Mala Zarar Verme Suçunun Afetlerle İlgili Nitelikli Hallerinin Tespiti, Değerlendirilmesi ve Önerilerimiz

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 725 - 775, 23.12.2025

Sercan Tokdemir

https://doi.org/10.56701/shd.1710247

Öz

Türk Ceza Kanunu (TCK) md. 151’de başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkmak, tahrip etmek, yok etmek, bozmak, kullanılamaz hale getirmek fiilleri cezalandırılmıştır. Kanun koyucu bununla yetinmemiş, afetlere karşı korunmaya yönelik suçun cezasını artıran nitelikli hallere yer vermiştir.
Afetlerle ilgili cezayı artıran birinci nitelikli hal; suçun yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında işlenmesidir (TCK md. 152/f 1-b). Acil durumlarda bu vasıftaki eşyalara duyulan ihtiyacın verilen zarar nedeniyle karşılanmaması nitelikli halin düzenlenmesinin temelini oluşturmaktadır. Cezayı artıran ikinci nitelikli hal; suçun sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında işlenmesidir (TCK md. 152/f 1-d). Ancak buradaki tesislerin sadece içme sularına veya sulamaya mı yoksa genel olarak tüm felaketlere mi özgülendiği yoruma muhtaçtır. Bunun yanında mezkûr hükümlerin lafzında “felaket” kavramı yerine “afet” kavramının kullanılması suretiyle terim birliğinin sağlanması isabetli olacaktır. Suçun konusunun önemi bakımından suçun toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle işlenmesi afetlerle ilgili kabul edilen üçüncü nitelikli haldir (TCK md. 152/f 2-b). Hükmün uygulanabilmesi için felaketin somut olarak ortaya çıkması gerekir.

Anahtar Kelimeler

Mala Zarar Verme , Nitelikli Hal , Afet , Toprak Kayması , Sel

Determination, Evaluation of Qualified Forms of the Crime of Damage to Property Related to Disasters and Our Suggestions

Öz

In Article 151 of the Turkish Penal Code (TPC), the acts of partially or destroying, demolishing, corrupting, rendering unusable, or polluting another's movable or immovable property are punished. The legislator was not satisfied with this legislation and included qualified forms that increased the penalty for crime for protection against disasters.
Committing the crime against any property or facility allocated for protection against fire, flood, accident, and other disasters is a qualified form that increases the penalty in Article 152/f 1-b of the TPC. The fact that the need for such items in emergency circumstances is not met due to the damage caused forms the basis of regulating this qualified form. Another qualified form is the treatment of facilities used for irrigation, utility water, or disaster protection in Article 152/f 1-d of the TPC. However, it is open to debate whether the facilities here are dedicated solely to drinking water or irrigation or to all disasters in general. In addition, it would be appropriate to ensure unity of terminology by using the concept of “disaster” instead of “catastrophe” in the wording of the aforementioned provisions. In terms of the importance of the subject of the crime, committing the crime by causing landslides, avalanches, floods, or water flow is another qualified form in Article 152/f 2-b of the TPC. For the provision to be implemented, the disaster must have occurred concretely.

Anahtar Kelimeler

Damage to Property , Qualified Form , Catastrophe , Landscape , Flood

Kaynakça

• Akbulut, Berrin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 10. Baskı, 2023.
• Artuk, Mehmet Emin vd. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 17. Baskı, 2023.
• Artuk, Mehmet Emin vd. Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 20. Baskı, 2022.
• Avcı, Mustafa. Osmanlı Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 3. Baskı, 2018.
• Avcı, Mustafa. Türk Hukuk Tarihi. Konya: Atlas Akademi, 7. Baskı, 2018.
• Baumann, Jürgen vd. Strafrecht Allgemeiner Teil (Lehrbuch). Bielefeld: Ernst und Werner Gieseking, 12. Aufl, 2016.
• Baumann, Jürgen - Weber, Ulrich. Strafrecht Allgemeiner Teil. Bielefeld: Gieseking, 9. Aufl, 1985.
• Centel, Nur vd. Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (Cilt: I). İstanbul: Beta Yayınevi, 3. Baskı, 2016.
• Cihan, Erol. “Kişi ve Mal Aleyhinde Cürümler”. Değişen Toplum ve Ceza Hukuku Karşısında Türk Ceza Kanununun 50 Yılı ve Geleceği Sempozyumu (22-26 Mart 1976). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1977.
• Çelik, Özlem. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Kasten Yaralama Suçları. Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2014.
• Dönmezer, Sulhi. Kişilere ve Mala Karşı Cürümler. İstanbul, 15. Baskı, 1998.
• Dönmezer, Sulhi - Erman, Sair. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt I. İstanbul: Beta Yayınevi, 9. Baskı, ts.
• Dräger, Thomas - Rumpf-Rometsch, Egbert. Die Fälle-Strafrecht Allgemeiner Teil. Leverkusen: Fall-Fallag, 8. Aufl, 2019.
• Erem, Faruk. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, C. III. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, 1985.
• Ersoy, Uğur. “Ceza Hukukunun Gri Alanı: Tehlike Suçları”. TAAD 11/41 (2020), 27-64.
• Fischer, Thomas. Kommentar Strafgeseztbuch mit Nebengesetzen. München: C. H. Beck, 66. Aufl, 2019.
• Gözübüyük, Abdullah Pulat. Alman, Fransız, İsviçre ve İtalyan Ceza Kanunlarıyla Mukayeseli Türk Ceza Kanunu Gözübüyük Şerhi, C. IV (Hususi Kısım-Cürümler, md.448-592). İstanbul: Kazancı Hukuk Yayımları, 3. Baskı, ts.
• Güleç, Sesim Soyer. “Türk Ceza Kanununda Haksızlık Yanılgısı (m. 30/4)”. DEÜHFD 10/1 (2008), 59-91.
• Gürsel, Esin. “İdarenin Doğal Afetler Neticesinde Meydana Gelen Zararlardan Sorumluluğu”. Research Studies Anatolia Journal 1/2 (2018), 330-343.
• Hakeri, Hakan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 28. Baskı, 2023.
• Hakeri, Hakan. “Türk ve Alman Hukuklarının Genel Kısımlarının Karşılaştırılması”. Das Schuldprinzip des türkischen STGB im Spiegel des deutschen Strafrechts (Alman Ceza Hukuku Açısından TCK’nın Kusur İlkesi)-Band II. ed. Gunnar Duttge - Yener Ünver. 2/29-42. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2013.
• Heinrich, Bernd. Strafrecht Allgemeiner Teil. Stuttgart: W. Kohlhammer, 6. Aufl, 2019.
• Herring, Jonathan. Criminal Law (The Basics). London/New York: Routledge, 1. edt., 2010.
• İçel, Kayıhan - Yenisey, Feridun. Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Kanunları. İstanbul, 4. Baskı, 1994.
• Karakehya, Hakan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2022.
• Karakehya, Hakan. “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uygulanabilir Hukuk”. AÜHFD 57/2 (2008), 133-163.
• Kaya, Seyithan. Kamu Görevlisinin Kişisel Kusuru ve Sorumluluğu. Ankara: Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2021.
• Kindhäuser, Urs. Strafrecht Besonderer Teil I. Baden-Baden: Nomos, 8. Auf., 2017.
• Klesczewski, Diethelm. Strafrecht Besonderer Teil. Tübingen: Mohr Siebeck, 2016.
• Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 16. Baskı, 2023.
• Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 89 Baskı, 2023.
• Korkanç Yaşar, Selma - Korkanç, Mustafa. “Sel ve Taşkınların İnsan Hayatı Üzerindeki Etkileri”. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi 8/9 (2006), 42-50.
• Kühl, Kristian. Strafrecht Allgemeiner Teil. München: Frans Vahlen, 8. Aufl, 2017.
• Küper, Wilfried. Strafrecht Besonderer Teil (Definitionen und Erläuterungen). Heidelberg: C. F. Müller, 7. Aufl, ts.
• Malkoç, İsmail - Güler, Mahmut. Uygulamada Türk Ceza Kanunu Özel Hükümler-IV: 461-592’inci Maddelerinin Açıklamaları. Ankara: Adil Yayınevi, 1. Baskı, 1996.
• Maurach, Reinhart vd. Strafrecht Besonderer Teil (Teilband 2). München: C. F. Müller, 10. Aufl, 2012.
• Mitsch, Wolfgang. Strafrecht Besonderer Teil 2 (Vermögensdelikte). Berlin/Heidelberg: Springer Verlag, 3. Aufl, 2015.
• Murmann, Uwe. Grundkurs Strafrecht. München: C. H. Beck, 4. Aufl, 2017.
• Oğuzman, Kemal vd. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz Kitapevi, 21. Baskı, 2018.
• Önder, Ayhan. Şahıslara ve Mallara Karşı Cürümler ve Bilişim Alanında Suçlar. İstanbul: Filiz Kitapevi, 1. Baskı, 1994.
• Öz, Kerem. “Türk Ceza Kanunu’nda Fiili Hata”. Das Schuldprinzip des türkischen STGB im Spiegel des deutschen Strafrechts (Alman Ceza Hukuku Açısından TCK’nın Kusur İlkesi)-Band II. 2/199-208. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2013.
• Özbek, Veli Özer vd. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, 2023.
• Özbek, Veli Özer vd. Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, 2023.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 19. Baskı, 2023.
• Öztürk, Bahri - Erdem, Mustafa Ruhan. Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 23. Baskı, 2023.
• Polat, Emre. Yargı Kararları Işığında Mala Zarar Verme Suçu. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2023.
• Rengier, Rudolf. Strafrecht Allgemeiner Teil. München: C. H. Beck, 11. Aufl, 2019.
• Rengier, Rudolf. Strafrecht Besonderer Teil I (Vermögensdelikte). München: C. H. Beck, 18. Aufl, 2016.
• Roxin, Claus. Strafrecht Allgemeiner Teil, Band I: Grundlagen der Aufbau der Verbrechenslehre. München: C. H. Beck, 4. Aufl, 2006.
• Sarıtaş, Erkan. “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Mala Zarar Verme Suçu”. İstanbul Barosu Dergisi 82/1 (2008), 155-176.
• Simester, A. P. vd. Simester and Sullivan’s Criminal Law (Theory and Doctrine). Oxford/Portland/Oregon: Hart Publishing, 5. edt., 2013.
• Sirmen, A. Lale. Eşya Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 6. Baskı, 2018.
• Tezcan, Durmuş vd. Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 21. Baskı, 2023.
• Timur, Demirbaş. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, 2023.
• Tokdemir, Sercan. “Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 2013/9-104 Esas, 2014/216 Karar ve 29.4.2014 Tarihli Kararı Çerçevesinde Türk Ceza Kanunun 85’inci Maddesinin İkinci Fıkrası Özelinde Ortaya Çıkan Hukuki Sorunların Değerlendirilmesi”. MÜHF-HAD 29/1 (2023), 140-187.
• Toroslu, Nevzat. Nevzat; Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1970.
• Toroslu, Nevzat. “Suçların Tasnifi Sorunu ve Taksirli Suçlar ile Kabahatler Konusunda Bazı Eğilimler”. Değişen Toplum ve Ceza Hukuku Karşısında Türk Ceza Kanununun 50 Yılı ve Geleceği Sempozyumu (22-26 Mart 1976). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1977.
• Turabi, Selami. Mala Zarar Verme Suçu (5237 sayılı TCK md.151 vd.). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Türay, Aras. “İhmal Suretiyle İcrai Hareketin Sınırlı Sayıda Olup Olmadığı Sorunsalı”. YÜHFD XVII/Özel Sayı (2020), 115-154.
• Uzuntaş, Ömer - Öztürk, Serkan. “Türkiye’deki Sel ve Taşkın Yönetmelikleri Üzerine Bir Değerlendirme: Farklı Ülkeler ile Karşılaştırma ve Yasal Boşluk Analizi”. ISR Journal 4/2 (2019), 146-161.
• Wessels, Johannes vd. Strafrecht Allgemeiner Teil. Heidelberg: C. F. Müller, 48. Aufl, 2018.
• Wessels, Johannes vd. Strafrecht Besonderer Teil 2 (Strataten gegen Vermögenswerte). Heidelberg: C. F. Müller, 41. Aufl, 2018.
• Wessels, Johannes vd. Strafrecht Besonderer Teil I. Heidelberg: C. F. Müller, 42. Aufl, 2018.
• Yavuz, Yağız. Suçun Nitelikli Unsurları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Yenisey, Feridun - Plagemann, Gottfried. Alman Ceza Kanunu Strafgesetzbuch (StGB). İstanbul: Beta Yayınevi, 1. Baskı, 2009.
• Yerdelen, Erdal. “Çifte Değerlendirme Yasağı”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 20/2 (2012), 105-136.
• Yıldız, Abdulhalik. Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları (2015-2020) 1 ’nci Cilt. Ankara: Türkiye Adalet Akademisi, 1. Baskı, 2020.
• Yargıtay, Yargıtay 4. Ceza Dairesi, K. 2285 (8 Aralık 1947).
• Yargıtay, Yargıtay 4. Ceza Dairesi, K. 7549 (17 Mayıs 1947).
• Yargıtay, Yargıtay 5. Ceza Dairesi, K. 11586/161 (22 Ocak 2008).
• Yargıtay, Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K. 1622 (6 Mart 1984).
• Yargıtay, Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K. 1915 (29 Şubat 1984).
• Yargıtay, Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K. 1977/6605 (11 Kasım 1977).
• Yargıtay, Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K. 3371/3520 (22 Ocak 1978).
• Yargıtay, Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K. 5558 (10 Ekim 1977).
• Yargıtay, Yargıtay 8. Ceza Dairesi, K. 10348/1586 (27 Şubat 2007).
• Yargıtay, Yargıtay 8. Ceza Dairesi, K. 1987 5149 (18 Mayıs 1987).
• Yargıtay, Yargıtay 8. Ceza Dairesi, K. 1991/1185 (11 Şubat 1991).
• Yargıtay, Yargıtay 8. Ceza Dairesi, K. 2023/1276 (16 Şubat 2016).
• Yargıtay, Yargıtay 8. Ceza Dairesi, K. 4513 (5 Mayıs 1987).
• Yargıtay, Yargıtay 8. Ceza Dairesi, K. 6028/7647 (2 Ekim 1990).
• Yargıtay, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, K. 17216/4600 (9 Nisan 2012).
• Yargıtay, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, K. 1983/1599 (9 Mart 1983).
• Yargıtay, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, K. 1986/227 (15 Ocak 1986).
• Yargıtay, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, K. 2019/12292 (7 Aralık 2009).
• Yargıtay, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, K. 4742 (9 Ekim 1984).
• Yargıtay, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, K. 5307 (1 Kasım 1984).
• Yargıtay, Yargıtay 15. Ceza Dairesi, K. 2013/10919 (11 Haziran 2013).
• Yargıtay, Yargıtay 15. Ceza Dairesi, K. 2013/20383 (18 Aralık 2013).
• Yargıtay, Yargıtay 15. Ceza Dairesi, K. 2014/9488 (13 Mayıs 2014).
• Yargıtay, Yargıtay 23. Ceza Dairesi, K. 2016/9831 (21 Kasım 2016).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 1070/125 (27 Mart 2018).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 175-26 (24 Ocak 2017).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 198 (17 Aralık 1984).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 2010/210 (26 Ekim 2010).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 2022/91 (15 Şubat 2022).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 287/433 (1 Aralık 2015).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 345/345 (20 Haziran 2017).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 376 (18 Ekim 1982).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 433 (10 Aralık 1984).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 77 (11 Şubat 1985).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 840/35 (31 Ocak 2017).
• Yargıtay, Yargıtay Ceza Genel Kurulu, K. 864/359 (18 Eylül 2018).
• BGHSt 29, 129 [133f].
• RGSt 13, 27 [28].
• RGSt 32, 165 [190 f], 39, 328 [329].
• RGSt 43, 204 [205].
• RGSt 64, 250 [251].
• OLG Naumburg BeckRS 13, 08144.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim 25 Ağustos 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim 19 Eylül 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim 29 Ağustos 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim 7 Eylül 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim 30 Ağustos 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim 18 Ağustos 2024. https://sozluk.gov.tr/
• Wikipedia. Erişim 18 Ağustos 2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/Anasayfa
• 765 sayılı Eski Türk Ceza Kanunu, Resmi Gazete 320 (13 Mart 1926).
• 5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu, Resmi Gazete, 25611 (12 Ekim 2004).
• 3621 sayılı Kıyı Kanunu, Resmi Gazete, 20495 (17 Nisan 1990).
• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Resmi Gazete, 28835 (28 Kasım 2013).
• 1329 tarihli Ameliyatı İskaniye İşletme Kanunu Muvakkati, 1742 (Takvim-i Vakayi, 15 Şubat 1329).
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, Resmi Gazete, 10213 (25 Mayıs 1959).
• 2090 sayılı Tabi Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardım Hakkında Kanun, Resmi Gazete, (5 Temmuz 1977).
• 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Resmi Gazete, 18113 (23 Temmuz 1983).
• 29.05.2009 tarihli ve 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, Resmi Gazete, 27261 (17 Haziran 2009).
• 6831 sayılı Orman Kanunu, Resmi Gazete, 9402 (8 Eylül 1956).
• 7478 sayılı Köy İçme Suları Hakkında Kanun, Resmi Gazete, 10506 (16 Mayıs 1960).
• 17.10.2012 tarihli Havza Yönetim Planlarının Hazırlanması, Uygulanması ve Takibi Yönetmeliği, Resmi Gazete, 28444 (17 Ekim 2012).
• Criminal Damage Act 1971.
• deutsches Strafgesetzbuch [in der Fassung der Bekanntmachung vom 13.11.1998 BGBI I S 3322].