YOĞUNLAŞTIRILMIŞ İŞ HAFTASI, DENKLEŞTİRME SÜRESİ VE BUNDAN DOĞAN HUKUKİ SORUNLAR

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 285 - 352, 01.07.2019

Mehtap Yücel Bodur

Öz

Çalışma sürelerinde esneklik tiplerinden biri de çalışmamızın

konusunu oluşturan yoğunlaştırılmış iş haftasıdır. Yoğunlaştırılmış iş

haftasının hukukumuzdaki örneği ise denkleştirme süresidir. Denkleştirme

süresi, işverenlere, fazla çalışma ücreti ödemek zorunda kalmaksızın bazı

haftalarda normal çalışma süresinin üzerinde çalışma yaptırma imkânı sağlar.

Özellikle ekonomik kriz dönemlerinde işçileri işten çıkarmadan maliyetleri

azaltmanın bir yolu da bu düzenlemedir. Çalışmada yoğunlaştırılmış iş haftası

kavramı derinlemesine incelenmektedir. Avantaj ve dezavantajları

belirtilmektedir. Bazı ülke hukuklarında denkleştirme süresinin nasıl

uygulandığı örneklendirilmektedir. Türk iş hukukunda denkleştirme

uygulamasının özellikleri ve şartları konusu ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

İş Kanununun 63. maddesine göre, “Tarafların anlaşması ile haftalık normal

çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati

aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde

işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini

aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar

artırılabilir.” Denkleştirme uygulamasına ilişkin düzenlemeden kaynaklanan 

birtakım hukuki sorunlar bulunmaktadır. Çalışma kapsamında bu sorunlar

izah edilmekte ve çözüm yolları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yoğunlaştırılmış iş haftası, denkleştirme süresi, iş hukuku

Kaynakça

• KAYNAKÇA AKYİĞİT, Ercan: İş Kanunu Şerhi, Cilt 2, 3. Baskı, Ankara 2008. ALP, Mustafa: İş Sözleşmesinin Değiştirilmesi, Ankara 2005. ALPAGUT, Gülsevil: “Ücret ve İşin Düzenlenmesi”, İş Hukuku Uygulama Sorunları ve Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma, İstanbul 2006, 15-69. ARICI, Kadir: Çalışma Sürelerinin Hukukî Gelişimi ve Yeterliliği Açısından 1475 Sayılı İş Kanunu’nda Çalışma Süreleri, Ankara 1992. ASTARLI, Muhittin: İş Hukukunda Çalışma Süreleri, Ankara 2008. BAECK, Ulrich/DEETSCH, Markus: Arbeitszeitgesetz Kommentar, 2. Auflage, München 2004. BAŞBUĞ, Aydın/YÜCEL BODUR, Mehtap: İş Hukuku, 5. Baskı, İstanbul 2018. BAŞBUĞ, Aydın: İşverenin Yönetim Hakkı ve Çalışma Şartlarında Değişiklik, Ankara 2008. BAYCIK, Gaye: “Çalışma Sürelerinde Güvenceli Esneklik Uygulamaları”, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl 2014, Cilt 20, Sayı 1, Özel Sayı, 223-262. BOLAT, Tamer/SEYMEN, Oya Aytemiz/BOLAT, Oya İnci: “Örgütlerde Esnek Çalışma Uygulamaları ve Buna İlişkin Olarak 4857 Sayılı İş Kanununda Getirilen Düzenlemelerin İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi İİBFD, Cilt 8, Sayı 1, 2006, 1-30. 346 Mehtap YÜCEL BODUR SDÜHFD CİLT: 9, SAYI 1, YIL 2019 CANİKLİOĞLU, Nurşen: Çalışma Sürelerinde Esneklik, (Esneklik) http://www.tusiad.org/__rsc/shared/file/CANIKLIOGLU-TUSIADISKANUNUNUNESNEKLIGEILISKINHUKUMLERI. pdf (Erişim Tarihi: 04.03.2013) CANİKLİOĞLU, Nurşen: “4857 Sayılı Kanuna Göre Çalışma Süresi ve Bu Sürenin Günlere Bölünmesi”, Toprak İşveren, 1-15.(Çalışma Süresi) http://dosya.toprakisveren.org.tr/makale/2005-66-nursencaniklioglu.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2019) CANİKLİOĞLU, Nurşen: “4857 Sayılı İş Kanununun Çalışma Sürelerine İlişkin Düzenlemeleri”, III. Yılında İş Yasası Semineri, Türkiye Toprak Seramik Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikası, 21-25 Eylül 2005, Bodrum, 149-199. (III. Yıl) CENTEL, Tankut: “Çalışma Sürelerinde Esneklik Öngören Hükümlerin Uygulanması”, 10. Yılında İş Kanunu Semineri, İstanbul 2013, 59- 67. ÇELİK, Nuri/ CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri, 31. Bası, İstanbul 2018. ÇİL, Şahin: “4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma”, Çalışma ve Toplum, 2007/3, 57- 79. EKMEKÇİ, Ömer: “Yeni İş Kanununun Getirdikleri”, Yeni İş Kanunu Ne Getiriyor Semineri, TİSK Yayınları, İzmir 2003, 43- 52. EKONOMİ, Münir: “4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma”, Kamu-İş, Cilt 7, Sayı 3, 2004, 1-14. ENGİN, Murat: “Denkleştirme Esası Uygulamasında Çalışma ve Dinlenme Sürelerine İlişkin Emredici Hükümler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 5, Mart 2007, 69-75. Yoğunlaştırılmış İş Haftası, Denkleştirme Süresi Ve Bundan Doğan Hukuki Sorunlar Hakemli Makale 347 SDÜHFD VOL: 9, NO 1, YEAR 2019 EYRENCİ, Öner: “Türkiye’de Çalışma Sürelerinin Esnekleştirilmesi”, Çalışma Hayatında Esneklik Flexibilitaet Im Arbeitsleben, İzmir 1994, 159-173. (1994) EYRENCİ, Öner: “4857 Sayılı İş Kanunu’nun İş Sözleşmesinin Türleri ve İşin Düzenlenmesine İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu, İstanbul 2014, 150-186. (Forum) EYRENCİ, Öner/ TAŞKENT, Savaş/ ULUCAN, Devrim: Bireysel İş Hukuku, 7.Baskı, İstanbul 2016. GÜNAY, Cevdet İlhan: “Çalışma Sürelerinde Esneklik”, Kamu-İş, Cilt 7, Sayı 3, 2004, 1-17. (Esneklik) GÜNAY, Cevdet İlhan: Türk İş Hukukunda Fazla Saatlerle Çalışma Ücreti, Ankara 2007.(Fazla Saatler) GÜVEN, Ercan/AYDIN, Ufuk: Bireysel İş Hukuku, 5. Baskı, Eskişehir 2017. HAFIZOĞLU, Ece Sıla: “Çalışma Süreleri”, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, Cilt 2, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, Cilt 15, Sayı 1, Ocak 2016, 123-164. HENSSLER, Martin/WILLEMSEN, Heinz Josef/KALB, Heinz Jürgen: Arbeitsrecht Kommentar, Köln 2004. KITTNER, Micheal/ZWANZIGER, Bertram: Arbeitsrecht Handbuch für die Praxis, 3. Auflage, Frankfurt 2005. KOBERSKI, Wolfgang: Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Band 2: Individualarbeitsrecht II, 4 . Auflage 2018. 348 Mehtap YÜCEL BODUR SDÜHFD CİLT: 9, SAYI 1, YIL 2019 KOCK, Martin: BeckOK Arbeitsrecht, Rolfs/Giesen/Kreikebohm/Udsching, 51. Edition, 01.03.2019. MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi: “4857 Sayılı Yeni İş Kanunu’nun Getirdiği Önemli Bazı Yenilikler”, Kamu-İş, Cilt 7, Sayı 4, 2004, 1-37. MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ASTARLI, Muhittin/BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 6. Bası, Ankara 2014. NARMANLIOĞLU, Ünal: “İş Kanunu’na Göre Fazla Çalışma ve Karşılığı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 17, Mart 2010, 27-44. NEUMANN, Dirk: Landmann/Rohmer, Gewerbeordnung 79. EL Juni 2018. ODAMAN, Serkan: “Liberal İş Hukuku Mantığı Çerçevesinde Türk İş Hukukunda Denkleştirme Uygulamasına Yönelik Bazı Tespitler”, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl 2014, Cilt 20, Sayı 1, Özel Sayı, 67-90. ÖKTEM SONGU, Sezgi: Türk İş Hukukunda Çalışma Süresinin Düzenlenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2007. (Tez) ÖKTEM SONGU, Sezgi: “Çalışma Süresinin Örtülü Olarak Denkleştirilmesi Mümkün Müdür? Yargıtay’ın Bir Kararı Üzerine Bazı Düşünceler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 2006, 169-188. (Örtülü) ÖZVERİ, Murat: “4857 Sayılı Yasa Döneminde Fazla Çalışma Kavramı Üzerine”, İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Yargı Kararları ve İncelemeleri Dergisi, Legal, 2006/2, 193-203. PARLAK, Zeki/ ÖZDEMİR, Süleyman: “Esneklik Kavramı ve Emek Piyasalarında Esneklik”, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı 60, 2011/1, 1–60. Yoğunlaştırılmış İş Haftası, Denkleştirme Süresi Ve Bundan Doğan Hukuki Sorunlar Hakemli Makale 349 SDÜHFD VOL: 9, NO 1, YEAR 2019 http://www.iudergi.com/tr/index.php/sosyalsiyaset (Erişim Tarihi: 02.04.2019) PLANTENGA, Janneke/REMERY, Chantal: Flexible Working Time Arrangements And Gender Equality A Comparative Review Of Thirty European Countries, Belgium 2010. SENYEN KAPLAN, E.Tuncay: Bireysel İş Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2018. SEVİMLİ, Ahmet: “Karayolu Taşımacılığı Sektöründe İş Kanununa Tabi Olarak Çalışan Sürücülerin Çalışma ve Dinlenme Süreleri Konusundaki Hukuki Sorunlar”, İş Dünyası ve Hukuk Prof. Dr.Tankut Centel’e Armağan, İstanbul 2011, 444-476. SOYER, Polat: “İş Kanunu Tasarısının Çalışma Süresinde Esneklik Sağlayan Düzeltmeler”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku’na İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri, 2003 Yılı Toplantısı:2, Yeni İş Yasası Sempozyumu, İstanbul 2003, 185-198. (Esneklik Sağlayan) SOYER, Polat: “4857 Sayılı Yeni İş Kanununun Ücret, İşin Düzenlenmesi, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Bazı Hükümleri Üzerine Düşünceler”, Türk-İş 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu Değerlendirme Konferans Notları, Bolu 2003, 12-36.(İşin Düzenlenmesi) SUBAŞI, İbrahim: “İş Hukukunda Çalışma Süreleri”, A.Can Tuncay’a Armağan, İstanbul 2005, 301-360. SÜRAL, Nurhan: “Esnekliğin Sosyal Güvenlik Boyutu”, İşveren Dergisi, Cilt 43, Sayı 4-5-6, Ocak-Şubat-Mart 2005,76-79. SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 16.Baskı, İstanbul 2018. 350 Mehtap YÜCEL BODUR SDÜHFD CİLT: 9, SAYI 1, YIL 2019 ŞEN, Sabahattin: “Esnek Üretim ve Esnek Çalışma”, TÜHİS, Kasım 1999-Şubat 2000, 24-55. TOPCUK, Yılmaz: Esnek Çalışma ve Esnek Çalışanların Sosyal Güvenliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2006. TOPCUK, Yılmaz: Yoğunlaştırılmış - Denkleştirilmiş Haftalarda Çalışan İşçilerin Sosyal Güvenliği, https://www.hukuki.net/hukuk/index.php?article=800 (Erişim Tarihi: 10.04.2019) TOWNSEND, Keith J./BROWN, Kerry A./ BRADLEY, Lisa M./LINGARD, Helen C.: When Working Five Days a Week Seems Radical: Compressed Working Weeks in the Australian Construction Industry, Proceedings 22nd Conference of the Association of Industrial Relations Academics of Australia and New Zealand - Workers, Corporations and Community: Facing Choices for a Sustainable Future, 429-437(Çalışmada 1-11), Melbourne 2008. TOZLU, Emine: “Genel Olarak Esnek Çalışma Sistemleri ve Tele Çalışma ve Sıkıştırılmış İş Haftasının Karşılaştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt 3, Sayı 4, 2011, 99-116. TUCKER, Philip: “Compressed working weeks”, Conditions of Work and Employment Series No. 12, International Labour Office, Geneva 2006, 1- 56. ULUCAN, Devrim: “Günümüzdeki Mal ve Hizmet Üretim Modellerinin İş Süreleri Üzerindeki Etkisi, Esnek Çalışma Süreleri ile İlgili Bazı Düşünceler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 7, Eylül 2007, 5-10. WEDDERBURN, Alexander (Edited by): “Compressed Working Time”, Bulletin of European Studies on Time, Number 10, Ireland 1996. Yoğunlaştırılmış İş Haftası, Denkleştirme Süresi Ve Bundan Doğan Hukuki Sorunlar Hakemli Makale 351 SDÜHFD VOL: 9, NO 1, YEAR 2019 YILDIZ, Gaye Burcu: “Güvenceli Esneklik ve 4857 Sayılı İş Kanunu”, Prof.Dr.Sarper Süzek’e Armağan, Cilt 1, İstanbul 2011, 203-231. YÜCEL, Mehtap: Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Mevsimlik İş, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2012. Compressed work week Arrangements and Common Questions, March 2011, employment.alberta.ca/esfactsheets (Erişim Tarihi: 05.08.2013) (Alberta) Compressed work week, A Guide To Job Flexibility At MIT: Tools for Employees and Supervisors Considering Flexible Work Arrangements, Massachusetts Institute of Technology, June 2004. http://hrweb.mit.edu/system/files/all/worklife/flexible_work_arrangements.p df (Erişim Tarihi: 05.06.2013) International Labour Office: Compressed workweeks, Conditions of Work and Employment Programme Social Protection Sector, Information Sheet No. WT-13, August 2004 http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/--- ed_protect/---protrav/---travail/documents/publication/wcms_170701.pdf (Erişim Tarihi: 05.08.2013) (Compressed workweeks) Is time on your side? An overview of flexible working time options http://www.flexibility.co.uk/flexwork/time/time-options.htm (Erişim Tarihi: 01.02.2019) Çalışma Süresine İlişkin 2003/88/EC Sayılı Yönergenin AB Üye Devletleri Tarafından Uygulanması Hakkında Avrupa Komisyonu Raporu Özet Bilgi Notu http://www.mess.org.tr/content/Calisma%20Surelerine%20iliskin%20AB%2 352 Mehtap YÜCEL BODUR SDÜHFD CİLT: 9, SAYI 1, YIL 2019 0Yonergesinin%20Uygulamasina%20iliskin%20Komisyon%20Raporu%20O zet%20Bilgi%20Notu.pdf (Erişim Tarihi: 8.3.2013) Gesetzliche Änderungen hinsichtlich Arbeitszeit und Arbeitsruhe per 1.9.2018, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/at/Documents/Tax/Legal_ News_aenderungen-arbeitszeit_19072018_DE.pdf (Erişim Tarihi: 02.05.2019) Yargıtay kararları için; www.kazanci.com