Trends in Graduate Thesis on Digital Citizenship in Turkey

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 47 - 70, 30.06.2022

Mert Sevigen , Murat Bayram Yılar

https://doi.org/10.38015/sbyy.1108752

Cited By: 3

Öz

The aim of this study is to examine the content features of postgraduate theses focusing on digital citizenship within the scope of education in Turkey between the years 2011-2021. For this purpose, theses were examined in terms of content features such as graduate level, gender of authors, title of advisors, university of publication, year of publication, purpose/subject, method/pattern preference, data collection tools, data analysis methods, sample/study group and study group size. The data of the study, which was carried out according to the descriptive scanning method, were obtained by using the "Digital Citizenship Thesis Classification Form (DVTSF)" prepared by the researchers. The data of the research consists of authorized postgraduate theses, which can be accessed through the "National Thesis Database" of YÖK. The data were obtained using keywords such as "digital citizen", "digital citizen", "digital citizen", "e-citizen". Of the 60 postgraduate theses reached, 16 were eliminated because they were not education-oriented, and then 11 more were eliminated because they did not focus directly on digital citizenship, such as technological leadership, digital footprint, 21st century learning skills or technological competence. Finally, 33 theses were included in the study because they met the examination criteria. According to the findings of the research, it has been determined that the postgraduate theses written on digital citizenship are mostly prepared at the master's level and there has been an increasing trend in theses examining this subject in recent years. In general, it has been determined that the theses that try to determine the level of digital citizenship from various aspects gain weight, the most preferred research method is quantitative methods, it is often studied with undergraduate students, and postgraduate theses on digital citizenship are especially studied by Social Studies Education and Computer Education Technologies programs.

Anahtar Kelimeler

Digital citizenship, research trends, content analysis

Türkiye’de Eğitim Alanında Yazılan Dijital Vatandaşlık Konulu Lisansüstü Tezlerdeki Eğilimler

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2011-2021 yılları arasında Türkiye’de, eğitim kapsamında dijital vatandaşlık konusuna odaklanan lisansüstü tezlerin içerik özellikleri bakımından incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda tezler lisansüstü düzeyi, yazarlarının cinsiyeti, danışmanlarının unvanı, yayınlandığı üniversite, yayınlandığı yıl, amaç/konu, yöntem/desen tercihi, veri toplama araçları, veri analiz yöntemleri, örneklem/çalışma grubu ve çalışma grubu büyüklüğü gibi içerik özellikleri açısından incelenmiştir. Betimsel tarama yöntemine göre yürütülen çalışmanın verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan “Dijital Vatandaşlık Tez Sınıflandırma Formu (DVTSF)” kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın verileri YÖK’ün “Ulusal Tez Veri Tabanı” üzerinden ulaşılabilen, izinli lisansüstü tezlerden oluşmaktadır. Verilere “digital citizen”, “dijital vatandaş”, “sayısal vatandaş”, “e-vatandaş” gibi anahtar kelimeler kullanılarak ulaşılmıştır. Ulaşılan 60 lisansüstü tezden 16’sı eğitim-öğretim odaklı olmaması nedeniyle elenmiş, sonrasında teknolojik liderlik, sayısal ayak izi, 21. yüzyıl öğrenme becerileri ya da teknolojik yeterlilik gibi doğrudan dijital vatandaşlık konusuna odaklanmamış olması nedeniyle 11 tez daha elenmiştir. Nihayetinde 33 tez inceleme kriterlerini karşılaması nedeniyle çalışmaya dahil edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre dijital vatandaşlık konusunda yazılan lisansüstü tezlerin büyük oranda yüksek lisans düzeyinde hazırlandığı ve son yıllarda bu konuyu inceleyen tezlerde artma eğiliminin olduğu belirlenmiştir. Genel itibariyle konu olarak çeşitli açılardan dijital vatandaşlık düzeyini belirlemeye çalışan tezlerin ağırlık kazandığı, en fazla tercih edilen araştırma yönteminin nicel yöntemler olduğu, sıklıkla lisans öğrencileriyle çalışıldığı ve dijital vatandaşlık konulu lisansüstü tezlerin özellikle Sosyal Bilgiler Eğitimi ve Bilgisayar Öğretimi Teknolojileri programlarında ilgi gördüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital vatandaşlık, araştırma eğilimleri, içerik analizi

Kaynakça

• Akbaşlı, S. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar I içinde (s.43-84). Ankara: Pegem Akademi.
• Brubaker, R. (1994). Citizenship and Nationhood in France and Germany. (Second Printing). Harvard University Press: Cambridge.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (29. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Çiltaş, A., Güler, G. & Sözbilir, M. (2012) Mathematics Education Research in Turkey: A Content Analysis Study. Educational Sciences Theory & Practice. 12(1). 574-580.
• Erdem, C. (2018). Medya Okuryazarlığı Araştırmalarında Eğilimler: Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi. Journal of Theoretical Educational Science, 11(4), 693-717.
• Hablemitoğlu, Ş., & Özmete, E. (2012). Etkili Vatandaşlık Eğitimi İçin Bir Öneri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 39-54.
• Heater, D. (2004). A History of Education for Citizenship. (Digital Edition). Routledge: London.
• ISTE (2016). Digital Citizenship to the Classroom in Meaningful Ways. Erişim adresi: https://www.iste.org/areas-of-focus/digital-citizenship
• Kan, Ç. (2009). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Küresel Vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 25-30.
• Kara, C., Topkaya, Y., & Şimşek, U. (2012). Aktif Vatandaşlık Eğitiminin Sosyal Bilgiler Programındaki Yeri. Journal of World of Turks, 4(3), 147-159.
• Karaduman, H., & Öncül, B. (2019) Dijital Vatandaşlık ve Dijital Vatandaşlık Eğitimi. C. Öztürk, Z. İbrahimoğlu ve G. Yıldırım (Ed.). Kuramsal Temeller ve Güncel Tartışmalar Işığında: 21. Yüzyılda Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi içinde (s.123-146). Ankara: Pegem Akademi.
• Karaduman., H. (2011). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Ortamdaki Tutumlarına Etkisi ve Öğrenme Öğretme Sürecine Yansımaları. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (23. Baskı). Ankara: Nobel Akademi.
• Kayaalp, F., & Karameşe, E. N. (2020). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi Kapsamında Hazırlanan “Vatandaşlık” Konulu Lisansüstü Tezlerdeki Eğilimler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 744-786.
• Kocacık, F. (2003). Bilgi Toplumu ve Türkiye. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 1-10.
• Küçükoğu, A. & Ozan, C. (2013). Sınıf Öğretmenliği Alanındaki Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12). 27-47.
• Meder, M. (2001). Bilgi Toplumu ve Toplumsal Değişim. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 72-81.
• Mercimek, B., Yaman, N., Kelek, A., & Odabaşı, H. (2016). Dijital Dünyanın Yeni Gerçeği: Troller. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 67-77.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J., & McNeal, R. S. (2008). Digital citizenship: The Internet, Society, and Participation. MIt Press. Özkan, H. H. (2009). Bilgi Toplumu ve Eğitim Programları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(10), 113-132.
• Öztürk, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Düzeyleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Öztürk, M. (2021). Dijital Vatandaşlık Araştırmalarının İncelenmesi: Kavramsal ve Yöntemsel Eğilimler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 385-393.
• Parlar, H. (2012). Bilgi Toplumu, Değişim ve Yeni Eğitim Paradigması. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 193-209.
• Pierson, C. (2004). The modern state. (Second Edition). Routladge: London.
• Ribble, M., & Bailey, G. (2007) Digital Citizenship in School. Washington: ISTE.
• Riesenberg, P. (1992). Citizenship in the Western Tradition: Plato to Rousseau. University of North Carolina Press: Chapel Hill, Carolina.
• Sari, İ., & Taşer, S. (2018). Türkiye’de Dijital Vatandaşlıkla İlgili Yapılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin İncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1063-1069.
• TÜİK. (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437
• We Are Social and Hootsuite, (2021). Digital 2021, Global Overview Report. Erişim adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-uk/
• Yeşiltaş, & Gez Çinpolat (2021, Aralık). Eğitimde Dijital Vatandaşlık ile İlgili Araştırmalara Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz. 9. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, E. Ö. (2019) Vatandaşlık: Felsefi, ideolojik ve tarihsel temelleri. C. Öztürk, Z. İbrahimoğlu ve G. Yıldırım (Ed.). Kuramsal Temeller ve Güncel Tartışmalar Işığında: 21. Yüzyılda Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi içinde (s.10-34). Ankara: Pegem Akademi.