JANDARMA BİRLİKLERİNDE MEYDANA GELEN VÜCUT DOKUNULMAZLIĞI ZARARLARINDA BİRLİK KOMUTANININ HUKUKİ SORUMLULUĞU

Yıl 2023, , 345 - 389, 17.06.2023

Aytaç Çetinkaya , Ertuğrul Yuvalı

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1216880

Öz

Bu çalışma ile Jandarma Genel Komutanlığı bünyesinde meydana gelen kaza ve olaylarda, birlik komutanının hangi şartlar altında sorumlu olacağı, bu sorumluluğun hukuki niteliğinin ne olduğu ve hangi hallerde bu sorumluğun kalkacağının veya azalacağının araştırılması amaçlanmıştır.
Araştırmada mevzuat hükümleri ile Danıştay ve Yargıtayın verdiği kararlar üzerinde değerlendirme yapılmıştır.
Birlik komutanının görev kusuru ve hizmet ile ilişkilendirilen kişisel kusurunun varlığı halinde idare tarafından açılan rücu davası ve birlik komutanının salt kişisel kusurunun varlığı halinde doğrudan kendisine yöneltilen tazminat davaları Türk Borçlar Kanunu hükümleri çerçevesinde “haksız fiil” esaslarına göre karara bağlanacaktır. Her ne kadar birlik komutanı idarenin bir ajanı olsa da idarenin kusursuz sorumlu olduğu hallerini sarfınazar edersek; birlik komutanının hukuki sorumluluğunun şartları ile hukuki sorumluluğunu azaltan veya kaldıran haller özel hukuk kurallarına göre belirlenmektedir. Mağdur kişilerin zararlarını tazmin etmek maksadıyla açacakları tazminat davaları ile idarenin yapmış olduğu giderleri telafi etmek amacıyla açacağı rücu davaları adli yargıda karara bağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

görev kusuru, salt kişisel kusur, haksız fiil sorumluluğu

Kaynakça

• AKDENİZ, Ayşe Ledün, “İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Zararlardan Sorumluluğunun Niteliği”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXII, S. 2, 2014, ss. 3-30.
• AKYILMAZ, Bahtiyar- SEZGİNER, Murat- KAYA, Cemil, Türk İdare Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınları, 2021.
• ALP, Nihat Seyhun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kapsamında Rücu Davaları, Ankara, Seçkin Yayınları, 2018.
• ALPER, Yusuf, Türk Sosyal Güvenlik Sistemi ve Sosyal Sigortalar Hukuku, Bursa, Dora Yayınları, 2018.
• ALTUNDAŞ, Olgun, “Fransız Jandarma Teşkilatı ve Türk Jandarma Teşkilatının Gelişimine Amil Olan Etkenler”, Türk Jandarmasında Reform Süreci: Yüzbaşı Sarrou’nun Hatıratını Anlamak, Ed.: Tekin Avaner, Turgut Atasoy, Ankara, Gazi Kitabevi, 2021, ss. 1-40.
• ARICI, Kadir, Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara, Gazi Kitabevi, 2015.
• ARTANTAŞ, Çağdaş, “Türk Hukukunda Kamu Personelinin Hukuki Sorumluluğu”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 7, S. 1, 2017, ss. 365-396.
• ATAY, Ender Ethem, İdare Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınları, 2022.
• AVANER, Tekin - ÖVGÜN, Barış, Genel Olarak İç Güvenlik Yönetimi, Ankara, Gazi Kitabevi, 2019.
• AYAN, Mehmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayınları, 2016.
• AYDOS, Oğuz Sadık, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayınları, 2019.
• BİLGİÇ, Alper, Düzenli Karmaşa: İç Güvenlik Yapılanmasında Çoklu Kolluk Sistemi, Ankara, Gazi Kitabevi, 2019.
• CEYLAN, Mahmut, İdari Yargıya Hâkim Olan İlkeler, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınları, 2021.
• ÇİLİNGİR, Gülcan Azimli, “İdarenin Sorumluluğu İlkesi Kapsamında Afetlerin Değerlendirilmesi”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 8, 2019, ss. 167-193.
• DENİZ, Buket, “İdarenin Sorumluluğunu Doğuran Hizmet Kusuru ve Hizmet Kusuru Kişisel Kusur Ayrımı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 153, 2021, ss. 188-234.
• DÖNMEZ, Mert, “İdarenin Mali Sorumluluğu Bağlamında Kamu Görevlisine Rücu”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• DURAN, Lütfi, Türkiye İdaresinin Sorumluluğu, Ankara, TODAİE, 1974.
• DURKAL, Müzeyyen Eroğlu, “İdarenin Sorumluluğunun Ortaya Çıkışı ve Temeli”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 23, S. 1, 2019, ss. 159-189.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Beta Yayınları, 2009.
• EREN, Fikret, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara, Sevinç Matbaası, 1975.
• EROL, Özlem, “İdari Yargı Kararları Işığında İdarenin Kusursuz Sorumluluğu ve Sosyal Risk İlkesi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• EVREN, Çınar Can - UÇAR, İsmail, Kamu Görevlileri Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınları, 2020.
• EVREN, Çınar Can, “İdarenin Sorumluluğunu Etkileyen Neden Olarak Mücbir Sebep”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, 2010, ss. 263-297.
• GİRİTLİ, İsmet vd., İdare Hukuku, İstanbul, Der Kitabevi, 2011.
• GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku, Bursa, Ekin Yayınevi, 2019.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref - TAN, Turgut, İdare Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 2021.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref, Yönetim Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 2014.
• GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, Ankara, İmaj Yayınevi, 2013.
• GÜNDÜZ, Fatma Ebru, “Terör Eylemlerinden Dolayı İdarenin Sorumluluğunda Görevli Yargı Yeri Meselesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 32, 2015, ss. 97-119.
• GÜNEŞ, Mehmet – GÜNDÜZ, Mustafa, “Kamu Görevlisine Rücu Edilmesinde Hukuki Sorunlar ve İdari Yargı Kararları Işığında Güncel Bir Değerlendirme”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 4, S. 7, 2015, ss. 7-19.
• IŞIKLAR, Celal, “Danıştay Kararlarında İdarenin Kusursuz Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Haller”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, C. 4, S. 1, 2019, ss. 115-158.
• İNCİROĞLU, Lütfi, Kamu İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Hukuki Sorumluluğu, Ankara, Adalet Yayınları, 2017.
• KALABALIK, Halil, İdare Hukuku Dersleri II, Ankara, Seçkin Yayınları, 2021.
• KARADAĞ, Turabi, “Askeri Birliklerde İş Sağlığı Güvenliğinin Verimliliğe Etkisi ve Çözüm Önerileri”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2021.
• KARADAĞ, Turabi- DAYIOĞLU Habip, “Askeri Birliklerde Soğuk Kış Şartlarında Görev Yapan Personelin İş Sağlığı Güvenliği ile İlgili Alınacak Önlemleri ve Çözüm Önerileri”. Afet ve Risk Dergisi, C. 4, S. 1, 2021, ss. 99-106.
• KARATAŞ, Huriye, İş Kazası ve Meslek Hastalığında İşverenin Hukuki Sorumluluğu, Ankara, Seçkin Yayınları, 2019. KOÇAK, Nazım Taha, Tam Yargı Davaları, Ankara, Seçkin Yayınları, 2020.
• OĞUZ, Habip, “Sorumluluk Hukukunda Kusur”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 7, S. 28, 2016, ss. 273-286. ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, İstanbul, Hak Kitabevi, 1966.
• ÖZDEMİR, Necdet, Hizmet Kusuru Teorisi ve İdarenin Sorumluluğu, Ankara, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, 1963.
• ÖZGÜR, Erdem, Devlet ve Jandarma Güvenlik ve Kolluk Perspektifinde Jandarma Personel Sistemi, Ankara, Gazi Kitabevi, 2019.
• ÖZMEN, Uğur, “Emniyet ve Kaza Önleme Kültürü”, Jandarma Dergisi, S. 156, 2020, ss. 20-24.
• PETEK, Hasan, “Kamu Tüzel Kişilerinin Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Hukuki Sorumluluğu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı, 2015, ss. 3287-3342.
• SAĞLAM, Harun, “Türk Hukukunda Kamu Görevlisinin Kişisel Kusurlarından Kaynaklanan Zararlardan Dolayı İdarenin Sorumluluğu ve Kamu Görevlilerine Rücu Edilmesi”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• SARICA, Ragıp, “Hizmet Kusuru ve Karakterleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 15, S. 4, 2011, ss. 858-895.
• SARSIKOĞLU, Şenel, “İdarenin Mali Sorumluluğu Açısından Zarar Kavramı”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 4, 2016, ss. 2389-2422.
• SÖYLER, Yasin, “Yargıtay Kararları Işığında Kişisel Kusur”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 2, 2010, ss. 555-592.
• SÜMER, Haluk Hadi, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınları, 2021.
• ŞAHİN, Mehmet Yaşar, Vücut Bütünlüğü İhlali Halinde Zarar ve Maddi Tazminat Hesabı, Ankara, Seçkin Yayınları, 2017.
• ŞAŞMAZ, Aysema Pelin, “İdarenin Sorumluluğu ve Danıştay Kararlarındaki Görünümüne Genel Bakış”, Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, C. 2, S. 2, 2016, ss. 211-235.
• TANDOĞAN, Haluk, Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 1981.
• TEKİNSOY, M. Ayhan, “Anayasa Mahkemesinin Kamu Görevlilerinin Kişisel Sorumluluğu Konusundaki Yaklaşımının Muhtemel Sonuçları”, Ankara Barosu Dergisi, S. 1, 2013, ss. 19-55.
• USLU, Serkan, “İdarenin Kusursuz Sorumluluk Hallerinden Biri Olan Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi ve Hukuki Niteliği”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• ÜNLÜTEPE, Mustafa, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayınları, 2021.
• YAMAN, Murat, İdari Yargı Dava Rehberi, Ankara, Adalet Yayınları, 2019.
• YAMAN, Rabiye, “Vazife Malullüğü”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 9, S. 96, 2014, ss. 101-113.
• YAŞAR, Hasan Nuri, “İdarenin Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 66, S. 1, 2008, ss. 201-220.
• YAVUZ, Canan, “Yargı Kararlarında İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Hizmet Kusuru”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• YAVUZ, Cevdet, “Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’na Göre Kusursuz Sorumluluk Halleri ve İlkeleri”, MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 14, S. 4, 2008, ss. 29-61.
• YENER, Mehmet Zahid - KARAKOÇ Burak, “5434 ve 5510 sayılı Kanun Hükümlerine Göre Kamu Görevlilerinin Maluliyet Türleri”, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 2, 2021, ss. 458-500.
• YEREBASMAZ, Yasin, “Yargı Kararları Işığında Hizmet Kusuru Kişisel Kusur Ayrımı”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• YILDIRIM, Ramazan- ÇINARLI, Serkan, Türk İdare Hukuku Dersleri II., Ankara, Astana Yayınları, 2019.
• YILDIZ, Hayrettin, “İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 116, ss. 135-178.