Nöro Pazarlama, Bilinçaltı Algı Ve Gösterge Bilimsel Çercevesinden “Hz. Muhammed: Allahın Elçisi” Sinema Filminin Çözümlemesi Ve Anlamlandırma

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 111 - 134, 31.05.2021

Harun Emre Karadağ Nurettin Parıltı

Öz

Pazarlama, günümüz yaşamının ayrılmaz bir parçası haline gelmekte ve şekillenmesinde önemli rol oynamaktadır. Pazarlamanın en önemli noktası tüketicinin isteklerin tatminidir. Bu da tüketicilerin zihnindekiler ve gönlündekileri okuyup anlamlandırarak yapılabilmektedir. Bu görevi yapanlardan biri de yeni bir alan olan nöropazarlama alanıdır. Nöropazarlama kavramı içerisinde en önemli kavramlardan biri algı, algıların yönetimi ve üzerinde hala tartışılan subliminal algıdır. Subliminal algıda en çok filmlerle, reklamlarla, animasyonlarla, çizgi filmlerle insanları etkilemeye çalışmaktadır.
Özelliklede filmler insanlara kültürel ve politik mesajlar veren iletişim aracıdır. Filmlerin asıl görevi; öğretmek, doğruyu göstermek, zihni insani yaşam etki çerçevesinde ufkunu genişletmek, zenginleştirmek, eğlendirmek, eğlendirirken eğitmektir. Bazı filmlerde durum farklı olmaktadır. Bu filmlerde yapımcısına ait görüş, inanış veya felsefeye masum gibi gösterilip direk bilinçaltına yönelik art niyetli mesajlar içermektedir. Bilinçaltına seslendiği için etkisi diğer mesajlardan daha hızlı olan subliminal mesajların var olduğu savı –hâlâ tartışılsa da- geniş kitlelerce kabul edilmektedir. Görsel, işitsel, cinsellik, çarpıtma, yalan bilgi, gerçek üstü unsurlar ve millî duyguları yıpratan olumsuz mesajlar bilinçaltı ikna yöntemleri ile gizlenmektedir.
Bu çalışmada önce nöropazarlama kavramı üzerine durulmuş ardından algı ve önemi paylaşılmış sonra üzerinde tartışmaların devam ettiği sublimal algı ve filmler konusu ele alınmış ardından da Hz. Muhammed: Allah’ın elçisi filmi gösterge biliminden de yararlanılarak analizi yapılmıştır. Filme yerleştirilen subliminal mesajlara dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

nöro pazarlama, subliminal mesajlar, sinema, göstergebilimsel çözümleme

Kaynakça

• Akerson, F. A. (2016). Göstergebilime Giriş, Bilge Kültür Sanat: İstanbul.
• Akın M.S., Sütütemiz N., 2014, Pazarlama Araştırmacıları Perspektifinden Nöropazarlama: Keşifsel Bir Araştırma, T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Bilim Dalı: Üretim Yönetimi ve Pazarlama, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya
• Ariely, D., and Berns G.S. “Neuromarketing: The Hope and Hype of Neuroimaging in Business,” Nature Reviews Neuroscience 11 (2010): 284–292.
• Berger, A. A. (1993). Kitle İletişimde Çözümleme Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları,(s.13)
• Bişkin, F,. 2014, Subliminal A.Ş., Elma Yayın Evi:Ankara.
• Çubuk, F., 2012, Pazarlamada Uygulamaya Yönelik Yeni Bir Yaklaşım: Nöropazarlama, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Düzgün, Aysel, Küçükerdoğan Gül Rengin, Başar Erol. “Bilimsel Bir Araştırma: Beyinde Markaların Yürüyüşü,” Cumhuriyet Bilim Teknoloji 1459, 6 Mart, 2015: 1-20.
• Eldem, Ü.İ.. 2009, Bilinçaltı Reklamcılık ve Tüketici Davranışları Üzerindeki etkisi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Erkman F (1987) Göstergebilime Giriş, Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Fiske J (1996) İletişim Çalışmalarına Giriş, Süleyman İrvan (çev), Ark Yayınları:Ankara.
• Fournier, Susan. “Consumers and Their Brands: Developing Relationship Theory in Consumer Research,” Journal of Consumer Research 24 (1998): 343-373.
• Gibson, James J. “A Theory of Direct Visual Perception.” Vision and Mind: Selected Readings in the Philosophy of Perception. Eds. A. Noe and E. Thompson. Cambridge: MIT Press, 2002.
• GİRGİN, Ü. Hüseyin, 2017, Sen Aydınlatırsın Geceyi Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi Süreli Elektronik Dergi, Ankara
• Güler, H., 2008, Algıların Ötesi: Bilinçaltı Reklamcılık, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Güney, S. (2006). Davranış Bilimleri. Nobel Yayın Dağıtım:Ankara.
• Heath, Robert. Bilinçaltımdaki Reklamlar. Reklamlar Bizi Nasıl Etkiler?, 2013, Çev. Emrah Bilge. MediaCat Kitapları: İstanbul.
• Helmholtz, Hermann. “The Facts of Perception.” Selected Writings of Hermann Helmholtz. Wesleyan University Press (1878): 1-15.
• İnceoğlu M, “Tutum, Algı, İletişim”, 5.b, İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları, 2010, s.83.
• İnceoğlu, M., 2010, Duyum, Algı, İletişim, Beykent Üniversitesi Yayınları, İyi İşler Yayıncılık ve Matbaacılık:İstanbul.
• Kılınç Orhan Erdemir ve Ömer Yavuz, Nöropazarlama’ya Giriş. (İstanbul: Brandmap, 2016) s. 23.
• Kotler Philip and Armstrong Gary, Principles of Marketing. (New Jersey: Pearson-Prentice Hall Education International, 2004) p. 291.
• Küçükerdoğan, B. (2010). Sinemada Kurgu ve Eisenstein. İstanbul: Hayalbaz Yayınları, (s.138)
• Lee, Nick, J. Broderick Amanda, Chamberlain Laura. “What Is ‘Neuromarketing’? A Discussion and Agenda for Future Research,” International Journal of Psychophysiology 63 (2007): 199–204.
• Lotman, Y. M. (2012). Sinema Göstergebilimi. ,s.68, Nirengi Kitap: Ankara
• Madan, C.R. “Neuromarketing: The Next Step In Market Research?” Eureka 1 (2010): 34–42.
• Metz, C. (2012). Sinemada Anlam Üstüne Denemeler. Hayalperest Yayınevi: İstanbul.
• Mlodinow, L., 2013, Subliminal Bilinçdışınız Davranışlarınızı Nasıl Yönetir, Okyanus Yayın:İstanbul.
• Monaco, James (2005). Bir Film Nasıl Okunur? Sinema Dili, Tarihi ve Kuramı. 6. Baskı. Çev:Ertan Yılmaz, Olak Yayıncılık ve Reklamcılık: İstanbul.
• Nick Lee, Amanda J. Broderick, Laura Chamberlain, “What Is ‘Neuromarketing? A Discussion and Agenda for Future Research,” International Journal of Psychophysiology 63 (2007): p. 203.
• Özarslan M.Zeynep, DAĞLAR MACAR Oya, 2014, T.C. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Uluslararası İlişkiler Yüksek Lisans Programı Kitleleri Harekete Geçirme Aracı Olarak Sosyal Algı Yönetimi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Özer M. Akif , “Bir Modern Yönetim Tekniği Olarak Algılama Yönetimi ve İç Güvenlik Hizmetleri”, Karadeniz Araştırmaları, Y. 2012, S.33, s.148.
• Parsa S. ve Parsa A. F. (2014). Göstergebilim Çözümlemeleri, İzmir: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayın No:27.
• Parsa, A. (2008). ‘Mutluluk Paradoksu’ Greimas’ ın Eyleyensel Örnekçesiyle. Film Çözümlemeleri içinde, 67-88.
• Parsa, A. (2012). Sinema Göstergebiliminde Yapısal Çözümleme: Sinemasal Anlatı Sunumu Ve Kodlar. İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri: Görsel Metin Çözümleme, 11-33.
• Parsa, S. (2008). Film çözümlemeleri, Mutltilingual Yabancı Dil: İstanbul.
• Renvoise, P. ve Morin, C., 2013, Nöromarketing, Mediacat Kitapları, İstanbul
• Samuel M. McClure, Jian Li, Damon Tomlin, Kim S. Cypert, Latané M. Montague, P. Read Montague, “Neural Correlates of Behavioral Preference for Culturally Familiar Drinks,” Neuron 44 (2004): p. 379.
• Samuel M. McClure, Jian Li, Damon Tomlin, Kim S. Cypert, Latané M. Montague, P. Read Montague, “Neural Correlates of Behavioral Preference for Culturally Familiar Drinks,” Neuron 44 (2004): p. 379.
• Scognamillo, Giovanni, (1997), Dünya Sinema Sanayii, editör: Hurşit İlbeyi, Timaş Yayınları:İstanbul.
• Solmaz I., Kırdar Y., 2014, Nöropazarlama Faaliyetlerinde Bilinçaltı Reklamcılık Ve Tüketici Algısı Üzerindeki Etkisi, T.C. Gediz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Programı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir
• Sungur, S., 2007, Bilinçaltı Reklamcılık ve Toplumsal Etkileri, Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 178
• Susan Fournier, “Consumers and Their Brands: Developing Relationship Theory in Consumer Research,” Journal of Consumer Research 24 (1998) p. 344.
• Tek, Ö.B. ve Özgül, E., 2007, Modern Pazarlama İlkeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İzmir
• Terrence Chorvat, McCabe Kevin and Smith Vernon L., “Law and Neuroeconomics,” George Mason Working Paper (2004): p.65.
• Torlak, Ö., Altunışık, R. ve Şuayıp, Ö., 2004, Modern Pazarlama, Modern Pazarlama:İstanbul.
• Tuzel, N., 2010, Tüketicilerin Zihnini Okumak: Nöropazarlama ve Reklam, Marmara İletişim Dergisi, 164-176.
• Tyler K. Perrachione and John R. Perrachione, “Brains and Brands: Developing Mutually Informative Research in Neuroscience and Marketing,” Journal of Consumer Behavior 7 (2008) p. 312.
• Ural, T., 2008, Pazarlamada Yeni Yaklaşım: Nöropazarlama Üzerine Kurumsal Bir Değerlendirme, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:17(2):421-432.
• Vatan gazetesi, “Pazarlama Dahisinden Tavsiye”, 13 Kasım 2012
• Williamson, J., 2011, Reklamın Dili, Ütopya Yayıncılık:Ankara.
• Wollen, P. (2014). Sinemada Göstergeler ve Anlam. Metis Yayınları: İstanbul.
• Yazır Elmalılı Muhammed Hamdi, Kuran-ı Kerim, Türkçe Meali, 2002
• Yıldız, T., 2006, Reklamlarda Cinsiyetin Kullanımı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Yıldız, T., 2006, Reklamlarda Cinsiyetin Kullanımı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Yolcu, Ergün. (2005). Bilinçdışı (bilinçaltı) reklam tartışmaları ve çalışmaları. İ.Ü. İletişim Fakültesi Dergisi. Sayı:22, s. 203-210, İstanbul.
• Zurawicki, L. (2010). Neuromarketing, Exploring the Brain of the Consumer. (42-53). Berlin Heidelberg.Springer-Verlag