Akran Zorbalığının Suriyeli Göçmen Çocukların Psikolojik İyi Oluş Halleri Üzerine Etkisi: Türkiye, Lübnan ve Ürdün Örneklemlerinde Literatür Taraması

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 245 - 257, 29.12.2021

Kardelen Damla Başaran

Öz

Günümüzde, kayıtlı Suriyeli göçmenlerin sayıca yarısına yakını 18 yaş altındadır, çocuk nüfusu oluşturur ve okul çağındadır. Bu durum da göç araştırmalarında eğitim ve eğitim süreçlerinde yaşanan problemler başlığını ön plana çıkarmaktadır. Eğitim süreçlerindeki problemlerden okul ortamında yaşananlara bakıldığında ise ayrımcılığın göçmen öğrencilerin karşılaştığı en temel ve yaygın problemlerden biri olduğu görülmektedir ve ayrımcılık, fiziksel şiddetin yanısıra göçmen öğrencileri okulu bırakmaya iten sebeplerin başında gelmektedir. Bu çalışmada, 2021 itibariyle en fazla Suriyeli göçmene ev sahipliği yapan üç ülke olan Türkiye, Lübnan ve Ürdün’ün göçmen öğrencilerle ilişkili eğitim politikaları aktarılmış; ardından rapor edilen ve literatüre giren, ayrımcılık ve fiziksel şiddeti de içeren zorbalık olaylarının derlenerek aktarılması amaçlanmıştır. Türkçe ve İngilizce yazımda makale, tez, rapor ve kitaplar taranarak öğrenci ve veli ifadelerine başvurulmuştur. Akran zorbalığının psikolojik iyi oluş hali üzerindeki etkisinin incelendiği çalışmaların üzerinden geçilmesinin ardından, tartışma bölümünde uyum ve çokkültürlülük konularına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

akran zorbalığı, iyi oluş hali, eğitim politikaları, Türkiye, Lübnan, Ürdün, Suriyeli göçmen çocuklar

Teşekkür

Lisans eğitimimde staj yapma fırsatı bulduğum Göç Araştırmaları Vakfına ve bu stajda iş amirim ve danışmanım olan Süleyman Soyhanoğlu’na teşekkür ederim.

Peer Bullying Effects on Psychological Wellbeing of Syrian Refugee Children: A Literature Review from Turkey, Lebanon, and Jordan

Öz

Today, nearly half of the registered Syrian refugees are under the age of 18, which means they constitute a large child population who should be in school. Therefore, education and problems related to education must be highlighted under migration studies. When it comes to the topic of problems related to education, discrimination is one of them. And it is one of the main and most common problems refugee students face at school. With discrimination, violence is also a strong factor that leads refugee students to drop out of school. In this study, education policies related to refugee students in Turkey, Lebanon and Jordan, which are the three countries hosting the highest number of Syrian refugees as of 2021, are presented. And then it is aimed to gather and transfer the reported bullying cases from the literature. From Turkish and English writing; articles, theses, reports and books were scanned, statements of students and parents were also used to disclose the situation. After reviweing the studies which examine the effects of peer bullying on psychological well-being; integration and multicultural approaches were included in the discussion section.

Anahtar Kelimeler

peer bullying, wellbeing, education policies, Turkey, Lebanon, Jordan, Syrian refugee children

Kaynakça

• 3RPSyria. (2017). 2017 Progress Report Regional Refugee & Resilience Plan 2017-2018.
• Abu-Amsha, O. ve Armstrong, J. (2018). Pathways to Resilience in Risk-Laden Environments: A Case Study of Syrian Refugee Education in Lebanon. http://archive.nyu.edu/handle/2451/42480 adresinden erişildi.
• Alshoubaki, W. ve Harris, M. (2018). The impact of Syrian refugees on Jordan: A framework for analysis. Journal of International Studies, 11(2), 154-179. doi:10.14254/2071-8330.2018/11-2/11
• Altıntaş, M. E. (2018). DKAB öğretmenlerine göre Suriyeli çocukların devlet okullarında karşılaştıkları sorunlar (Nitel bir araştırma). Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 18(2), 469-499. doi:10.33420/marife.460366
• APA Dictionary of Psychology. (t.y.-a). Well-being. 25 Nisan 2021 tarihinde https://dictionary.apa.org/well-being adresinden erişildi.
• APA Dictionary of Psychology. (t.y.-b). Bullying. 17 Nisan 2021 tarihinde https://dictionary.apa.org/bullying adresinden erişildi.
• APA Dictionary of Psychology. (t.y.-c). Educational psychology. 19 Nisan 2021 tarihinde https://dictionary.apa.org/educational-psychology adresinden erişildi.
• Aykut, S. (2019). Türkiye’deki Suriyeli Çocukların Eğitim Sorunları: Farklılıklara Saygı Eğitimi Odağında Okul Sosyal Hizmeti Önerisi. http://openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/7591 adresinden erişildi.
• Barron, K., Harmgart, H., Huck, S., Schneider, S. O. ve Sutter, M. (2020). Discrimination, Narratives and Family History: An Experiment with Jordanian Host and Syrian Refugee Children (SSRN Scholarly Paper No: ID 3623835). Rochester, NY: Social Science Research Network. doi:10.2139/ssrn.3623835
• Buckner, E., Spencer, D. ve Cha, J. (2018). Between policy and practice: The education of Syrian refugees in Lebanon. Journal of Refugee Studies, 31(4), 444-465. doi:10.1093/jrs/fex027
• Canpolat, Ö. (2020). Aynı dili konuşamama-ötekileştirilme-yabancılaşma üçgeninde sıkışmalar: Ortaokul ve lise öğrencilerinin durumları (İstanbul ve Batman’da yapılan karma çalışma, 2019). http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12415/4802 adresinden erişildi.
• Centers for Disease Control and Prevention. (2015). Fact sheed: Understanding bullying.
• Cohen, E. (2019). Producing a Culture of Inclusion: Inclusive Refugee Education for Syrian Refugee Youth in Jordan. http://conservancy.umn.edu/handle/11299/206307 adresinden erişildi.
• Correa-Velez, I., Gifford, S. M. ve Barnett, A. G. (2010). Longing to belong: Social inclusion and wellbeing among youth with refugee backgrounds in the first three years in Melbourne, Australia. Social Science & Medicine (1982), 71(8), 1399-1408. doi:10.1016/j.socscimed.2010.07.018
• Coşkun, İ. ve Emin, M. N. (2018). Türkiye’de Göçmenlerin Eğitimi: Mevcut Durum ve Çözüm Önerileri. İlim Kültür Eğitim Derneği.
• Crul, M., Lelie, F., Biner, Ö., Bunar, N., Keskiner, E., Kokkali, I., … Shuayb, M. (2019). How the different policies and school systems affect the inclusion of Syrian refugee children in Sweden, Germany, Greece, Lebanon and Turkey. Comparative Migration Studies, 7(1), 10. doi:10.1186/s40878-018-0110-6
• Culbertson, S. ve Constant, L. (2015). Education of Syrian Refugee Children: Managing the Crisis in Turkey, Lebanon, and Jordan. Rand Corporation.
• Çelik, Y. (2018). Türkiye’de Suriyeli Çocuklara Yönelik Uygulanan Eğitim Politikalarının İncelenmesi: Tespitler, Sorunlar ve Öneriler. http://openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/4989 adresinden erişildi.
• Çeviker, A., Mumcu, H. E., Şekeroğlu, M. Ö. ve Bayrak, M. (2018). UNICEF’e göre Türkiye’de dezavantajlı kabul edilen grupların sportif etkinliklerle sosyal uyumun sağlanması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 221-238.
• Dryden-Peterson, S. (2015). The Educational Experiences of Refugee Children in Countries of First Asylum. Migration Policy Institute.
• El-Ghali, H. A., Alameddine, F., Farah, S. ve Benchiba, S. (2019). Pathways to and Beyond Education for Refugee Youth in Jordan and Lebanon (Research Report) (s. 34). Issam Fares Institute for Public Policy and International Affairs.
• Garbern, S. C., Helal, S., Michael, S., Turgeon, N. J. ve Bartels, S. (2020). “It will be a weapon in my hand”: The protective potential of education for adolescent Syrian refugee girls in Lebanon. Refuge: Canada’s Journal on Refugees / Refuge: Revue canadienne sur les réfugiés, 36(1), 3-13. doi:10.25071/1920-7336.40609
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2021, 7 Nisan). GEÇİCİ KORUMA. 13 Nisan 2021 tarihinde https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden erişildi.
• Guo, Y., Maitra, S. ve Guo, S. (2019). “I belong to nowhere”: Syrian refugee children’s perspectives on school integration. Journal of Contemporary Issues in Education, 14(1), 89-105. doi:10.20355/jcie29362)
• Gümüş, E., Kurnaz, Z., Eşici, H. ve Gümüş, S. (2020). Current conditions and issues at temporary education centres (Tecs) for Syrian child refugees in Turkey. Multicultural Education Review, 12(2), 53-78. doi:10.1080/2005615X.2020.1756083
• Hughes, G. (2014). Finding a voice through “The Tree Of Life”: A strength-based approach to mental health for refugee children and families in schools. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 19(1), 139-153. doi:10.1177/1359104513476719
• Human Rights Watch. (2016). “Growing Up Without an Education” Barriers to Education for Syrian Refugee Children in Lebanon. https://www.hrw.org/report/2016/07/19/growing-without-education/barriers-education-syrian-refugee-children-lebanon adresinden erişildi.
• Mercy Corps. (2014). Syrian Adolescents: Their Tomorrow Begins Today (s. 20).
• Mohamed, S. ve Thomas, M. (2017). The mental health and psychological well-being of refugee children and young people: an exploration of risk, resilience and protective factors. Educational Psychology in Practice, 33(3), 249-263. doi:10.1080/02667363.2017.1300769
• National Centre Against Bullying. (t.y.). Types Of Bullying | National Centre Against Bullying. 17 Nisan 2021 tarihinde https://www.ncab.org.au/bullying-advice/bullying-for-parents/types-of-bullying/ adresinden erişildi.
• Norwegian Refugee Council. (2020). The Obstacle Course: Barriers to Education for Syrian Refugee Children in Lebanon. https://www.nrc.no/globalassets/pdf/reports/the-obstacle-course-barriers-to-education/the-obstacle-course_barriers-to-education.pdf adresinden erişildi.
• Olgun, O. (2019). Geçici Koruma Statüsündeki Suriye Kökenli Öğrencilerin Eğitim Sistemine Uyum Sorunları: Ankara-Altındağ İlçesi Örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Ottino, S. von O. (2018). Kalmak mı Gitmek mi? İşte Bütün Mesele. Psikanaliz ve Göç: Gitmek mi Kalmak mı? içinde (1. bs., s. 304). İstanbul: İthaki.
• Özcan, A. S. (2018). Çokkültürlülük bağlamında Türkiye’nin suriyeli öğrencilere yönelik eğitim politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 17-29. https://dergipark.org.tr/en/pub/pesausad/412788 adresinden erişildi.
• Özmen-Kılıç, Z. (2020). The problems that Syrian refugee children, class teachers and Turkish children face in the school environment from the standpoint of trainee teachers. Educational Research and Reviews, 15(9), 554-563. https://eric.ed.gov/?id=EJ1267530 adresinden erişildi.
• Polat, İ. ve Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürlü eğitimde öğretmen yeterlilikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 352-372. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuefd/364298 adresinden erişildi.
• Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. The Canadian Journal of Psychiatry, 48(9), 583-590. doi:10.1177/070674370304800904
• Saklan, E. (2018). Türkiye’deki Suriyeli Eğitim Çağı Çocuklarının Eğitim Süreçleri Üzerine Bir Çözümleme. Ankara Üniversitesi.
• Salemi, C., Bowman, J. A. ve Compton, J. (2018). Services for Syrian refugee children and youth in Jordan: Forced displacement, foreign aid, and vulnerability. Economic Research Forum, 47.
• Samara, M., Asam, A. E., Khadaroo, A. ve Hammuda, S. (2020). Examining the psychological well-being of refugee children and the role of friendship and bullying. British Journal of Educational Psychology, 90(2), 301-329. doi:https://doi.org/10.1111/bjep.12282
• Scharpf, F., Kaltenbach, E., Nickerson, A. ve Hecker, T. (2021). A systematic review of socio-ecological factors contributing to risk and protection of the mental health of refugee children and adolescents. Clinical Psychology Review, 83, 101930. doi:10.1016/j.cpr.2020.101930
• Sieverding, M., Krafft, C., Berri, N., Keo, C. ve Sharpless, M. (2018). Education Interrupted: Enrollment, Attainment, and Dropout of Syrian Refugees in Jordan (s. 57). Economic Research Forum.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği | TOAD. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384. https://toad.halileksi.net/olcek/psikolojik-iyi-olus-olcegi adresinden erişildi.
• Topçu, E. (2017). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitime kazandırılma süreci: Geçici Eğitim Merkezleri. C. Taştan ve A.Ç. Kavuncu (der.) Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar içinde (11-25). Ankara: Polis Akademisi Yayınlar
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı.
• Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı. (2018, 14 Eylül). Kapsayıcı Eğitim Projesi (Inclusive Education). 14 Nisan 2021 tarihinde http://oygm.meb.gov.tr/www/kapsayici-egitim-projesi-inclusive-education/icerik/679 adresinden erişildi.
• UNHCR. (2013). The Future of Syria: Refugee Children in Crisis (s. 62). https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Future-of-Syria-UNHCR-v13.pdf adresinden erişildi.
• UNHCR. (2021, 31 Mart). Situation Syria Regional Refugee Response. 15 Nisan 2021 tarihinde https://data2.unhcr.org/en/situations/syria/location/71 adresinden erişildi.
• UNICEF. (2019). Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Çocukların Eğitimine İlişkin İstatistik Raporu.
• UNICEF. (2020). Syria Crisis Humanitarian Situation Report. https://www.unicef.org/documents/syria-crisis-humanitarian-situation-report-september-2020 adresinden erişildi.
• UNICEF. (t.y.). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. 30 Nisan 2021 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden erişildi.
• Wells, R., Steel, Z., Abo-Hilal, M., Hassan, A. H. ve Lawsin, C. (2016). Psychosocial concerns reported by Syrian refugees living in Jordan: Systematic review of unpublished needs assessments. The British Journal of Psychiatry, 209(2), 99-106. doi:10.1192/bjp.bp.115.165084
• Yılmaz, R. ve Çıkılı-Uytun, M. (2020). What do we know about bullying in Syrian adolescent refugees? A cross sectional study from Turkey: (Bullying in Syrian adolescent refugees). Psychiatric Quarterly, 91(4), 1395-1406. doi:10.1007/s11126-020-09776-9