Farklı Sektörlerde Çalışan İşgörenlerde Örgütsel Stres Kaynakları: Kahramanmaraş Ve Gaziantep’te Bir Araştırma

Yıl 2009, Cilt: 14 Sayı: 2, 333 - 359, 01.06.2009

  Yrd.Doç.Dr.Abdullah Soysal

Öz

Anahtar Kelimeler

-

FARKLI SEKTÖRLERDE ÇALIŞAN İŞGÖRENLERDE ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI: KAHRAMANMARAŞ VE GAZİANTEP’TE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, üretim ve hizmet işletmelerinde çalışan işgörenlerin stres kaynaklarının ve yoğunluğunun ortaya konulmasında sektör faktörünün etkin olup olmadığını belirlemektir. Bu amaçla, Kahramanmaraş ve Gaziantep’te faaliyet gösteren ve Küçük ve Orta Boy İşletme (KOBİ) niteliğine sahip işletmelerin yönetici ve çalışanları üzerinde bir alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulardan üretim ve hizmet sektöründe çalışan personelin “iş”’ ve “örgütsel yapı ve politikalar” ile ilgili stres kaynakları arasında kısmen anlamlı bir farklılık gözlenirken, çalışanların “rol, ilişki ve kişisel yapıları” ile ilgili stres kaynakları arasında ise çalıştıkları sektöre göre önemli oranda anlamlı farklılık olduğu bulgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

İş Yaşamı, Stres, Stres Kaynakları

Kaynakça

• ALBREHCT, Karl, Gerilim ve Yönetici, Çev: K. Tosun ve diğerleri, İ.Ü. İşletme Fakültesi Ya. No. 197, İstanbul, 1988
• ALDEMİR, M. Ceyhan, ATAOL A. ve BUDAK G., Personel Yönetimi, 1.b., Barış Yayınları, İzmir, 1993
• AKSOY, Ali ve KUTLUCA Fahrettin, “Çalışma Hayatında Stres Kaynakları, Stres Belirtileri ve Stres Sonuçlarının İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, www.calısma.org (Prof.Dr. Turan Yazgan’a Aramağan), 2006, s. 457-486
• ARPACIOĞLU, Gülcan, “Türkiye’de Zorbalık Bir Çalışma Biçimi”, Editör: D.Yalım,İnsan Kaynaklarında Yeni Eğilimler, Hayat Yay., İstanbul, 2005
• ARTAN, İnci, Örgütsel Davranış, (İçinde) “Örgütsel Stres Kaynakları ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama”, Basisen Eğitim ve Kültür Yayınları, İstanbul, 1986, s. 67-103
• ATEŞ, M. Rauf, KOBİ Doktoru, Hayat Yayınları, İstanbul, 2007
• AYDIN, Şule, “Örgütsel Stres Yönetimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 6, S. 3, 2004
• AYTAÇ, Serpil, 2002, “İş Yerindeki Kronik Stres Kaynakları”, http://www.isguc.org./saytac3.htm (02.03.2008)
• BALTAŞ, A. ve BALTAŞ Z., Stres ve Başa Çıkma Yolları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1998
• BAŞARAN,E.İ,Yönetimde İnsan İlişkileri, Gül Yay., Ankara, 1992
• BEKÇİ,İ. ÖMÜRBEK V. ve TEKŞEN Ö., “Muhasebe Meslek Mensuplarında Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C. 12, S.1, 2007, s.145-161
• BOZKURT Veysel, Enformasyon Toplumu ve Türkiye, Sistem Yay., İstanbul, 2000
• BURROWS J. D.ve LAPIDES F. R., Alienations A Casebook. Esranged Company, 1970
• BÜYÜKBEŞE, T., “Stres ve Stres Yönetimi”, (İçinde) Çağdaş Yönetim Yaklaşımları, Editör: İ. Bakan, 1.b., Beta Yay., İstanbul, 2004
• CAM, Erdem, “Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2004
• CAMKURT, M. Zülfi, “İşyeri Çalışma Sistemi ve İşyeri Fiziksel Faktörlerinin İş ve İktisat Dergisi, C.20, S.6, C.21, S.1, Mayıs/Ağustos, 2007
• CAN, Halil, Organizasyon ve Yönetim, 4.b., Siyasal Kit., Ankara, 1997
• ÇAM, O., Tükenmişlik, Saray Kitapçılık, İzmir, 1995
• ÇİFTÇİ, Birgül, “Performans Değerlemesi”, (içinde), İnsan Kaynakları Yönetimi, Editör: U. Dolgun, Ekin Kitabevi, Bursa, 2007
• DAĞDEVİREN, M., ERASALAN E. ve KURT M., “Çalışanların Toplam İş Yükü Seviyelerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Model ve Uygulaması”, G. Ü. Müh. Mim. Fak. Dergisi, C. 20, S. 4, 2005
• DANGAÇ G., “İş Hayatında Farklı Kişilikler”, http://www.kouemk.com, DAVIS, K., İşletmelerde İnsan Davranışı, Çev. K. Tosun vd., İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Ya. No.199, İstanbul, 1982
• DAVIS ,Keith ve NEWSTROOM J. W., Organizational Behavior: Human McGrowHill Inc., 1993
• EKİNCİ, Hasan ve EKİCİ S., “Yöneticiler Üzerindeki Etkileri Açısından Stres Kaynakları ve Bir Uygulama”, U. Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, C. 22, S. 2, , ss.93-111
• ERDOĞAN, İ., İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış, İşletme Fakültesi Yayını, Avcıol Basım Yayın, İstanbul, 1996
• EREN, Erol, Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Basım Yayım Dağıtım, Ya. No. 402, İstanbul, 2000
• EROĞLU F., Davranış Bilimleri, Beta Basım Yayım, İstanbul, 1998
• ERTEKİN, Yücel, Stres ve Yönetim, TODAİE, Ankara, 1993
• ESİN, Pars, İşbölümü Yabancılaşma ve Sosyal Politika, A.Ü.S.B.F. Yay., 1982
• FESHBACH S. ve WEINER B., Personality, 3.ed., Maryland: C.Heath and Company, 1991
• GENÇ Nurullah, Yönetim ve Organizasyon, 2.b., Seçkin Yayıncılık., Ankara, 2005
• GÖKÇEGÖZ, Fazlı ve BİRİNCİ İ., “Örgütsel Yabancılaşma”, http://www.emniyet.gov.tr/egitim/dergi/eskisayi/37/web/makaleler/Fazli _GOKCEGOZ-Ihsan_BIRINCI.htm (04.04.2008)
• GÖKDENİZ, İsmail, “Üretim Sektöründeki İşletmelerin Örgüt İçi Stres Kaynakları ve Mobilyacılık Sektöründe Bir Uygulama”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.13, 2005
• GRIFFIN, R. W., Management, Third Edition, Houghton Mifflin Company, 1990
• GÜMÜŞTEKİN, G. E. ve ÖZTEMİZ A. B., “Örgütsel Stres Yönetimi ve Uçucu Personel Üzerinde Bir Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, S. 23, Temmuz-Aralık, 2004, ss.61-85
• GÜNEY, Salih, “Stres ve Stresle Başa Çıkma”, (İçinde) Yönetim ve Organizasyon, Editör. S. Güney, Nobel Yayın, Ankara, 2001
• GÜNEY, Salih, Yönetim ve Organizasyon El Kitabı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000
• HO, J.T.S., “The Singapore Executive: stres, Personality and Wellbeing”, Journal of Management Development, C.14, S.4, 1995, s.47-56
• IŞIKLI, İbrahim, “4857 Sayılı İş Kanununa Göre Postalar Halinde
• (Vardiyalı) Çalışma”, Dünya Gazetesi, 01.09.2004
• KARADAL, H., “İş Stres Düzeyi İle İş Tatmini İlişkisinin Analizi: Bolu Emniyet Müdürlüğü’nde Bir Araştırma”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 2, 2001, s.89
• KESER A., “Çalışma-Birey İlişkisi ve Çalışmanın Bireyin Yaşamında Yeri”, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.6, S. 2, 2004
• KIREL, Ç., “Stresin Bireysel Sonuçları, Stres Yönetimi, A.Ü. Açıköğretim Yayınları, Eskişehir, 1994
• KONGAR, Emre, Toplumsal Değişim Kuramları ve Türkiye Gerçeği, Ankara: Bilgi Yayınları, 1979
• LEVENT, Ethem, “Bilim ve Kültür Dünyasındaki Değişmelerin Çalışma Hayatına Etkileri”, Ankara, 1990
• LUTHANS, Fred, Organizational Behaviour, Sixth Edition, McGraw- Hill Inc., New York, 1992
• OKUTAN, Mustafa ve TENGİLİMOĞLU D., “İş Ortamında Stres ve Stresle Başa Çıkma Yönetemleri: Bir Alan Uygulaması”, G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, S. 3, 2002, s.15-42
• ÖNCÜ, Ayşe, Örgüt Sosyolojisi, Ankara: Sevinç Matbaası, 1974
• ÖNDER, H. Hasan ve KURT M., “İş Güvenliği Açısından Ergonominin Önemi”, Milli Prodüktivite Merkezi, I. Ulusal Ergonomi Kongresi, 24 Kasım, İstanbul, 1987
• ÖRÜCÜ, E. ve DEMİR B., “ Banka Çalışanlarında İş Stresi ve Muğla İli Örneği”, Atatürk Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi, C.13, S. 1, 1999, s.73
• PALMER, M. ve HYMAN B., Yönetimde Kadınlar, Çev: Kurul, Rota Yayınları, İstanbul, 1993
• PEHLİVAN, İ., Eğitim Yönetiminde Stres Kaynakları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, 1993
• RANDALL, M. ve SCOTT V.A., “Burnout, Job Satisfaction and Job Performance”, Australian Psychologist, C.23, S.3, 1988
• ROBINS, Stephen P., Organizational Behavior, Prentice Hall Inc., Seventh Edition, Usa, 1996
• ROSS, R.R ve ALTMAIR E.M., “Intervention in Occupational Stres”, London. Sage, 1994
• SABUNCUOĞLU, Z., İnsan Kaynakları Yönetimi, 2.b., Furkan Ofset, Bursa, 2005
• SABUNCUOĞLU, Z., Çalışma Psikolojisi, U.Ü. Yayını, Bursa, 1987
• SABUNCUOĞLU, Z. ve TÜZ M., Örgütsel Psikoloji, Ezgi Kit., Bursa,1996
• SAM, Rıza, “Yoğun Bilgi Bilişimde Yabancılaşma Sorunu: Bilgi Zenginleri- Bilişim Yoksulları”, I. Ulusal Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kong., 10-11 Mayıs, Kocaeli, 2002
• SAYIN, Ferhan “Türkiye’de Eğitim ve Büyümenin Genç İşsizliğe Etkisi”,C.B.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C.6, S.1, 2009, s. 35-53
• SİLAH, Mehmet, Endüstride Çalışma Psikolojisi, 2.b., Seçkin Yay., Ankara, 2005
• SOYSAL, Abdullah, “Boş Zaman Etkinlikleri Rehberi”, İçinde: Zaman Yönetimi ve Yönetsel Zamanda Etkinlik, Editör: M.Ş. Şimşek, A. Çelik ve A. Soysal, Gazi Kitabevi, Ankara, 2007
• SÖKMEN, Alptekin,“Konaklama İşletmelerinin Yöneticilerinin Stres Nedenlerinin Belirlenmesinde Cinsiyet Faktörü: Adana’da Ampirik Bir Araştırma”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz, 1, , s.1-27
• STEERS, R.M., Introduction to Organizational Behaviour, Prentice Hall,USA, 1994
• TEZCAN Mahmut, Türk Kişiliği ve Kültür-Kişilik İlişkileri, T.C. Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri Dizisi, No.191 Ankara, 1997
• TORUN, Alev, “Stres ve Tükenmişlik”, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Editör: S. Tevruz, Türk Psikologlar Derneği, İstanbul, 1997
• TUTAR Hasan, YILMAZ M.K. ve ERDÖNMEZ C., İşletme Becerileri Grup Çalışması, 4.b., Detay Yayıncılık, Ankara, 2006
• ÜNSALAN, E. ve ŞİMŞEKER B., İnsan Kaynakları Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara, 2006
• VEYSEY, S., “Study Names Stres Biggest Concern ın U.K. Workplaces”, Business Insurance, C. 34, S. 50, 2000, s.23-25
• WEINER, J.S., “The Measurement of Human Workload”, Ergonomics, S. 25, 1982
• YATES, J.E., Gerilim Altındaki Yönetici, İlgi Yay., 1989
• YELBOĞA Atilla, “Kişilik Özellikleri ve İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.8, S. 2, 2006
• YILDIRIM, Oya, TEKTÜFEKÇİ F. ve ÇUKACI Y.C., “Modern Toplum Hastalığı: Stres ve Muhasebe Elamanları Üzerindeki Etkileri”, S.D.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, C.9, S.2, 2004, s.1-20
• YILMAZ, Abdullah ve EKİCİ S., “Örgütsel Yaşamda Kamu Çalışanlarının Örgütsel Stres Kaynakları Üzerine Bir Araştırma, S.D.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, C.11, S.1, 2006, s.31-58 YÜCETÜRK, Elif, “Örgütlerde Durdurulamayan Yıldırma
• Uygulamaları:Düş mü? Gerçek mi?”, Bilgi Yönetimi, Temmuz, 2003
• ZEL Uğur, “Yönetimde Kişilik ve Kişilik Özellikleri”, Yönetim ve Organizasyon (İçinde),Editör:S.Güney,Nobel Yay., Ankara, 2001