Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İdari İşlem Niteliği Taşıyan İşlemleri

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 109 - 137

Emin Koç

https://doi.org/10.56701/shd.1567568

Öz

Yasama organının yasama fonksiyonuna dâhil işlemlerinin yanı sıra idari fonksiyona dâhil işlemleri de bulunmaktadır. Yasama organının iç düzeni ve bunun bir parçası olan kamu görevlilerine ilişkin işlemleri, bazı makamlara ilişkin atamaları, milletvekillerinin statüsüne ilişkin işlemleri bulunmaktadır. Bu işlemlerin önemli bir kısmı yasama organının iç düzenine ilişkindir. Yasama organı, iç düzenin sağlanması için özellikle yönetmelikler ve diğer idari düzenleyici işlemler çıkarılabilmektedir. Yasama organının işlemlerinin sahibi ise yasama organının içyapısına göre değişilebilmektedir. Bu çerçevede yasama organı; Meclis Başkanlığı, Genel Sekreterlik, Başkanlık Divanı ve diğer idari birimlerden oluşmaktadır. Genel Kurul’un kanun harici işlemleri parlamento kararı olarak da adlandırılmaktadır. Bazı özel parlamento kararları öznel durumlar yaratması bakımından özellikle incelenmiştir. Örneğim Sayıştay’a, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na ve Kamu Denetçiliği Kurumu’na ilişkin atamalar bu niteliktedir. Genel Kurul işlemleri açısından organik ölçüt katı olarak uygulanmalı ve bu işlemler yasama tasarrufu olarak kabul edilmelidir. Bu yönde bir tercih söz konusu işlemlerin yasama organının çoğulcu siyasi kimliği ile atama yapma tercihine uygun olacaktır. Bunun yanında yasama organın diğer birimlerinin işlemleri, organik ve maddi ölçütlerle birlikte değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Yasama Organı, Organik Ölçüt, Maddi Ölçüt, İdari Fonksiyon, İdari İşlem

The Administrative Procedures of the Grand National Assembly of Türkiye

Öz

In addition to the legislative function of the legislature, the legislature also performs administrative functions. The internal order of the legislative body and its procedures regarding public officials, appointments to certain offices, and procedures regarding the status of deputies are part of this order. A significant part of these acts are related to the internal order of the legislature. In particular, the legislature may issue regulations and other administrative regulatory acts to ensure internal order. The owner of the acts of the legislature may vary according to the internal structure of the legislature. In this framework, the legislature consists of the Presidency of the Parliament, the General Secretariat, the Presidency Council and other administrative units. Non-legislative acts of the General Assembly are also referred to as parliamentary resolutions. Some specific parliamentary resolutions are specifically analyzed as they create subjective situations. For example, appointments to the Court of Accounts, the Radio and Television Supreme Council and the Ombudsman's Office are of this nature. The organic criterion should be strictly applied to the acts of the General Assembly and these acts should be considered as legislative acts. Such a preference would be in line with the pluralist political identity of the legislature and its preference to make appointments. In addition, the acts of other units of the legislature should be evaluated together with the organic and substantive criteria.

Anahtar Kelimeler

Legislative Body, Organic Criterion, Material Criterion, Administrative Function, Administrative Transaction

Kaynakça

• Akyılmaz vd. Cemil. Türk İdare Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 2020.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku. Ankara: Turhan Yayınevi, 2006.
• Bakırcı, Fahri. TBMM’nin Çalışma Yöntemi. Ankara: İmge Kitabevi, 2000.
• Çağlayan, Ramazan. İdari Yargılama Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2012.
• Çapar, Asuman. “İdare Hukuku Boyutuyla Milletvekillerine Verilen Disiplin Cezalarının Hukuki Niteliği ve Bunlara Karşı Yargısal Başvuru”. ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 5/1 (Haziran 2023): 191-241. https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1266833.
• Çekiç, Onur. “Türk Parlamento Hukukunda Yasama İşlemi Türleri ve diğer (İsimsiz) Yasama Türleri”. Yasama Dergisi, 12 (Ağustos 2009):107-135.
• Çıtak, H. Alperen/Murat, Erdoğan. “Yasama Tekniğinde Yeni Bir Eğilim: Kanun Formunda Bireysel İdari İşlemler”. Ankara Barosu Dergisi, 4 (Temmuz 2012):257-275.
• Erkut Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Ankara: Danıştay Yayınları, 1990.
• Eşen, Hamit. “Parlamento Hukuku Açısından Başkanlık Divanı’nın Konumu, Görevleri ve Yetkileri”. Yasama Dergisi, 4 (Ocak 2007): 5-26.
• Gözler, Kemal ve Kaplan, Gürsel. İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınevi, 2022.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi. Bursa: Ekin Yayınevi, 2011.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınevi, 2018.
• Gözübüyük, Şeref ve Tan, Turgut. İdare Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2010.
• Günday, Metin. İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayıncılık, 2013.
• İba, Şeref. Türkiye’de Meclis Başkanlığı ve Başkanlık Divanı. Ankara: Nobel Yayın ve Dağıtım, 2001.
• İba, Şeref. Türk Parlamento Hukukunda Milletvekillerinin Kural-Dışı Tutum ve Davranışları ve Disiplin Cezası Uygulamaları”, AÜSBF Dergisi, 57/1 (Ocak 2022): 35-53. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001707.
• Karahanoğulları, Onur. İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı kararlarına Dayalı Bir İnceleme). Ankara: Turhan Kitapevi, 2015.
• Nohutçu, Ahmet - Özin, Nazlı Ece. “TBMM Tarafından Devlet Kurumlarına Üye Atanması İşleminin Hukuki Rejimi”. Ombudsman Akademik Dergisi, 2 (Temmuz 2015):59-71. https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.439075.
• Özay, İl Han. “Radyo ve Televizyon Üst Kurulu”. İÜ SBF Dergisi, 10 (Ocak 1995):59-60.
• Teziç, Erdoğan. Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), İstanbul: Beta Yayınevi, 2009.
• Teziç, Erdoğan. Türk Parlamento Hukukunun Kaynakları ve İlgili Anayasa Mahkemesi Kararları, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1980.
• Teziç, Erdoğan. Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı. İstanbul: İ.Ü.H.F. Yayını, 1972. Ulusoy, Ali D.Türk İdare Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları, 2022
• Yeşilyurt, Nazile İrem. “TBMM’nin Kamu Başdenetçisi Seçme İşlemlerinin Yargısal Denetimi Üzerine Bir Çözümleme”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 107 (Ağustos 2003):119-142.
• Yıldırım, Turan vd. İdare Hukuku, İstanbul: XII Levha Yayınları, 2013.
• Yücel, Bülent. “Hukuki İşlemlerin Sınıflandırılması Bakımından Yasama- İdare İşlevi Ayırımı ve Yasama Organının İdari İşlemleri”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/1 (2004): 1-17.
• Mahkeme Kararları
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 1991/21(11 Temmuz 1991). www.hukukturk.com
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K.1996/43 (20 Kasım 1996). www.hukukturk.com
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 1978/43(22 Haziran 1978). www.hukukturk.com
• AYM, Anayasa Mahkemesi. K. 1962/121(26 Aralık 1962). Aktaran, Teziç, Erdoğan. Türk Parlamento Hukukunun Kaynakları ve İlgili Anayasa Mahkemesi Kararları, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1980, 48
• Danıştay 1. Dairesi, K. 1989/67 (24 Nisan 1989). www.kazancı.com.tr
• Danıştay 1. Dairesi, K. 1990/249 (4 Ekim1990). www.kazancı.com.tr
• Danıştay 3. Dairesi, K.1978/894 (18 Temmuz 1978). www.hukukturk.com
• Danıştay 4. Dairesi, K. 1951/334 (29 Ocak1951). Aktaran, Bahtiyar Akyılmaz v.d., Türk İdare Hukuku (Ankara: Savaş Yayınevi, 2020), 880, dn.1567
• Danıştay 5. Dairesi, K. 1987/785 (16 Aralık 198). www.hukukturk.com
• Danıştay 5. Dairesi, K. 2009/3946 (22 Haziran 2009). www.hukukturk.com
• Danıştay 5. Dairesi, K. 2007/72 (24 Ocak 2007). www.hukukturk.com
• Danıştay 5. Dairesi, K.1978/4239 (27 Aralık 1978). Aktaran, Yücel, Bülent. “Hukuki İşlemlerin Sınıflandırılması Bakımından Yasama- İdare İşlevi Ayırımı ve Yasama Organının İdari İşlemleri”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/1 (2004), 10
• Danıştay 5. Dairesi, K. 1990/362(28 Şubat 1990)Danıştay 5. Dairesi, 28.02.1990, E. 1988/3179, K. 1990/362. www.hukukturk.com
• Danıştay 5. Dairesi (Danıştay), K. 1987/1783 (6 Aralık 1987). Aktaran, Şeref Gözübüyük - Turgut Tan, İdare Hukuku (Ankara: Turhan Kitabevi, 2010), 166, dn. 315
• Danıştay 5. Dairesi, K. 2006/5960(24 Ocak 2007). Aktaran, Nohutçu, Ahmet - Özin, Nazlı Ece. “TBMM Tarafından Devlet Kurumlarına Üye Atanması İşleminin Hukuki Rejimi”. Ombudsman Akademik Dergisi, 2 (Temmuz 2015), 67
• Danıştay 5.Dairesi, K. 1954/225 (27 Ocak 1954). Akyılmaz v.d., Türk İdare Hukuku, 877, dn. 1554
• Danıştay 6. Dairesi, K.1996/929 (28 Şubat 1996). www.kazancı.com.tr
• Danıştay 10. Dairesi, K. 2007/5137 (13 Kasım 2007). www.kazancı.com.tr
• Danıştay 10. Dairesi, K.1999/5382 (2 Aralık1999). www.kazancı.com.tr
• Danıştay 11. Dairesi, K. 2006/781(22 Şubat 2006). www.hukukturk.com
• Danıştay 11. Dairesi, K. 2006/781(22 Şubat 2006). www.kazancı.com.tr
• Danıştay 11. Dairesi, K. 2016/4432(22 Kasım 2016). www.hukukturk.com
• Danıştay 11. Dairesi, K. 2007/7002(25 Eylül 2007). www.hukukturk.com
• Danıştay 12. Dairesi, K. 1999/651(20 Mart 1999). www.hukukturk.com
• Danıştay 15. Dairesi, K. 2016/1695 (14 Mart 2016). www.hukukturk.com
• Danıştay Dairei Umumi Heyeti, K. 1953/42(03 Mart1953). Aktaran, Gözübüyük - Tan, İdare Hukuku,167, dn.319
• DDDGK, K. 1968/271(06 Mart 1968). Aktaran, Akyılmaz v.d., Türk İdare Hukuku, 880, dn.1565.
• Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu (DDDGK), K. 1947/46 (16 Haziran 1947). Aktaran, Akyılmaz v.d. , Türk İdare Hukuku, 877, dn.1554