ÖĞRETMENLERİ ÖRGÜTSEL BAĞIŞLAMA İLE ÖZ-YETERLİK ALGILARI İLİŞKİSİ

Yıl 2020, Cilt 4, Sayı 1, 22 - 44, 31.12.2020

Necdet KONAN Aslı AĞIROĞLU BAKIR Büşra BOZANOĞLU

https://doi.org/10.31798/ses.813118

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin örgütsel bağışlama düzeyleri ile öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin örgütsel affedicilik / bağışlama düzeyleri ve öz-yeterlik algıları cinsiyet, branş, en son tamamlanan öğrenim kurumu, öğretmenlikteki kıdem yılı ve görev yapılan öğretim kurumu değişkenleri açısından da incelenmiştir. Çalışma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evreni Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesindeki bir büyükşehrin iki merkez ilçesinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde öğretmen olarak görev yapanlardan oluşmaktadır. Örneklemini ise 2018–19 eğitim öğretim yılında ilkokul, ortaokul ve liselerde öğretmen olarak görev yapan ve araştırmanın veri toplama aracını gönüllü ve yönergeye uygun biçimde yanıtlayan 247 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler, Örgütsel Affedicilik Ölçeği ve Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği aracılığı ile toplanmıştır. Elde edilen verilerinin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, t testi ve tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin örgütsel bağışlama düzeyleri ile öz-yeterlikleri algıları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla pearson korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlerden, sözel branş öğretmenlerinin sayısal branş öğretmenlerinden, ilkokulda görev yapan öğretmenlerin lisede görev yapan öğretmenlerden, ortaokulda görev yapan öğretmenlerin lisede görev yapan öğretmenlerden örgütsel bağışlama düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel bağışlama düzeylerinin mezun oldukları Fakülteleri ve kıdemlerine göre; öz-yeterlik algılarının ise cinsiyetlerine, branşlarına, mezun oldukları Fakültelerine, kıdemlerine ve görev yaptıkları kurumlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık göstermediği belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel bağışlama düzeyleri ile öz-yeterlik algıları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağışlama, örgütsel bağışlama, özyeterlik, öğretmen özyeterlik

Kaynakça

• Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının cinsiyet öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
• Akkoyunlu, B. ve Orhan, F. (2003). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi (BÖTE) bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma öz yeterlik inancı ile demografik özellikleri arasındaki ilişki. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET. 2(3), 86-93
• Alpay, A. (2009). Yakın ilişkilerde bağışlama: Bağışlamanın; bağlanma, benlik saygısı, empati ve kıskançlık değişkenleri yönünden incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı.
• Aslan, M. ve Ağıroğlu Bakır, A. (2017). Evaluation of prospective teachers in terms of academic self-efficacy and professional competence. European Journal of Educational Research, 6(4), 553-563.
• Ayten, A. (2009). Affedicilik ve din: affetme eğilimi ve dindarlıkla ilişkisi üzerine ampirik bir araştırma, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37(2),111-128. Ayten, A. (2014). Erdeme Dönüş: Psikoloji ve Mutluluk Yolu, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A., & National Inst of Mental Health. (1986). Prentice-Hall series in social learning theory.Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall, Inc.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press. (Reprinted in H. Friedman).
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman/Times Books/ Henry Holt & Co.
• Bandura, A. (1999). Social cognitive theory of personality. Handbook of personality: Theory and research, 154-196.
• Cameron, K. ve Caza, A. (2002) Organizational and leadership virtues and the role of forgiveness, Journal of Leadership & Organizational Studies, 9(1),33-48.
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P. ve Malone, P.S. (2006). Teachers' self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students' academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44, 473–490.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). Öğretmen öz-yeterlik ölçeği Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 10(177), 74-81. Çetinkaya, F.F. ve Şener, E. (2016). Çalışma yaşamında affetme eğilimi ve duygusal emek ilişkisi, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 108-117.
• Chu, L. (2003). The effect of web page design instruction on computer self-efficacy of preservice teachers and correlates. Journal of Educational Computing Research, 28(2), 127-142.
• Enright, R. D. (2001). Forgiveness is a choice: A stepby-step process for resolving anger and restoring hope. Washington, DC: American Psychological Association.
• Enright, R. D. ve Fitzgibbons, R. P. (2000). Helping clients forgive: An empirical guide for resolving anger and restoring hope. Washington, DC: APA Books.
• Erol, M. ve Avcı-Temizer, D. (2016). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31(4): 711-723. doi: 10.16986/HUJE.2015014223
• Erol, M. ve Avcı-Temizer, D. (2016). Eyleme Geçiren Bir Katalizör “Öz Yeterlik Algısı”: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31(4): 711-723. doi: 10.16986/HUJE.2015014223
• Fehr, R. ve Gelfand, M. (2012). The forgiving organization: A multilevel model of forgiveness at work. Academy of Management Review, 37(4), 64–688. Gerçek, C., Yılmaz, M., Köseoğlu, P. ve Soran, H. (2006). Biyoloji eğitimi öğretmen adaylarının öğretiminde öz-yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 57-73.
• Gordon, K. C., Baucom, D. H. ve Snyder, D. K. (2000). The use of forgiveness in marital therapy. In M. McCullough, K. I. Pargament, & C. E. Thoresen (Eds.), Forgiveness: Theory, research, and practice (pp. 203-227). New York: Guilford Press.
• Harris, A.H, Luskin, F.M.., Benisovich, S.V., Standard, S., Bruning, J., Evans, S. And Thoresen, C. (2006). Effects of a group forgiveness intervention on forgiveness, perceived stress and trait anger: A randomized trial. Journal of Clinical Psychology. 62(6) 715-733.
• Karaman-Kepenekci, Y. (2015). Örgütsel affedicilik kavramına genel bir bakış, (Ed: K. Karakütük), Prof. Dr. Mahmut Adem’e 80. Yaş Armağanı (ss. 169-184), Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 471.
• Karaman Kepenekci, Y. ve Nayir, K. F. (2015). Örgütsel affedicilik ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmenlerin örgütsel affediciliğe ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 922-934.
• Konan, N. ve Nazlı, K. (2018). Okul yöneticilerinin örgütsel affedicilik düzeyleri, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 127-143.
• Kymenlaakso, I.V., (2012). Forgiveness as a leadership tool, Global Conference on Business and Finance Proceedings, 7(1), 432-445.
• Luskin, F. M. (2003) Forgive for Good: A proven prescription for health and happiness. Harper Collins: San Francisco.
• Luskin, F. M., Ginzburg, K & Thoresen, C. E. (2005) The effect of forgiveness training on psychosocial factors in college age adults. Humboldt Journal of Social Relations. Special Issue: Altruism, intergroup apology and forgiveness: antidote for a divided world. 29 (2) 163-184.
• Madsen, S. R., Gygi, J., Plowman, S., & Hammond S. C. (2009). Forgiveness as a workplace intervention: The literature and a proposed framework. Journal of Applied and Behavioral Management, 10(2), 246-262.
• Malcolm, W. M. ve Greenberg, L. S. (2000). Forgiveness as a process of change in individual psychotherapy. In M. E. McCullough, K. I. Pargament, & C. E. Thoresen (Eds.), Forgiveness: Theory, research, and practice (pp. 179- 202). New York: Guilford Press.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 277-306.
• Öztürk, S. (2018). The analysis of the relationship between the levels of organizational forgiveness and organizational commitment of teachers. Universal Journal of Educational Research 6(5), 1107-1118.
• Savran, A. ve Çakırğlu, J. (2001). Pre-service biology teachers’ perceived efficacy beliefs in teaching biology. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 105-112. Schunk DH. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26, 207-231.
• Schunk, D. H., & Pajares, F. (2002). The development of academic self-efficacy. In A. Wigfield, & J. S. Eccles (Eds.), Development of Achievement Motivation (pp. 15-31). San Diego, CA: Academic Press.
• Schunk, D. H., & Mullen, C. A. (2012). Self-efficacy as an engaged learner. In S. L. Christenson, A. L. Reschly, & C. Wylie (Eds.), Handbook of research on student engagement (pp. 219-235). New York, NY, US: Springer Science + Business Media.
• Şener, E. ve Çetinkaya, F. F. (2015). Bir liderlik özelliği olarak affetme ve örgütsel düzeyde etkileri üzerine bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4)24-42. Tschannen-Moran, M., Johnson, D. (2011). Exploring literacy teachers’ self-efficacy beliefs: Potential sources at play. Teaching and Teacher Education, 27,751–761. Worthington, E. (2001). Five steps to forgiveness: The art and science of forgiving. New York: Crown Publishers.