İHTİYATİ TEDBİRİN ETKİSİNİN SÜRE BAKIMINDAN SINIRI

Yıl 2022, , 1215 - 1239, 31.12.2022

Alper Tunga Küçük

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1189608

Öz

Dava konusu üzerinde dava açıldıktan sonra da tasarruf yetkisi devam ettiğinden (HMK m. 24, III), kötü niyetli borçluların uyuşmazlık konusu üzerinde tasarrufta bulunması mümkündür. Uyuşmazlık konusu hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşmasına ya da tamamen imkânsız hâle gelmesine (HMK m. 389, I) engel olunması için ihtiyati tedbir kararının, uyuşmazlık tam olarak açıklığa kavuşuncaya kadar etkisini sürdürmesi ilkesi benimsenmiştir. Bu bağlamda, ihtiyati tedbirin etkisinin süre bakımından sınırı HMK m. 397, II’de düzenlenmiştir. Bu hükme göre, “ihtiyati tedbir kararının etkisi, aksi belirtilmediği takdirde, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder”. Bu çalışmada, ihtiyati tedbir kararının etkisinin süre bakımından sınırı öncelikle mahkemenin vereceği kararın türü, zamanı ve içeriği bakımından farklı ihtimallere göre öğretideki görüşler ve yargı kararları ışığında detaylı olarak incelenmiştir. Daha sonra ihtiyati tedbirin etkisinin uzun sürmesi, mülkiyet hakkı karşısında değerlendirilmiştir. Son olarak ise bu düzenlemenin uygulama alanı bakımından özellik arz eden bazı davalar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

İhtiyati Tedbir, İhtiyati Tedbirin Etkisi, İhtiyati Tedbirin Süresi, Mülkiyet Hakkı

THE LIMITATION OF THE INTERIM INJUCTION’S EFFECT IN TERMS OF DURATION

Öz

Since the power of disposition continues after the lawsuit is filed, malicious debtors can dispose of the subject of dispute. The principle that the effect of the interim injunction will continue until the dispute is fully clarified, is to prevent the acquisition of the right subject to dispute from becoming significantly more difficult or completely impossible (CPL art. 389, I). In this context, the duration of the interim injunction is regulated in CPL art. 397, II. According to this provision, “The effect of the interim injunction shall continue until the final decision becomes final, unless otherwise specified”. In this study, first of all, the duration of the effect of the interim injunction decision is examined in detail in the light of the opinions in the doctrine and judicial decisions according to different possibilities in terms of the type, time, and content of the decision to be given by the court. Then, the long duration of the effect of the interim injunction was evaluated against right of property. Finally, some special cases that in terms of the application area of this regulation are discussed.

Kaynakça

• ACAR, Ayşe Ece: İcra Mahkemesi Kararlarına Karşı İstinaf Kanun Yolu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• AKKAYA, Tolga: Medenî Usûl Hukukunda İstinaf, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• AKKAYA, Tolga: “Boşanma Davasında Alınabilecek Geçici Hukuki Korumalar veya Hakimin Müdahalesi Yoluyla Çocuğun Korunması Kapsamında Zorunlu Arabuluculuk ve Boşanma Süreci (Aile) Danışmanlığı”, Ankara Barosu Dergisi, 2014/4, ss. 23-61.
• ALANGOYA, H. Yavuz - YILDIRIM, M. Kâmil - DEREN-YILDIRIM, Nevhis: Medeni Usul Hukuku Esasları, 7. Bs., Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• ARSLAN, Ramazan: “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Geçici Hukukî Korumalar Konusunda Getirdiği Yenilikler”, Bankacılar Dergisi, Ocak 2013, ss. 7-27.
• ARSLAN, Ramazan - YILMAZ, Ejder/TAŞPINAR AYVAZ, Sema/HANAĞASI, Emel: Medenî Usûl Hukuku, 6. Bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• ARSLANDOĞAN, Birce: Medenî Yargılama Hukukunda Delil Tespiti, 2. Bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ATALI, Murat: “Hukuk Yargılamamızda Genel Mahkemeler, Görev Kavramı ve Görevsizlik Kararı”, Prof. Dr. Halil Cin'e Selçuk Üniversitesi' den 10. Hizmet Yılı Armağanı, Konya, Selçuk Üniversitesi, 1995, ss. 525-551.
• ATALI, Murat – ERMENEK, İbrahim – ERDOĞAN, Ersin: Medenî Usûl Hukuku, 4. Bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• AYDINER, Hidayet: “Davayı Kazandık Amma Müddeabihi Kaybettik, Buna Sebep Olan Kanun Maddesi”, Adalet Dergisi, 1946/8, s. 818 vd.
• BELGESAY, Mustafa Reşit: “Bir Mahkemenin Verdiği İhtiyati Tedbir Kararı Davanın Esasını Görmeye Selâhiyetsiz Olduğuna Dair Vereceği Kararla Ortadan Kalkar mı?”, İstanbul Baro Mecmuası, 1935, Sene: 9, S. 10-11, ss. 393-399.
• BERKİN, Necmeddin M.: Medenî Usul Hukuku Esasları, Hamle Matbaası, İstanbul, 1969 (Usul).
• BİLGE, Necip - ÖNEN, Ergun: Medeni Yargılama Hukuku Dersleri, 3. bs., Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1978.
• BUDAK, Ali Cem - KARAASLAN, Varol: Medenî Usul Hukuku, 5. Bs. Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
• DEREN-YILDIRIM, Nevhis: Haksız Rekabet Hukuku ile Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuku’nda İhtiyati Tedbirler, Alkım Yayınevi, İstanbul, 1999.
• DRESCHER, Ingo: Münchener Kommentar zur ZPO, 6. Aufl., 2020, Verlag C. H. BECK München, ZPO § 927.
• ERİŞİR, Evrim: “Boşanma Davasında Malvarlığına Yönelik Geçici Koruma”, Türk Hukukçu Kadınlar Derneğinin 50. Kuruluş Yıldönümü Sempozyum Kitabı Aile Hukukunda Güncel Sorunlar, Filiz Kitabevi, 2019, s. 21-66.
• ERİŞİR, Evrim: Geçici Hukukî Korumanın Temelleri ve İhtiyatî Tedbir Türleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• GÖRGÜN, L. Şanal - BÖRÜ, Levent - TORAMAN, Barış - KODAKOĞLU, Mehmet: Medenî Usûl Hukuku, 9. Bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• GÜNGERICH, Andreas: Schweizerische Zivilprozessordnung, BK - Berner Kommentar, Stämpfli Verlag AG, 2012, Art. 268.
• HUBER, Lucius: Kommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung (ZPO), Thomas Sutter-Somm, Franz Hasenböhler, Christoph Leuenberger, 3. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG, 2016, Art. 268.
• HUBER, Michael, Musielak/Voit, ZPO, 19. Aufl., Verlag Franz Vahlen, München, 2022, ZPO § 920.
• KAPLAN, Mikail Bora: Sınai Mülkiyet Kanunu’nda İhtiyati Tedbirler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• KARAFAKİH, İsmail Hakkı: Hukuk Muhakemeleri Usûlü Esasları, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1952.
• KARSLI, Abdurrahim: Medeni Muhakeme Hukuku, 5. bs, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
• KEMPER, Rainer: Saenger, Zivilprozessordnung, 9. Aufl., Nomos, Baden-Baden, 2021, ZPO § 927.
• KONURALP, Cengiz Serhat: "6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre İhtiyati Tedbirler", İstanbul Hukuk Mecmuası, 2013, C. LXXI, S. 2, ss. 225-274 (İhtiyati Tedbirler).
• KONURALP, Cengiz Serhat: İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbirler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013 (İcra).
• KORKMAZ, Ramazan: Haksız İhtiyati Tedbir ve İhtiyatî Hacizden Kaynaklanan Tazminat Davası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• KURT, Ekrem: “Boşanma Davasında Hakimin Alacağı Geçici Önlemler (Mk m. 169)”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, Haziran 2013, ss. 97-109.
• KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. I, C. IV, 6. Bs., Demir Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001 (Muhakeme).
• KURU, Baki: Medenî Usûl Hukuku El Kitabı, C. II, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020 (El Kitabı).
• MEIER, Isaak – GIUDICI, Camilla – HAMBURGER, Carlo – MÜLLER, Nicola – SCHEIWILLER, Sarah - SCHINDLER, Riccarda: “Einstweiliger Rechtsschutz Im Schweizerischen Recht Zwischen Optimierung Und Standardisierung”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014, (Basım Yılı: 2015), Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, ss. 239-262.
• MISTAÇOĞLU, Yasemin: Medeni Usul Hukukunda İhtiyati Tedbir Yargılaması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ÖZEKES, Muhammet: “Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İhtiyati Tedbir”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2002, C. 4, S. 2, ss. 89 – 138.
• ÖZEKES, Muhammet: Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, 15. Bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (Usûl).
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 5. Bs., Turhan Kitabevi, Ankara, 2004.
• ÖZTEK, Selçuk: “İsviçre Medeni Usul Kanununun İhtiyati Tedbirler Konusundaki Düzenlemesine Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 19, S. 2, 2013, ss. 259-269.
• PAMUKÇU, Bengü: Medenî Yargılama Hukukunda Dosyanın İşlemden Kaldırılması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• POSTACIOĞLU, İlhan E.: Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. bs., İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1975.
• SCHUMACHER, Rainer: “Res judicata: Wie kräftig wirkt die Rechtskraft der Endentscheide über vorsorgliche Massnahmen?”, Anwaltsrevue: Das Praxismagazin des schweizerischen Anwaltsverbandes, 2016, ss. 133-139.
• SİMİL, Cemil: “Bölge Adliye Mahkemelerinin İhtiyatî Tedbir Kararı Verebilmesi ve Kararın Denetimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2020, ss. 171-194.
• TAHİROĞLU, Fatih: Medeni Usul Hukukunda Görevli Mahkemenin Belirlenmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2013.
• TAHİROĞLU, Fatih: Medenî Usûl Hukukunda Re’sen Araştırma İlkesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• TAHİROĞLU, Fatih: “Die Sammlung von Tatsachen und Beweismitteln in Verfahren der während des Scheidungsprozesses zu treffenden vorsorglichen Maßnahmen”, Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2022, 4(1), ss. 209-242.
• TANRIVER, Süha: Medenî Usul Hukuku, C. II, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• TUNÇ YÜCEL, Müjgan: HMK Uyarınca Tahkimde İhtiyati Tedbir ve Delil Tespiti, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2013.
• TUTUMLU, Mehmet Akif: “Görevsizlik Kararıyla Birlikte İhtiyati Tedbirin Devamına Karar Verilebilir Mi?”, Terazi Hukuk Dergisi, S. 13, Eylül 2007, ss. 135-138 (Görevsizlik).
• TUTUMLU, Mehmet Akif: “Davanın Kabulü ve Reddi Durumlarında Tedbirin Süresi ve Kaldırılması Sorunu”, Terazi Hukuk Dergisi, S. 137, Ocak 2018, ss. 112-117 (Tedbirin Süresi ve Kaldırılması Sorunu).
• ULUKAPI, Ömer: Medeni Usul Hukukunda Tarafların Duruşmaya Gelmemesi, Mimoza Yayınları, Konya, 1997.
• UMAR, Bilge: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• ÜSTÜNDAĞ, Saim: İhtiyati Tedbirler (Geçici Hukukî Himaye (Koruma) Önlemleri), Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1981.
• ÜSTÜNDAĞ, Saim: Medenî Yargılama Hukuku, 7. Bs., İstanbul, Nesil Matbaacılık, 2000.
• YILMAZ, Ejder: “Dosyadan El Çeken Mahkemenin Kanunyolu Aşamasında Bulunan Davada İhtiyatî Tedbir Kararı Verme Yetkisi”, Legal Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi, 2009/2, s. 213-220 (İhtiyati Tedbir).
• YILMAZ, Ejder: Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2001.
• YILMAZ, Ejder: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, C. III, 3. Bs., Ankara, Yetkin Yayınları, 2017 (Şerh).
• ZÜRCHER, Johann: ZPO Schweizerische Zivilprozessordnung Kommentar, 2. Aufl., Alexander Brunner, Dominik Gasser, Ivo Schwander, Dike Verlag AG, 2016, Art. 268.