafızların delâletiyle ilgili yaklaşımlarını bilmek faydalı olacaktır. Ayrıca bu görüş farklılıkların nedenlerinin ve sonuçlarının incelenmesi de önem arz etmektedir. Bu amaçla fukahâ ve mütekellimîn metodunu benimşemiş usûlcü ve fakihlerin âm lafızların delâletiyle ilgili görüşleri tespit edilip fürû-ı fıkha yansıması ve etkisi ele alınacaktır. Yanı sıra âm lafızların delâletiyle ilgili anlayış farklılıkların sonucunda ortaya çıkan fıkhî görüşler ortaya konmaya çalışılacaktır. Konu araştırılırken âm lafızların delâletiyle ilgili hususlarda fukahâ ve mütekellimîn yöntemlerini benimsemiş usûlcü ve fakihlerin eserlerinden yararlanılacaktır. Sonuçta âm Lafızların delâletiyle ilgili görüş farklılıklarının birçok usûl ve fürû konularında ihtilafa yol açtığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Usûl, Âm Lafız, Hâs, Delâlet, Tahsîs

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

yok

THE DALALAH OF ÂM ALFĀZ IN TERMS OF ITS EFFECT ON FIQHI IKHTILAFS

Öz

There are many reasons for the dissidences among the fuqaha. One of the factors causing the emergence of these ikhtilafs is the difference in understanding on the dalalah (indication, evidence) of the âm alfāz. According to the majority of the usulists who are of the fuqaha method, it is thought that the âm alfāz are indicative of the individuals they include while to the majority of the usulists subject to the method of mutakallimin, the indication/evidence of the âm alfāz to these is zanni. Due to this difference in method, there has been an ikhtilaf between the fuqaha of the fuqâha and mutakallimin on many subjects regarding both the usul and furūʿ al-fiqh. For this purpose, the views of usulists and fuqaha who have adopted the method of fuqâha and mutakallimin on the dalalah of the âm alfāz will be determined and their reflection and effect on furūʿ al-fiqh will be discussed. While the subject is being researched, the works of the usulists who have adopted the methods of fuqâha and mutakallimin will be used in matters related to the the dalalah of the âm alfāz.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Usul, Âm Lafız, Hâs, Dalalah

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed el-Buhârî. Keşfü’l-esrâr. Beyrut: Dâru Kütubi’l-‘İlmiyye, 1418/1997.
• Âmidi, Alî b. Muhammed. İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Riyad: Dâru’s-Samî‘î, 1424/2003.
• Bâcî, Ebû Velîd Süleyman b. Halef. İhkâmu’l-füsûl fî ahkâmi’l-usûl. thk. Muhammed Abdullah el-Cubûrî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1409/1989.
• Buğda, Sadrettin. “İslam Hukuk Düşüncesinde Tahammül ve Hoşgörü Bağlamında Zimmîlerin Dinî Yaşam Hakları”. İslam Düşüncesinde Eleştiri Kültürü ve Tahammül Ahlakı. ed. Mahsum Aytepe. 3/403-414. İstanbul: Ensar Yayınları, 2019.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2001.
• Cessâs, Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Füsûl fi’l-usûl. Devletü’l-Küveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1414/1994.
• Cevherî İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh. Beyrut: Dâru’l-‘İlmi’l-Melâyîn, 1399/1979.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerîf. et-Ta‘rîfât. Kahire: Dâru’l-Fadîle, t.s.
• Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer b. İsa. Takvîmu’l-edille fî usûli’l-fıkh. Beyrut: Dâru’l-Kütubi’l-‘İlmiyye, 1421/2001.