Toplumsal Krize Dönüşen Orman Yangınlarında Sosyal Medya Üzerinden Ünlü Aktivizmi: Şahan Gökbakar Örneği

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 242 - 264, 30.11.2021

Şuheda Soğukdere

Öz

Sosyal ağlar, iletişim biçimlerimize getirdiği değişiklikler sebebiyle pek çok alanda olduğu gibi toplumsal dönüşümler de yaratmaktadır. Bu dönüşümlerden biri aktivizm alanında yaşanmıştır. Öyle ki aktivist hareketler de hayatımızdaki pek çok eylem gibi dijital ortama taşınmıştır. Bu çalışma ünlü bir kişinin toplumsal bir kriz anı olan 2021 orman yangınlarında gerçekleştirdiği aktivist hareketi incelemektedir. Felaket anında toplumsal fayda sağlamak amacıyla ‘bağlantı’ kuramsallaştırması çerçevesinde mevcut hayran kitlesini yetkililere ulaşma gücünü kullanarak ünlü bir kişinin sürece nasıl etki ettiği incelenmiştir.
Ünlü aktivizmi bağlamında değerlendirilen çalışmada amaçlı örneklem olarak seçilen komedyen Şahan Gökbakar’ın yangın sürecinde sosyal medya üzerinden kurduğu iletişim incelenmiştir. Gökbakar yangın söndürülene kadar Instagram’dan 45 canlı yayın gerçekleştirmiştir. Çalışma yangınlar söndürülene kadar yedi gün boyunca yapılan yayınlardan her günün en çok izlenen videosu ile sınırlandırılmıştır. Videolar çok modlu eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, ünlü kişinin canlı yayında ihtiyaç duyulan yardımı ve bölgeyi belirtmesinin akabinde gelen yardımlar sosyal medya aracılığıyla etkili bir iletişim kurulduğunu gösterirken, ünlünün yetkili kişiler tarafından da görünür olması sebebiyle ihtiyaç sahipleriyle yetkililer arasında köprü olduğu da anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ünlü aktivizmi, dijital aktivizm, orman yangınları, dijital ünlü aktivizmi

Kaynakça

• Atalay, G. E. (2019). Sosyal Medya ve Çocuk: “Babishko Famıly Fun TV”. Erciyes İletişim Dergisi(Uluslararası Dijital Çağda İletişim Sempozyumu Özel Sayısı ), 179-202. doi:10.17680/erciyesiletisim.484856
• Bennet, L. (2014). ‘If we stick together we can do anything’: Lady Gaga fandom, philanthropy and activism through social media. Celebrity Studies, 5(1-2). doi:https://doi.org/10.1080/19392397.2013.813778
• Çerçi, Ü. Ö., Canöz, N., & Canöz, K. (2020). Covid-19 Krizi Döneminde Bilgilenme Aracı Olarak Sosyal Medya. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(44), 184-198.
• Demirci, D. H., ve Balcı, E. V. (2019). Kriz Haberciliği ve Etik Sorunsalı. Yeni Düşünceler(11), 48-56.
• Deutsche Welle. (2021). dw.com: https://www.dw.com/tr/orman-yang%C4%B1nlar%C4%B1-can-kayb%C4%B1-9a-y%C3%BCkseldi/a-58740403 adresinden alındı
• Duvall, S. S., ve Heckemeyer, N. (tarih yok). #BlackLivesMatter: black celebrity hashtag activism and the discursive formation of a social movement. Celebrity Studies, 9(3), 391-408. doi:10.1080/19392397.2018.1440247
• Elcesssor, E. (2016). “One tweet to make so much noise”: Connected celebrity activism in the case of Marlee Matlin. New Media and Society. doi:doi.org/10.1177/1461444816661551
• Filibeli, T. E. (2018). Kullanıcı Türevli İçerik ve Yurttaş Medyası:. Akdeniz İletişim Dergis(29 özel sayı), 453-468. doi:10.31123/akil.456219
• Fuchs, C. (2020). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. (D. Saraçoğlu, & İ. Kalaycı, Çev.) İstanbul: NoteBene.
• Fuqua, J. V. (2011). Brand Pitt: celebrity activism and the Make It Right Foundation in post-Katrina New Orleans. Celebrity Studies. doi:https://doi.org/10.1080/19392397.2011.574872
• Gökaliler, E., ve Saatçioğlu, E. (2019). Dijital Aktivizmde Ünlüler: Ahbap Platformu Üzerine Bir Değerlendirme. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences(56), 87-117. doi:10.26650/CONNECTIST2019-0003
• Gürel, E., ve Nazlı, A. (2019). Dijital Aktivizm: Change.org Kampanyaları Üzerine Bir Analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 187-206. doi: 10.18037/ausbd.668642
• Huliaras, A., ve Tzifakis, N. (2010). Celebrity Activism in International Relations: In Search of a Framework for Analysis. Global Society, 24(2). doi:https://doi.org/10.1080/13600821003626567
• Independent Türkçe: (2021) https://www.indyturk.com/node/396341/haber/manavgat-yang%C4%B1n%C4%B1-t%C3%BCrkiyede-ya%C5%9Fanm%C4%B1%C5%9F-en-b%C3%BCy%C3%BCk-yang%C4%B1n-felaketi-olarak-kay%C4%B1tlara adresinden alındı.
• Journo. (2021, eylül 11). www.journo.com: https://journo.com.tr/unluler-icin-gazetecilik adresinden alındı.
• Kanılmaz, A. (2021). Kriz Dönemlerinde Liderlerin Twitter Kullanımı: Koronavirüs (Covid-19). Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8(1), 3-27.
• Kanılmaz, A. (2021). Kriz Dönemlerinde Liderlerin Twitter Kullanımı: Koronavirüs (Covid-19). Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8(1), 3-27.
• Kara, T. (2013). Sosyal Medya Endüstrisi. İstanbul: Beta.
• Karagöz, K. (2018). Post-Truth Çağında Yayıncılığın Geleceği. TRT Akademi, 3(6), 678-708.
• Morozov, E. (2008, ocak 13). Slideshare: https://www.slideshare.net/evgeny.morozov/activism-and-new-media-introduction adresinden alındı
• Ntv.com:(2021) https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/orman-yanginlari-uzaydan-goruntulendi-85-bin-futbol-sahasi-buyuklugunde-alan-yandi,BMqnR3bqSkSetgqIlPDTXg/IB5R2MkJjkit4-dVD_pyEw adresinden alındı
• Özbayraktar, T. (2018). Sosyal medya reklamlarında ünlü kullanımı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Öztürk, Ş. (2015). Sosyal medyada etik sorunlar. Selçuk İletişim, 9(1), 287-311. doi:10.18094/si.57598
• Pilehvarian, S. (2019, Eylül). Televizyon reklamlarında ünlü kişilerin kullanılmasının reklamın hatırlanması üzerindeki etkisi: Bir alan araştırması.Yüksek Lians Tezi.Gazi Üniversitesi
• Rizanaj, F. H. (2020). Yeni Medyada Gözetim ve Mahremiyetin Dönüşümü. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Soydan, E., ve Alpaslan, N. (2014). Medyanın doğal afetlerdeki işlevi. İstanbul Journal of Social Sciences(7), 52-64.
• Şahinsoy, K. (2017). Kriz yönetimi açısından geleneksel ve sosyal medya. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9(4), 1-19.
• Şimşek, V. (2018). Post-Truth ve Yeni Medya:. Global Media Journal, 8(16). https://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/ogrenci_calismasi_volkan_simsek.pdf
• Taş, O., ve Taş, T. (2018) Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi(29), 183-208. doi:DOI: 10.16878/gsuilet.500943
• Taşkıran, E., ve Gençer Çelik, G. (2021, Haziran ). İş yaşamında aktivizm: yöneticilerin aktivizme iş yaşamında aktivizm: yöneticilerin aktivizme yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi . Journal of Research in Business, 6(1), 250-273. doi:10.29228/JRB.13
• Teyit.org: (2021) https://teyit.org/teyitpedia-yanginlar-sirasinda-yayilan-bes-yanlis-bilgi-turu adresinden alındı
• Turan, E. A. (2013). Yeni medya ortamlarında üre-tüketicilik ve katılım olgusu: Ekşi sözlük ve okan bayülgen’in talk show’unda etkileşim 56. Ankara. http://dspace.baskent.edu.tr/handle/11727/2870
• Tüfekçi, Ş. (2014). Çok-Modlu Eleştiri Yöntemi ile Bir Karma-Metin Okuması: “Bize Kuş Dili Öğretildi. Monograf(2), 43-89.
• Türk Dil Kurumu. (2021) https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Uğurlu Akbaş, Ö., ve Atalay, G. E. (2020). Geleneksel Kadınlık Rollerinin Sosyal Medyada Yeniden Üretimi: Kendine Yardım Temalı YouTube Kanallarına Yönelik Çok Modlu Eleştirel Söylem Analizi. Kültür ve İletişim, 23(45), 58-86. doi:10.18691/kulturveiletisim.709724
• Wikipedia:https://tr.wikipedia.org/wiki/2021_T%C3%BCrkiye_orman_yang%C4%B1nlar%C4%B1 adresinden alındı
• Volcic, Z., & Erjavec, K. (2014). Transnational celebrity activism in Bosnia and Herzegovina: Local responses to Angelina Jolie’s film In the Land of Blood and Honey. European Journal of Cultural Studies. doi:doi.org/10.1177/1367549414526728
• Yegen, C. (2014). Bir Dijital Aktivizm Biçimi Olrak Slaktivizm. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 84 - 108.