Ticari Taksilerde Çalışma İlişkilerinin Hukuki Niteliği: İstanbul Özelinde Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 285 - 306, 28.12.2022

Batuhan Ersöz Fatih Akpınar

https://doi.org/10.32331/sgd.1223488

Öz

İstanbul’da kent içi ulaşım birçok aktör ve kurum üzerinden şekillenmekte, bunun sonucunda ulaşımda farklı sistemler ve çalışma biçimleriyle karşılaşılmaktadır. Bu durum, çalışma ilişkilerini de doğrudan etkilemekte ve kent içi ulaşımda çeşitli sözleşme biçimlerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada İstanbul’da ticari taksilerde tahsis belgesi (plaka) sahipleri ile şoförler arasındaki ilişkilerin hukuki niteliği incelenmektedir. İstanbul’da özellikle ticari taksilerde farklı alt sözleşme biçimleriyle karşılaşılmakta, bu durumun çalışma ilişkilerinde birçok gri alanın oluşmasına neden olduğu görülmektedir. Taraflar arasındaki sözleşmeler kimi durumlarda kira sözleşmesi kimi durumlarda ise iş sözleşmesi olarak nitelendirilmektedir. Bu çalışmada ise kent içi ulaşımı düzenleyen kanunlar ve Yargıtay kararları çerçevesinde iki aktör arasındaki ilişkinin iş ilişkisi olarak nitelendirilmesinin olanakları tartışılmaktadır. Ancak konuya ilişkin düzenlemeler tahsis belgesi sahibinin geçimini şoförlükten sağlaması ve bu mesleği sürekli olarak icra etmesi koşulunu içermektedir. Sonuç olarak İstanbul’da ticari taksiciliği düzenleyen mevzuatın iş ilişkisi temelinde şekillendiği görülmektedir. Bununla birlikte tahsis belgelerinin kiraya konu olması kamu hizmetinin kiralanması anlamına geleceğinden ilgili mevzuat gereği sözleşmelerin geçersiz olarak nitelendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Taksi şoförleri, ürün kirası, ticari plaka, iş sözleşmesi

Kaynakça

• Akıntürk, T. ve Ateş, D. (2019). Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri. İstanbul: Beta Yayınları. Akil, C. (2008). Hakimin Hukuku Kendiliğinden Uygulaması İlkesi. AÜHFD. 57(3). 1-32. Atasoy, K. (2020). Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Kamu Düzeni Gerekçesiyle Sınırlandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın, G. S. (2012). 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile Karşılaştırmalı Olarak Hasılat (Ürün) Kirasının Sona Ermesi. MÜHF – HAD. 18(1). 431-466. Baştürk, F. (2008). Finansal Kiralama Sözleşmesinin Şekli ve Tescili veya Şerhi. AÜHFD. 57(4). 99-133. Cooper, J., Mundy, R. ve Nelson, J. (2010). Taxi! Urban Economies and the Social and Transport Impacts of the Taxicab. Farnham: Ashgate. Çelik, N., Caniklioğlu, N. ve Canbolat, T. (2020). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınları. Çetin, T. (2002). İstanbul Taksi Piyasasına Bir Bakış. Piyasa. 4. 101-104. Çetin, T. ve Eryiğit, K. Y. (2011). Estimating the Effects of Entry Regulation in the Istanbul Taxicab Market. Transportation Research Part A. 45. 476-484. De Boer, E. (1986). Transport Sociology. Transport Sociology. (Editor: Enne de Boer). Oxford: Pergamon Press. 7-16. Demircioğlu, A. M., Centel, T. ve Kaplan, H. A. (2019). İş Hukuku. 20. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları. Doğan, M. (2017). Sözleşme Özgürlüğünün Emredici Hukuk Kuralları Çerçevesinde Sınırlandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elker, C. (2017). Kentsel Ulaşım Politikaları. Kentsel Ulaşım. (Editör: T. Kılınçaslan). İstanbul: Ninova Yayınları. 271-361. Engin, T. (2022). İstanbul Ticari Taksi Hizmeti Üzerine Ulaşım Politikası Çözümleri. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi. 5(1). 36-44. Ercoşkun, Şenol, K. (2016). Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK m.27. İÜHFM. 74(2). 709-737. Eren, F. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları. Eren, F. (2015). Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları. Ersöz, B. (2022). Ulaşımda Enformel İlişkiler, Rant ve Rekabet, İstanbul'da Şoförlük ve Çalışma Pratikleri. İstanbul: SAV Yayınları. Gwilliam, K. M. (2005). Regulation of Taxi Markets in Developing Countries: Issues and Options. Transport Note No. TRN-3. Washington: The World Bank. İnci, E. (2018). Sarı Taksiler ve Gri Sulardaki Uber. İktisat ve Toplum Dergisi. 90. 33-39. Kara, D. (2015). İş Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Ayrılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kılıçoğlu M. ve Şenocak K. (2013). İş Kanunu Şerhi. İstanbul: Legal Yayınları. Kırkbeşoğlu, N. (2010). Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlük. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: T.C. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırmızı, Z., Kolağasıoğlu, M. Ş. ve Tunalı Çalışkan, F. (2012). Kent içi Ulaşım Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Cinus Yayınları. Koca, M. (2016). Türk Hukukunda Ürün Kirası. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akıntürk, T. ve Ateş, D. (2019). Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri. İstanbul: Beta Yayınları. Akil, C. (2008). Hakimin Hukuku Kendiliğinden Uygulaması İlkesi. AÜHFD. 57(3). 1-32. Atasoy, K. (2020). Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Kamu Düzeni Gerekçesiyle Sınırlandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın, G. S. (2012). 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile Karşılaştırmalı Olarak Hasılat (Ürün) Kirasının Sona Ermesi. MÜHF – HAD. 18(1). 431-466. Baştürk, F. (2008). Finansal Kiralama Sözleşmesinin Şekli ve Tescili veya Şerhi. AÜHFD. 57(4). 99-133. Cooper, J., Mundy, R. ve Nelson, J. (2010). Taxi! Urban Economies and the Social and Transport Impacts of the Taxicab. Farnham: Ashgate. Çelik, N., Caniklioğlu, N. ve Canbolat, T. (2020). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınları. Çetin, T. (2002). İstanbul Taksi Piyasasına Bir Bakış. Piyasa. 4. 101-104. Çetin, T. ve Eryiğit, K. Y. (2011). Estimating the Effects of Entry Regulation in the Istanbul Taxicab Market. Transportation Research Part A. 45. 476-484. De Boer, E. (1986). Transport Sociology. Transport Sociology. (Editor: Enne de Boer). Oxford: Pergamon Press. 7-16. Demircioğlu, A. M., Centel, T. ve Kaplan, H. A. (2019). İş Hukuku. 20. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları. Doğan, M. (2017). Sözleşme Özgürlüğünün Emredici Hukuk Kuralları Çerçevesinde Sınırlandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elker, C. (2017). Kentsel Ulaşım Politikaları. Kentsel Ulaşım. (Editör: T. Kılınçaslan). İstanbul: Ninova Yayınları. 271-361. Engin, T. (2022). İstanbul Ticari Taksi Hizmeti Üzerine Ulaşım Politikası Çözümleri. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi. 5(1). 36-44. Ercoşkun, Şenol, K. (2016). Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK m.27. İÜHFM. 74(2). 709-737. Eren, F. (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları. Eren, F. (2015). Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları. Ersöz, B. (2022). Ulaşımda Enformel İlişkiler, Rant ve Rekabet, İstanbul'da Şoförlük ve Çalışma Pratikleri. İstanbul: SAV Yayınları. Gwilliam, K. M. (2005). Regulation of Taxi Markets in Developing Countries: Issues and Options. Transport Note No. TRN-3. Washington: The World Bank. İnci, E. (2018). Sarı Taksiler ve Gri Sulardaki Uber. İktisat ve Toplum Dergisi. 90. 33-39. Kara, D. (2015). İş Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Ayrılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kılıçoğlu M. ve Şenocak K. (2013). İş Kanunu Şerhi. İstanbul: Legal Yayınları. Kırkbeşoğlu, N. (2010). Türk Özel Hukukunda Kısmi Hükümsüzlük. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: T.C. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırmızı, Z., Kolağasıoğlu, M. Ş. ve Tunalı Çalışkan, F. (2012). Kent içi Ulaşım Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Cinus Yayınları. Koca, M. (2016). Türk Hukukunda Ürün Kirası. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.