Suriye Göçmeni Öğrencilerin Öğretim Sürecine Uyumu: Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 180 - 204, 26.12.2025

Kevser Arslan , Asli Görgülü Arı

https://doi.org/10.58667/sedder.1667639

Öz

Bu çalışmada, Suriye göçmeni öğrencilerin öğretim sürecine ait uyumlarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçtan yola çıkılarak çalışma grubunu, devlet okulunda görev yapan farklı branşlarda 10 öğretmen ile yedinci sınıf düzeyinde öğrenim gören 10 Suriye göçmeni öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme türüne başvurularak, Suriye göçmeni olan öğrenciler ve göçmen öğrencilere eğitim veren öğretmenler seçilmiştir. Araştırma verileri, katılımcıların görüşlerini belirlemeye yönelik olarak hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşmeler ile yüz yüze toplanmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi tekniğine başvurularak çözümlenmiştir. Ulaşılan araştırma sonuçları; öğrencilerin uyum süreçlerinde en fazla dil problemleriyle karşı karşıya kaldıklarını, öğretim faaliyetlerinde katılımda çekingen davrandıklarını, akranlarıyla uyum sorunları yaşadıklarını ortaya koymuştur. Ayrıca öğrencilerin ders takibinde geri planda kaldıkları ve bazı konuları anlamakta güçlük çektikleri tespit edilmiştir. Uyum sürecinin iyileştirilmesi yönünde; öğrencilerin dil becerilerinin geliştirilmesi, konuların seviyelerine uygun olarak basitleştirilmesi, ek derslerle takviye sağlanması, öğretim materyallerinin daha anlaşılır biçimde düzenlenmesine dönük öneriler ön plana çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli Öğrenciler , öğretim süreci , uyum , öğrenci , öğretmen

Adaptation of Syrian Refugee Students to the Educational Process: Student and Teacher Views

Öz

This study aims to determine the views of students and teachers regarding the adaptation of Syrian refugee students to the teaching process. Based on this objective, the study group consists of 10 teachers from different disciplines working in public schools and 10 Syrian refugee students enrolled in the seventh grade. Criterion sampling, one of the purposeful sampling methods, was used to determine the study group, selecting Syrian refugee students and teachers who teach refugee students. Research data were collected face-to-face through semi-structured interviews designed to determine the participants' views. The data obtained from the interviews were analyzed using content analysis techniques. The research results revealed that students faced language problems most frequently during their adaptation process, were reluctant to participate in teaching activities, and experienced problems adapting to their peers. It was also determined that students lagged behind in following lessons and had difficulty understanding certain topics. Recommendations for improving the adaptation process included developing students' language skills, simplifying topics to suit their levels, providing additional support through extra lessons, and organizing teaching materials in a more understandable way.

Anahtar Kelimeler

Syrian Students , teaching process , adaptation , student , teacher.

Kaynakça

• Agcadağ Çelik, İ. (2019). Sınıf öğretmenleri gözünden Suriyeli mülteci çocuklar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 662-680.
• Aksoy, E. (2020). Türkiye’deki Suriyeli göçmen çocukların okullaşma durumları. Akademik Hassasiyetler, 7 (14) , 37-51.
• Altunay, E.,& Dede, M. (2019). Göçmen öğrencilerin eğitim süreci açısından okullar arası işbirliğine ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 127-144. https://doi.org/10.12984/egeefd.474018
• Altunbaş, A. (2020). Türkiye’de yaşayan göçmenlerin üniversite eğitiminden memnuniyetlerinin Konya’daki Suriyeli öğrenciler örneği üzerinden değerlendirilmesi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(2), 64-74.https://doi.org/10.32329/uad.772646
• Arslan, Ü. G., & Uslu, F. (2020). Türkiye’de ortaöğretim düzeyinde eğitim-öğretim gören göçmen öğrencilerin öğrenim sürecinde yaşadıkları zorluklar. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 203-216. https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.6
• Atagül, M.G., Özen, R.B., Ergün, E., Akın, K., Özbayrak, G., & Yaman, Ö.M. (2025). Rehber öğretmenlerin gözünden mülteci çocukların eğitimdeki sorunları ve okul sosyal hizmetinin önemi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 29(1), 127-148. https://doi.org/10.20296/tsadergisi.1406625
• Atalay, N., Kılıç, Z., Anılan, B., Anılan, H., & Anagün, S. Ş. (2022). Suriyeli mülteci çocukların Türk okullarındaki eğitimleri: ilkokul öğretmenlerinin deneyimleri. Journal of Qualitative Research in Education, 29, 264-282.
• Aydeniz, S., & Sarıkaya, B. (2021). Göçmen çocukların eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 385-404. https://doi.org/10.37669/milliegitim.959700
• Başar, M., Akan, D., & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1571-1578. https://doi.org/10.24106/kefdergi.427432
• Baysal, Z. N., & Çimşir, S. (2020). Türkiye’ye göç ile gelen uluslararası ilkokul öğrencilerinin kendi perspektiflerinden okulda arkadaşlarıyla yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 71-87.
• Börü, N., & Boyacı, A. (2016). Göçmen öğrencilerin eğitim-öğretim ortamlarında karşılaştıkları sorunlar: Eskişehir ili örneği. Electronic Turkish Studies, 11(14), 123-158. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.
• Bravo‐Moreno, A. (2009). Transnational mobilities: migrants and education. Comparative Education, 45(3), 419-433. https://doi.org/10.1080/03050060903184981
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Erkan-Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2023). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). SAGE Publications.
• Çelik, Ç., & İçduygu, A. (2019). Schools and refugee children: The case of Syrians in Turkey. International Migration, 57(2), 253-267. https://doi.org/10.1111/imig.12488
• Doğan, A., & Avcıoğlu, A. (2022). Kapsayıcı eğitimin yadsınamaz gerçeği: Göçmen çocukların eğitim sorunlarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 987-1015. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1083492
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234.
• Ergün, N. (2022). Göçmen Öğrencilerin uyumlarında temasın rolü. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1519-1550. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1103431
• Free, J. L., Križ, K., & Konecnik, J. (2014). Harvesting hardships: Educators’ views on the challenges of migrant students and their consequences on education. Children and Youth Services Review, 47, 187-197. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2014.08.013
• Gençoğlu, C. (2021). Geçici koruma altındaki Suriyeli çocukların eğitim sürecine katilim ve uyumlarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 281-308. https://doi.org/10.37669/milliegitim.960414
• Gökmenoğlu, T., & Kömleksiz, F. Ö. (2019). Göç ve çeşitlilik: KKTC’ye göçle gelen lise öğrencilerinin uyumuna yönelik bir durum saptama çalışması. Başkent University Journal of Education, 6(2), 265-281.
• Guo, Y., Maitra, S., & Guo, S. (2021). Exploring initial school integration among Syrian refugee children. International Migration, 59(6), 172-185. https://doi.org/10.1111/imig.12829
• Güçlüten, Ç. (2024). Access to education of Syrians under temporary protection in the changing and developing Turkish education system: Barriers and Suggestions. İçtimaiyat(Türk Eğitim Sisteminde Değişimler ve Yeni Eğilimler), 77-93. https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1513907
• Gün, M., & Yüksel, S. (2021). Dünyada göçmen eğitimi politikaları bağlamında Türkiye’nin göçmen eğitimi sürecinin değerlendirilmesi ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 1031-1053. https://doi.org/10.37669/milliegitim.960056
• Günkör, C. (2018). Göç olgusunun eğitim sistemine etkilerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 3(1) , 59-71.
• He, Y., Bettez, S. C., & Levin, B. B. (2015). Imagined community of education: Voices from refugees and immigrants. Urban Education, (7) 1-29. https://doi.org/10.1177/0042085915575579
• Heath, A., Rothon, C.,& Kilpi, E. (2008). The second genera-tion in Western Europe: Education, unemployment andoccupational attainment. Annual Review of Sociology, 34,211-235. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.34.040507.134728
• International Organization for Migration – Displacement Tracking Matrix. (2024). Türkiye: Migrant Presence Monitoring Situation Report – June 2024. https://dtm.iom.int/reports/turkiye-migrant-presence-monitoring-situation-report-june-2024
• Işık, M., Bahat, İ. , Öncüler, İ. & Özdemir, A. (2021). İstanbul ili Beylikdüzü ilçesinde yaşayan göçmen öğrencilerin deneyimlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 925-950 https://doi.org/10.37669/milliegitim.959268
• Karabenick, S. A., & Noda, P. A. C. (2004). Professional development implications of teachers' beliefs and attitudes toward English language learners. Bilingual Research Journal, 28(1), 55-75. https://doi.org/10.1080/15235882.2004.10162612
• Karslı-Calamak, E., & Kilinc, S. (2021). Becoming the teacher of a refugee child: Teachers’ evolving experiences in Turkey. International Journal of Inclusive Education, 25(2), 259-28.
• Kendir, G., & Güneyli, A. (2021). KKTC’DEKİ göçmen öğrenci velilerinin eğitime ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 991-1012
• Khalid, O.A.Y, & Cansoy, R. (2023). Educating refugee students in Türkiye: an inquiry into obstacles faced by school principals. International Journal of Leadership in Education, 1-27. https://doi.org/10.1080/13603124.2023.2290142
• Kışla, H. (2018). Suriyeli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşleri ve uygulamaları. Academy Journal of Educational Sciences, 2(2), 134-146.
• Kiremit, R. F., Akpınar, Ü., & Akcan, A. T. (2018). Suriyeli öğrencilerin okula uyumları hakkında öğretmen görüşleri. Kastamonu Education Journal, 26(6), 2139-2149. https://doi.org/10.24106/kefdergi.428598
• Koşar, S.,& Aslan, F. (2020). İlkokul ve ortaokula devam eden göçmen çocukların eğitim sorunlarına yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(4), 1799-1831.
• Kunuroglu, F., Yüzbaşı, D. V., Kaval, S., & Kucukyılmaz, E. (2025). Comparative evaluation of health status of Syrian refugee and Turkish children, alongside the factors ınfluencing sociocultural adaptation of syrian children in Türkiye. Child: Care, Health and Development, 51(1), e70042. https://doi.org/10.1111/cch.70042
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2016). Nitel Veri Analizi (Çev. Ed. Akbaba Altun, S. ve Ersoy, A.). Ankara: Pegem Akademi
• Orakcı, Ş. (2025). Analysis of educational process of Syrian refugee students to the Turkish education system. Intercultural Education, 36(3), 255-275. https://doi.org/10.1080/14675986.2025.2453958
• Otman, M., & Aydoğan, İ. (2024). Göçmen öğrencilerin örgün eğitime dâhil edilmesi sürecinde karşılaşılan problemler. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 6(10), 205-234.
• Öner, G., & Dur, H. (2023). Yabancı uyrukluların okula uyum süreçlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 285-307. https://doi.org/10.34056/aujef.1173154
• Özbek, D., Özdaş, F., & Kavan, N. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin göçmen öğrencilere ilişkin görüşlerinin incelenmesi: bir durum çalışması. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 785-806. https://doi.org/10.37669/milliegitim.958966
• Özcan, A.S.(2018). Çokkültürlülük bağlamında Türkiye'nin okul öğrencilere yönelik eğitim politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 17-29.
• Palik, J., & Østby, G. (2023). Interventions to improve refugee children’s access to education and quality learning: A scoping review of existing impact evaluations. International Review of Education, 69(1), 227-247. https://doi.org/10.1007/s11159-023-10004-2
• Patton, M.Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çeviri M Bütün, SB Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Peterson, S. D. (2011). Conflict, education and displacement. Conflict and Education: An Interdisciplinary Journal, 1(1), 1-5.
• Sarıahmetoğlu, H., & Kamer, S. T. (2021). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitimi ve uyumu: sorunlar ve çözüm önerileri. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 612-634. https://doi.org/10.21666/muefd.852569
• Sarmini, I., Topçu, E., & Scharbrodt, O. (2020). Integrating Syrian refugee children in Turkey: The role of Turkish language skills (A case study in Gaziantep). International Journal of Educational Research Open, 1, 100007.https://doi.org/10.1016/j.ijedro.2020.100007
• Schachner, M. K., Schwarzenthal, M., Van De Vijver, F. J., & Noack, P. (2019). How all students can belong and achieve: Effects of the cultural diversity climate amongst students of immigrant and nonimmigrant background in Germany. Journal of Educational Psychology, 111(4), 703.
• Stathopoulou, M., & Dassi, P. (2020). Teaching languages to students from refugee and migrant backgrounds around Europe: Exploring difficulties and teachers' beliefs. International Online Journal of Education and Teaching, 7(1), 60-82.
• Şahin, H. (2020). Göç olgusu, mülteci çocukların eğitimi ve Suriyeli mülteci çocukların Türk eğitim sistemine entegrasyonu süreci. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 377-394.
• Şahin, M., & Doğan, Y. (2018). Suriyeli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda Fen Bilimleri öğretiminde karşılaşılan sorunlar: Nitel bir çalışma. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 1(1), 13-33.
• Şeker, B. D., & Aslan, Z. (2015). Refugee Children in the Educational Process: An Social Psychological Assessment. Journal of Theoretical Educational Science, 8(1), 86-105.
• Şimşek, H., & Kula, S. S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: eğitsel uyum programı. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2) , 5-21.
• Şimşir, Z., & Dilmaç, B. (2018). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. İlköğretim Online, 17(2), 1116-1134. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.419647
• Takır, A., & Özerem, A. (2019). Göçle gelen yabancı uyruklu öğrencilerin okul ortamında karşılaştıkları sorunlar. Folklor Edebiyat, 25(97), 639-657. https://doi.org/10.22559/folklor.972
• Teltemann, J., & Rauch, D. (2018). Immigrant student achievement and education policy in Germany. In Immigrant Student Achievement and Education Policy (pp. 35-52). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-74063-8_3
• Üstündağ Şener, N., & Başkan, Z. (2021). Sosyal bilgiler dersinde geçen kavramlara yönelik mülteci öğrencilerin algıları. Milli Eğitim Dergisi, Türkiye’de ve Dünyada Göçmen Eğitimi, 595-612. https://doi.org/10.37669/milliegitim.960496
• Yalçın, R. (2024). Türk eğitimindeki geçici koruma altındaki Suriyeli çocukların yaşadıkları sorunların inceleyen araştırmaların incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(15), 71-109.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2024). Integration of displaced students into the culturally and linguistically different school environment. Review of Education, 12(3), e70004. https://doi.org/10.1002/rev3.70004
• Yiğit, A., Şanlı, E., &Gökalp, M., (2021). Türkiye’deki Suriyeli öğrencilerin okula uyumlarına yönelik öğretmen, okul yöneticileri ve öğrencilerin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 471-496. https://doi.org/10.7822/omuefd. 856750
• Yolcu, E., & Şahin Yoluk, İ. (2025). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğrenim sürecinin etkilerine yönelik öğretmen görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 19-31. https://doi.org/10.17860/mersinefd.1452956
• Yurdakul, A., & Tok, TN (2018). Öğretmen gözüyle göçmen/mülteci öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (2), 46-58.
• Ziaian, T., H. de Anstiss, T. Puvimanasinghe, & E. Miller. (2018). Refugee students’ psychological wellbeing and experiences in the australian education system: a mixed-methods ınvestigation. Australian Psychologist, 53(4), 345–354. https://doi.org/10.1111/ap.12301