Gölbaşı (Isparta) Damar Tipi Epitermal As Cevherleşmesinin İz Element ve Kararlı İzotop Jeokimyası Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 3, 873 - 885, 29.03.2017

Mustafa Kuşcu , Shokrollah Abdullah

https://doi.org/10.19113/sdufbed.36967

Cited By: 2

Öz

Gölbaşı arsenik mineralizasyonu; Eosen yaşlı ve fliş karakterli Isparta formasyonu içerisinde, yaklaşık K-G doğrultulu bir fay boyunca 1-2 m kalınlığında ve 38 m uzunluğunda bir ana damar ve onun çevresinde gelişmiş ağsal damarlar (1-50 cm kalınlığında) şeklinde bulunur. Çalışma alanında damarlar başlıca iri taneli kalsit, realgar, barit, orpiment ve pritten oluşan bir mineral parajenezine sahiptir. Arsenik damarlarının, Pliyosen yaşlı trakiandezit-latit bileşimli ve Gölcük volkanizmasını da oluşturan mağmatik faaliyete bağlı epitermal bir cevherleşme olduğu önceki yayınlardan bilinmektedir. Realgar örneklerinin δ^-34S izotop değerleri %0 -1.28 ve %0 2.31 arasında değişim gösterirken, ortalama %0 -0.019 değerindedir. Cevherleşmenin barit örnekleri ise %₀ 29.74 ve %₀ 30.72 arasında değişen değerlere sahipken ortalama %₀ 30.32'lik bir δ^-34S değerine sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışma sahasından derlenen kalsit örneklerinin üzerinde yapılan δ^-18O ve δ^-13C izotop analiz sonuçlarına göre sırasıyla δ^-18O izotop değerleri %₀ 28.06 ile %₀ 30.69 arasında ve ortalama %₀ 29.37 arasında değişmekte olup bu değerler δ^-13C için %₀ -1.31 ile %₀ 1.05 arasında iken ortalama %₀ 0.019 değerindedir. Gölbaşı arsenik cevherleşmesinde iz elementler miktarca düşük değerler gösterirken Sr, V, Sb ve Se elementlerinin diğer iz elementlere göre daha yüksek değerler gösterdiği belirlenmiştir. δ^-34S izotop değerlerinin sıfıra yakın bir değer göstermesi cevherleşmenin mağmatik faaliyete bağlı olduğunu, δ^-18O ve δ^-13C izotop değerleri ise cevherleşmeyi oluşturan hidrotermal eriyiklerin mağmatik sularla birlikte meteorik sularca zengin olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Arsenik mineralizasyonu, İz element jeokimyasi; Kararlı izotop oranları; Köken

Kaynakça

• [1] Kuşcu, M., Gölbaşı (Isparta) epitermal arsenik mineralizasyonunun jeolojik özelliklerin. Türkiye Jeoloji Bülteni, C, 38, Sayı 2, 43-52, Ağustos 1995.
• [2] Cengiz, O., Uçurum, A., Muchez, P. 2007. Şarkikaraağaç (Isparta) ve Hüyük (Konya) Bölgelerindeki Barit Yataklarının Sıvı Kapanım İncelemeleri ve İzotop (S ve Sr) Jeokimyası 60. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, 16-22 Nisan 2007, MTA Genel Müdürlüğü Kültür Sitesi, Ankara 191-193,.
• [3] Cengiz, O., Uçurum, A., Muchez, P. 2010. Alanya Masifi'ndeki Barit, Sülfidli Barit ve Pb-Zn Cevherleşmelerini Oluşturan Çözeltilerin Kökeninin İzotop Jeokimyası (S, O, Sr, Pb) ile Belirlenmesi. IV. Ulusal Jeokimya Sempozyumu, 26-28 Mayıs, Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü ve TÜBİTAK-BUTAL Bursa Test ve Analiz Laboratuarı, Bildiriler ve Özetler, Elazığ 23-24.
• [4] Zhang, J., Wang, W., Yang; F., Caı; T., 1993. The hot-spring genesis of the Shimen Realgar deposit, northwest Hunan: Chinese Journal of geochemistry., Vol. 12. No.2 , 137-147.
• [5] Barbieri, M., Masi, U., ve Tolomco, L., 1984, Strontium geochemical evindence for the origin of the barite deposits from Sardinia, Italya, Economic Geology, 79, 1360-1365.
• [6] Cengiz, O., Kuşcu, M. 2002. Şarkikaraağaç (Isparta) ile Hüyük (Konya) Arasındaki Barit Yataklarının Jeokimyasal Özellikleri ve Kökeni. Maden Tektik ve Arama Dergisi 123-124/67-89,.
• [7] Çına, A., Deda., T., Ferrını, V., Martarelli., L., De Vıto., C., The koman dawsonite and realgar-orpiment deposit, Northern Albanıa: İnferences on proceses of formation, The Canadian Mineralogist, Geological survey of Albania, Rruga vasil Shanto, Tirana, Albanit 413-427, 2003.
• [8] Eren., M., Kadir., S., Hatipoğlu, Z., Gül., M., Quaternary Calcrete Development in the Mersin Area, Southern Turkey, Turkish joumal of Earth Sciences (Turkish J. Earth Sci.), 763-784. Copyright Tübitak First published onlince: 13 Vol. 17, 2008, p.
• [9] Çolakoğlu, A., Bitlis Masifi karbonat yankayaçlı Hasbey Pb-Zn (Van) Cevherleşmesinin (C,O ve S) Duraylı izotoplarla incelenmesi, GD-Türkiye Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mühendislik-Mimarlik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 65080-Van ([e-mail]).
• [10] Guilbert, J. M. and Park C. F., (1986), The Geology of Ore Deposite; W. H. freeman and company, Newyork, 985p.
• [11] Rye, R,. Ohmoto H.,1974, Sulfur and carbon isopes and ore genesis. A review. Econ. Geol. 69: 826-842.
• [12] Hoefs; J., 1997, Stable ısotope Geochemistry: Springe- Verlag Berlin Heidelberg, 202 P.