ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN NEDENLERİ ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2020, Sayı: 37, 130 - 148, 31.08.2020

Tolga Gül , Mustafa Öztürk

Öz

Çocuk işçilik insanlığın her döneminde var olan önemli bir sorundur. Bu sorun bireysel anlamda çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimlerine zarar verirken, toplumsal anlamda ise işsizlik ve yoksulluk gibi diğer sosyal sorunları da beraberinde getirmektedir. Toplumun yoksulluk, eğitimsizlik ve işsizlik gibi sosyal sorunlarla karşı karşıya kalması toplumun refahını ve mutluluğunu olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple çocuk işçiliğiyle mücadele sağlıklı bir toplum olabilmek açısından önem arz etmektedir. Çocuk işçiliğiyle mücadele edilebilmesi için öncelikle bu sorunun altında yatan nedenlerin incelenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı çocuk işçiliğine neden olan faktörleri belirlemek ve çözüme yönelik öneriler sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

çocuk işçilik, işsizlik, yoksulluk, göç

Kaynakça

• ADAMAN, F. ve KEYDER, Ç. (2006). Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma, Avrupa Komisyonu, Sosyal Dışlanma İle Mücadelede Mahalli Topluluk Eylem Programı 2002-2006 Raporu.
• AVŞAR, Z. ve ÖĞÜTOĞULLARI, E. (2012). “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği Mücadele Stratejileri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), s. 9-40. BAKIRCI, K. (2004). Çocuk ve Genç İşçilerin Haklarının Korunması, Beta Yayınları, İstanbul.
• BASU, K ve VAN, P. H. (1998). “The Economics Of Child Labor”, American Economic Review, s. 412-427.
• BELELİ, Ö. (2013). Mevsimlik Tarım İşçiliği Ve Çocuklar: Sorun Analizi ve Politika Önerileri. Kalkınma Atölyesi, Altan Matbaası, Ankara.
• BEQUELE, A. ve BOYDEN, J. (1995). Çocuk Çalıştırılmasıyla Mücadele, Türkçe Baskı,(Çev. Şanar TAYŞİ,), ILO Yayınları, Ankara.
• BEYAZOVA, A. (2019). Kapsayıcı Ve Katılımcı Okullar İçin Eğitimcilere Yönelik Çocuk İşçiliği ve Ayrımcılıkla Mücadele Rehberi. BRASTED, H. Ve WRİGHT, D. (1996). “Why Worry About Child Labour?”, Asian Studies Review, 19(3), s. 53-58.
• BROWN, D.K., DEARDORFF, A., V.,STERN, R. M. (2002). “The Determinants Of Child Labor Theory And Evidence”, Research Semınar In Internatıonal Economics, School Of Public Policy The University Of Michigan Ann Arbor, Michigan 48109-1220 Discussion Paper No. 486.
• ÇATAK, B. (2006). “Çocuk İşçiliği İçin Risk Faktörlerinin Belirlenmesi; Çocuk İşçi Ve Okuyan Öğrencilerin Sağlık Durumlarının Karşılaştırılması”, Pamukkale Üniversitesi, Uzmanlık Tezi, Denizli.
• ÇOLAK, Ö. F. (1998). Küreselleşme, Beşeri Sermaye ve Çocuk İşgücü, ILO-TİSK Ortak Yayını, Ankara.
• ÇÖPOĞLU, M. (2018). “Bir Kısır Döngü: Dünyada Ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği Ve İşsizlik”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5) s.671-685.
• ÇSGB (2005b), Çalışan Çocukların Eğitime Yönlendirilmesi İzmir Projesi Raporu, Ankara.
• ÇŞGB (2006). Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi İçin Zamana Bağlı Politika ve Program Çerçevesi, Ankara.
• ÇŞGB (2017). Çocuk işçiliği ile mücadele ulusal programı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı–Çalışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• ÇŞGB (2017a). “Çocuk İşçiliği İle Mücadele Ulusal Programı” Birinci Basım: Ankara, Türkiye.
• ÇŞGB, (2005a). “Türkiye’de Çocuk İşçiliği Bilgilendirme Materyali” ,Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışan Çocuklar Bölümü, Ankara.
• DAĞLIOGLU, A. (2009). “Çalışan Çocukların Yaşam Koşulları ve Örgün Eğitim Yoluyla Topluma Kazandırılması ( Ankara İli Şereflikoçhisar Yatılı İlköğretim Bölge Okulu Örneği )”Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• DARBAZ, B. Uysal ve KOLAŞİN, G. (2009). 125 Bin Çocuk İşçi Okula Gitmiyor – 30 Bini Hiç Gitmemiş, BETAM Yayınları, İstanbul.
• DERRİEN, Jean-Maurice. (1994), Çocuk Çalıştırılması ile İlgili Politika Hazırlanması ve İş Denetimi, (Çev:Dr. Haluk Başçıl, Dr. Bülent Piyal) Ankara, ILO Yayını,1996
• DİSK 2017. Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak, DİSK Yayınları.
• DREW, S.Y. (2003). Chıld Labour An Information Kit For Teachers, Educators And Theirorganizations (Book1). International Labour Organization, Geneva.
• ERBAY, E. (2008). Çocuk İşçi Olmak, 1. Baskı, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, Ankara.
• ERDER, S. (1986). Refah Toplumunda" Getto" ve Türkler, Teknografik Yayınları, İstanbul.
• FİDAN, F. (2004). “Çalışan Çocuk Olgusuna Sosyo- Psikolojik Bakış”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1) s. 30- 49.
• GORDON, D. ve SPİCKER, P. (1999). The International Glossary On Poverty, London And New York.
• GÜLCAN, M. (2007). Çocuk İşçiliği Ve Eğitim: Öğretmen El Kitabı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• GÜNÖZ, M. (2007). “Türkiye’de Çocuk İşçiği Sorunu ve Çözüm Önerileri”, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• GÜNÖZ, M. (2007). “Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Çözüm Önerileri”, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• HARUNOĞULLARI, M. (2016). “Suriyeli Sığınmacı Çocuk İşçiler ve Sorunları: Kilis Örneği”, Göç Dergisi, 3(1) 29-63.
• HATUN, Ş. (2002). Çocuk Hakları Sözleşmesinin 13. Yılında Yoksulluk ve Çocuklar Üzerine Etkileri, TTB Yayınları, Ankara.
• HRW (2015). “Geleceğimi Hayal Etmeye Çalıştığımda Hiçbir Şey Göremiyorum. Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Çocukların Eğitime Erişiminin Önündeki Engeller–Kayıp Nesil Olmalarını Önlemek”, ABD.
• https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• ILO (2003). “Global Employment Trends:2003”, ILO Report, International Labour Office, Geneva.
• ILO (2017). Global Estimates of Child Labour: Results and Trends, 2012-2016, Genova.
• IŞIK, İ. (2003). “Sanayide Çalışan, Sokakta Çalışan ve Çalışmayan 9-15 Yaş Arası Çocuklarda Öz Kavramının İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• İSİG (2018). Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Çocuk İş Cinayetleri Raporu, Ankara.
• KAHRAMAN, F. ve SALLAN, G. S. (2015). “Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu: Gaziantep Üzerine Bir Araştırma”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), s. 339-366.
• KARAMAN, B. ve ÖZÇALIK, M. (2007). “Türkiye’de Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Bir Sonucu: Çocuk İşgücü”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), s. 25-41.
• KÖKSAL, S. E ve LORDOĞLU, K. (1993). Geleneksel Çıraklıktan Çocuk Emeğine: Bir Alan Araştırması, Friedrich Ebert Vakfı.
• KULAKSIZ, Y. (2014). ‘‘Yoksulluk Bağlamında Çocuk İşgücü’’, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 2(3) s. 91-111.
• MARSHALL, G. (1999). “Yoksulluk Maddesi, Sosyoloji Sözlüğü”, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• OSAN, F. (2009). “Çalışan Çocukların İstismarı: Mobilya İşkolu Örneği”. Hacettepe Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ÖZER, İ. (2004). Kentleşme, Kentlileşme ve Kentsel Değişme, Ekin Kitabevi, Bursa.
• SARI, C. (2006). “Formel ve Enformel Arasında: Ankara’da Atık Kâğıt Toplayıcılarının Deneyimine Eleştirel Bir Bakış Türkiye’yi Sınıf Gerçeğiyle Anlamak”, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• SUNAL, O. (2011). “Gelir Düzeyi ve Çocuk Emeği Arasındaki İlişki: Ülkelerarası Bir Karşılaştırma”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 66(1) s. 117-128.
• ŞAHİN, B. (2009). “Çocuk İsçilerin Korunması”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• ŞENSES, F. (2017). Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ŞİMŞEK, T. Barışık, S., Ege, T.,(2016). “Türkiye’de Çocuk İşçiliği Ve Ekonomik Etkileri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(2), s.161-179.
• ŞİŞMAN, Y. (2003). “Sosyal Politika Açısından Türkiye’de Çocuk ve Genç İşgücü”, Kamu- İş İş ve İktisat Dergisi, 7(2), s. 3-34.
• ŞİŞMAN, Y. (2006). “Sokakta Çalışan Çocukların Yasam Koşulları ve Gelecek Beklentileri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), s. 251-275.
• ŞİŞMANLAR, Ş. G. (2017). “İstismar ve İhmal Bağlamında Çocuk İşçiliği ve Ruh Sağlığı”. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, (62-63), s.47-55.
• TERZİ, F. (2009). “Çocuk İşçilerin Psiko-Sosyal Durumları”, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• TOR, H. (2010). “Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin Boyutları”, Gazi Üniversitesi, ZfWT, 2(2) s. 26-42.
• TUNÇCAN, N. (2000). “Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselleşen Dünyadaki Konumu”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 0(43-44), ss. 243-259.
• TÜİK (2006). Çalışan Çocuklar Working Child 2006,T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
• UNICEF (2004). “Dünya Çocuklarının Durumu 2005: 1.Bölüm, Çocukluk Tehdit Altında”, https://www.unicef.org/turkey/pdf/_dcd05.pdf (20.06.2020).
• UNICEF (2006). Önce Çocuklar: Çocuk İşçiliğinin Ortadan Kaldırılması, ABD.
• URHAN, B. (1996). “Azgelişmişlik -Çocuk İstihdamı İlişkisi ve Türkiye’de Çocuk İşgücüne İlişkin Sorunlar”, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• ÜNAL, A. Z. (2013). “Yerinden Olmuşlar”ın Yoksulluğunu Yeniden Üreten Habitus”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 15 (25) s. 105-112.
• YILDIZ, Ö. (2006). “Türkiye’de Çocuk İşçi Sorununun Toplumsal Görünümü”, Journal Of Qafqaz University, s.39-134.
• YÖRÜKOĞLU, Atalay. (1992). Değişen Toplumda Aile ve Çocuk, 6. Bası, Özgür Yayınları, İstanbul.