Yaşlıların İhtiyaçları, Beklentileri ve Karşılaştığı Sorunların Çözümünde Sosyal ve Politik Çevrenin Rolü: Konya İlinin Beyşehir ve Hüyük İlçeleri Örneği

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 258 - 284, 29.12.2021

Müşerref Küçük

Öz

Bu araştırma, Konya ilinin Beyşehir ve Hüyük ilçelerinde yaşayan yaşlıların ihtiyaçlarının, beklentilerinin ve sorunlarının belirlenmesini, sosyal ve kurumsal çevreyle etkileşimlerinin ve yaşam memnuniyetlerinin analiz edilmesini amaçlamaktadır. Araştırmada nicel ve nitel araştırma tekniklerinin birlikte yürütüldüğü karma araştırma deseni uygulanmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu oluşturan 65 yaş üstü 386 yaşlı ile anket, 33 yaşlı ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Sosyal ve politik çevrenin rolünü anlamak için araştırmaya farklı kurumlardan 71 kişi katılmıştır. Bu gruba dâhil edilen muhtarların tamamı ve imamların 24’ü ile yüz yüze görüşülerek cevaplamaları için soru formu iletilmiş ve cevaplamalar tamamlanınca geri alınmıştır. Ayrıca 1’i imam, 1’i üniversiteden bir uzman ve 2 sivil toplum kuruluşu yöneticisi ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Bunun yanı sıra araştırmaya katılan 2 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Müdürüne, 2 Belediye İlgili Birim Müdürüne ve 2 Sosyal Çalışmacıya cevaplamaları için mail üzerinden soru formu gönderilmiş ve cevap formu aynı şekilde mail üzerinden alınmıştır.
Araştırma bulgularına göre yörede yaşlılar en fazla toplu ulaşım hizmetine, maddi desteğe, saygı, sevgi ve ilgi gösterilmesine ve sosyalleşebilecekleri alanlara ihtiyaç duymaktadır. Yakın sosyal çevrelerinden beklentileri; sağlıklı olmaları, saygı, sevgi ve ilgi göstermeleridir. Kurumsal çevrelerden beklentileri ise, toplu ulaşım, maddi yardım, saygı, sevgi, ilgi ve evde sağlık hizmetlerine yönelik taleplerden oluşmaktadır. Karşılaştıkları en önemli sorunların başında sağlık, ekonomik sorunlar, yalnızlık ve toplu ulaşım sorunları gelmektedir. Karşılaştıkları ve ivedilikle çözülmesini istedikleri sorunların ise ekonomik ve sağlık sorunları, toplu ulaşım ve yalnızlık sorunları olduğu tespit edilmiştir. Yaşlıların sosyal ve kurumsal çevrelerle ilişkilerinin çok iyi olduğu, ihtiyaç, beklenti ve sorunlarının giderilmesinde sosyal çevrelerinden en fazla çocuklarının rol üstlendiği, kurumsal çevrelerden ise Kaymakamlık, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ve Muhtarlıkların kurumsal rol üstlendikleri bulunmuştur. Yaşlıların yaşam memnuniyetlerinin ise yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırmada yaşlıların beklentilerinin, sorun yaşama durumlarının, sosyal ve kurumsal çevre ile ilişkilerinin, sosyal ve kurumsal çevrenin rolünün ve yaşam memnuniyetlerinin sosyal ve demografik değişkenlere göre değiştiğini iddia eden hipotezleri destekleyen, ihtiyaçlarının ise sosyal ve demografik değişkenlere göre değiştiği hipotezini desteklemeyen sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına ilişkin öneriler araştırmanın sonucunda sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, ihtiyaçlar, beklentiler, sorunlar, sosyal ve politik çevre

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Akgül, H. (2018). Aksu İlçesinde (Isparta) Kırsal Nüfusun Yaşlanması ve Yaşlı Nüfusun Sorunları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Buz, S., Ertan-Koçak, Y. ve Gözen, Ö. (2018). Türkiye’de Yaşlılara Sunulan Hizmetlerin Birleşmiş Milletler Yaşlılık İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi: Ankara Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(77): 388-410.
• Canatan, K. (2020). Toplumsal Değişim Perspektifinden Göç Sosyolojisi, Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Coşkun, R., vd. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, İstanbul: Sakarya Yayıncılık.
• Ceylan, H. (2015a). Yaşlılık ve Refah Devleti Bakım Hizmeti Alan Yaşlılar Üzerine Nicel Bir Araştırma: İsveç Örneği. İstanbul: Açılım Kitap.
• Ceylan, H. (2015b). Sosyal Değerden Sosyal Soruna Yaşlılık: Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Değişen Yaşlılık Algısı. H. Ceylan (Ed.), Modern Hayat ve Yaşlılık, Ankara: Nobel Yayınevi, 25-54.
• Dağlı, Y. (2018). Orta Yaş Yaşlı Bireylerin Yaşlılık Dönemine İlişkin Algılarının ve Yaşam Boyu Öğrenme İhtiyaçlarının Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2007). Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı. Ankara.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. & Griffin, S. (1985). The Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49(1): 71-75.
• Genç, Y., Pak, M. ve Pehlivan, M. (2018). Aktif Yaşlanma Politikası: Huzurevinde Kalan ve Evde Bakım Aylığı İle Ailesi Yanında Desteklenen Yaşlı Bireylerin Aktif Yaşlanma Algısı. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 2018(68): 299-320.
• Gönüllü-Taşkesen, C. (2017). Kırsal ve Kentsel Alanlarda Yaşlanma, Yaşlılık ve Yaşlılar: Denizli İli Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Hablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2010). Yaşlı Refahı: Yaşlılar İçin Sosyal Hizmet, Ankara: Kilit Yayınları.
• Kalınkara, V. (2016). Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kankaya, H. ve Karadakovan, A. (2017). Yaşlı Bireylerde Günlük Yaşam Aktivite Düzeylerinin Yaşam Kalitesi ve Yaşam Doyumuna Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4): 21-29.
• Karakuş, B. (2019). Türkiye’de AÇSHB Dışındaki Kurumların Yaşlı Hizmetleri ve Bu Hizmetlere İlişkin Mevzuat Durumu. U. Yanardağ ve M. Zubaroğlu Yanardağ (Ed.), Yaşlılık ve Sosyal Hizmet, Ankara: Nika, 307-343.
• Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Küçük, M. ve Güneş, S. G. (2013). Yerel Kalkınmada Bir Etken Olarak Turizm: Yerel Sivil Toplum Kuruluşlarının Görüşleri. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 22(4): 23-50.
• Onbirinci Kalkınma Planı. (2019-2023). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Temmuz 2019, Ankara.
• Powell, J. L. (2014). Küresel Yaşlanma: Eğilimler, Sorunlar ve Karşılaştırmalar (S. Yazıcı, Çev.). Küreselleşme ve Yaşlılık, Eleştirel Gerontolojiye Giriş, Ankara: Ütopya Yayınevi, 135-166.
• 2828 Sayılı Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2828.pdf [26.12.2021].
• Strauss, A. & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research. Sage publications.
• Taşçı, F. (2010). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya Örnekleri. Çalışma ve Toplum Dergisi, (1): 175-202.
• Taşçı, F. (2013). Refah Devleti Modelleri İçinde Türkiye’nin Pozisyonu: Yaşlı Algısı Üzerinden Değerlendirmeler. İnsan ve Toplum Dergisi, 3(5): 5-35.
• Teddlie, C. & Tashakkori, A. (2020). Karma Yöntem Araştırma Desenleri (M. S. Köksal, Çev.). Karma Yöntem Araştırmalarının Temelleri, Ankara: Anı Yayıncılık, 165-201.
• Tufan, İ. (2014). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf[26.12.2021].
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2018). Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Hizmetler, Kurumsal Yaşlı Bakımı ve Kurumsal Yaşlı Bakımında İllerin Durumu. Ankara: EYHGM.
• TÜİK. (2020). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1 [10.05.2020].
• TÜİK. (2021). İstatistiklerle Yaşlılar, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaşlılar-2020-37227[22.06.2021].
• WHO. (2013). Definition of an Older or Elderly Person. http://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder/en [09.10.2019].
• WHO. (2017). Global Strategy and Action Plan on Ageing and Health. https://www.who.int/ageing/WHO-GSAP-2017.pdf?ua=1 [14.11.2019].
• Yerli, G. (2017). Yaşlılık Dönemi Özellikleri ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmetler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(4): 1278-1287.
• Yıldırım, F. Hablemitoğlu, Ş. ve Abukan, B. (2014). Bir Grup Yaşlı Üzerinde Thunder Bay Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(2): 21-36.
• Zastrow, C. &Kirst-Ashman, K. K. (2015). Psikolojik Karakteristikler: Genç ve Orta Yetişkinlik (E. S. Türközü, Çev.). İnsan Davranışı ve Sosyal Çevre II, Ankara: Nika Yayınevi, 59-133.