ANKARA OYUN HAVALARININ KISA TARİHİ

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 29, 284 - 306, 30.06.2022

Ömer Can Satır

https://doi.org/10.21602/sduarte.1070650

Öz

Yapılan bu çalışma günümüzde popüler kültürün önemli bir nesnesi haline gelen Ankara oyun havaları pratiklerinin yakın geçmişine odaklanırken Cumhuriyetten bugüne Başkentin geçirdiği eğlence hayatı deneyimini siyasal kırılmalar ışığında değerlendirmeye açacaktır. Buna göre Başkent Ankara’nın eğlence yaşamını kurucu unsur Cumhuriyet dönemi, Demokrat Partiyle gelişen iç göç süreci, 12 Eylül sonrası piyasa ekonomisinin dayattığı yerli kültür endüstrisi ve 90’lı yıllarda kentin periferisine yerleşerek 2000’lerden itibaren yeni “Ankaralı” demografisi üzerinde şekillenen gazino-pavyon kültürü gibi belirli dönemler üzerinden incelemek mümkündür. Tüm bu süreçlere paralel olarak tarihsel temelleri Seymenlik ile Orta Anadolu müzik geleneğine kadar uzanan Ankara merkezli oyun havası pratiklerini etkileyen Refik Başaran ve Bayram Aracı gibi aktörlerin yanında eğlence ortamlarının dönüşümü bu araştırmada tartışmaya açılan önemli konuların başında gelmektedir. Merkez-çevre diyalektiği üzerinden müzik-içki-kadın üçgeninde oda sohbetleriyle gelişen oyun havası pratikleri 1960’lı yılların sonundan itibaren Başkentte yükselen gece hayatına girerek kalıcı bir iz yaratmaya başlamıştır. 1980 sonrası dönüşen Türkiye sosyolojisinin bir izdüşümü olarak el değiştiren gazinolarda ortaya çıkan arabesk etkinin Ankara havalarını etkilemesiyle yeni Ankaralı demografisinin eş zamanlı gelişimi oyun havalarının yerel bir sound eşliğinde icrasına imkân tanımıştır. Yaşanan tüm bu gelişmeler Ulus, Cebeci, Maltepe hattında onlarca Ankara oyun havası mekânı yaratırken içinde bulunduğumuz küresel çağda kadim bir gelenek aktarımının devam ettiğini kanıtlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etnomüzkoloji, Ankara, Oyun Havaları, Ankara Halk Müziği, Eğlence

Kaynakça

• Alkan, H. (2008). Popüler Kültür ve Eğlence Hayatı, Ankara'nın Eğlence Hayatı Üzerine Sosyo-Kültürel Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Ana Bilim Dalı.
• Atay, F. R. (2004). Çankaya, İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Balaban, R. (2012). Rıfat Balaban ile Balaban Saz Evi’nde yapılan görüşme, Ankara: 27 Kasım.
• Bilgen, H. (1985). “Ankara'da Günlük Yaşam (1928-1938)”, Mimarlık Dergisi, Sayı 3, s. 17-21.
• Cantek, L. (2006). “Kabadayıların ve Futbolun Mahallesi: Hacettepe”, Sanki Viran Ankara, der. Funda Şenol Cantek, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Evren, B. (1998). Ankara: 20'li Yılların Bozkır Kasabası, İstanbul: AD Yayıncılık.
• Gültekin, N. ve Onsekiz, D. (2005). “Ankara Kentinde Eğlence Mekânlarının Oluşumu ve Yer Seçimi”, Gazi Üniversitesi Mimarlık ve Mühendislik Dergisi, Sayı 20, s. 137-144. Kaya, D. (1993). “Refik Başaran’ın Türküleri”, Milli Folklor, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, Sayı 17, s. 33-36.
• Kılıç, A. (1975). Elli Yıllık Yaşantımız, İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Kösemihal, M. R. ve Karsel, H. S. (1939). Ankara Bölgesi Musiki Folkloru, İstanbul: Numune Matbaası.
• Nalbantoğlu, H. Ü. (2000). “Cumhuriyet Dönemi Ankara'sında Orta Sınıf”, Tarih İçinde Ankara, Ankara: ODTÜ Yayınları.
• Onsekiz, D. (2003). Kentsel Ölçekte Eğlence Mekânları ile Konut Alanları İlişkisi: Ankara Kenti Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı.
• Özdemir, N. (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Öztürk, İ. (2012). İhsan Öztürk ile İhsan Öztürk Müzik Merkezi’nde yapılan görüşme, Ankara: 14 Kasım.
• Peçenekli, S. (2012). Peçenekli Süleyman ile Sincan’da yapılan görüşme, Ankara: 15 Kasım.
• Perrot, G. (1994). “Ankara'da Üç Ay”, Ankara Ankara, der. Enis Batur, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sargın, G. A. (2002). Ankara’nın Kamusal Yüzleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şapolyo, E. B. (1968). Mustafa Kemal Paşa ve Milli Mücadele’nin İç Âlemi, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Şenol-Cantek, F. (2003). Yaban"lar ve Yerliler: Başkent Olma Sürecinde Ankara, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şenyapılı, T. (2004). Barakadan Gecekonduya: Ankara'da Kentsel Mekânın Dönüşümü, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tanrıkulu, D. (1985). “Ankara'da Eğlence Yaşamı (1928-1938)”, Mimarlık Dergisi, Sayı 2, Cilt 3, s. 22-30.
• Tokel, B. B. (2001). “Anadolu Saz Kahramanı” Bayram Aracı: Allı Yazma, İstanbul: Kalan Müzik.
• Tokel, B. B. (2009). “Zekeriya Bozdağ”, Kayseri Ansiklopedisi, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Yönetken, H. B. (2006). Derleme Notları, Ankara: Sun Yayınevi.