Turizm Pazarlaması Kapsamında Hüzün Turizminin Etik Açıdan Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 3, 861 - 882, 28.12.2025

Yıldırım Yıldırım

https://doi.org/10.24010/soid.1666157

Öz

Bu çalışmanın temel amacı hüzün turizminin etik boyutu ile incelenmesidir. Daha önce hüzün turizmi konusunda akademik çalışma yapmış on kişiyle mülakat yapılarak hüzün turizmi ve etik arasındaki ilişkiye dair nitel veriler toplanmıştır. Araştırma sonucunda katılımcılar tarafından, hüzün turizmi alanlarına turistik gezi düzenlenebileceğini, yerel halkın hüzün turizminden gelir elde edebileceği, oralarda hediyelik eşya ve benzeri ürünlerin satışının yapılabileceği, hüzün turizmi alanlarına ve müzelere bilet satın alarak girmenin etik bir sakınca doğurmayacağı vurgulanmıştır. Buna karşılık yüksek sesle konuşmak, kulaklıkla müzik dinlemek, gülmek, umursamaz tavırlar sergilemek, alkol kullanmak, dans etmek ve uygunsuz kıyafet giymek gibi davranışların kesinlikle etik olmadığı belirtilmiştir. Araştırmanın en ilgi çeken bulgusu ise etik görülmeyen davranışlar Sharpley’in (2009) “karanlık turizm spektrumuna” uygun olarak en koyu hüzün turizm alanlarında ortaya çıkarken, en açık turizm alanlarında bazı davranışların esnetilerek, etik değerlendirmesi yön değiştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hüzün Turizmi , Etik , Etik Davranışlar , Turizm Pazarlaması

Etik Beyan

Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulunca 03.03.2025-545405 evrak tarih ve sayısı ile 2025/91 sayılı kararla alınmıştır.

Ethical Evaluation of Dark Tourism within the Scope of Tourism Marketing

Öz

The primary aim of this study is to examine the ethical dimension of dark tourism. Qualitative data on the relationship between dark tourism and ethics were collected through interviews with ten scholars who had previously conducted academic research on dark tourism. The research findings indicate that participants believe tourist visits to dark tourism sites can be organized, the local community can generate income from dark tourism, souvenirs and similar products can be sold at these sites, and purchasing tickets for entry into dark tourism sites and museums does not pose any ethical concerns. Conversely, behaviors such as speaking loudly, listening to music with headphones, laughing, displaying indifferent attitudes, consuming alcohol, dancing, and wearing inappropriate clothing were deemed entirely unethical. The most intriguing finding of the study is that behaviors considered unethical were emphasized more strongly in the darkest dark tourism sites, in line with Sharpley’s (2009) "dark tourism spectrum," whereas in lighter dark tourism sites, certain behaviors were viewed with greater flexibility, leading to a shift in ethical evaluations.

Anahtar Kelimeler

Dark Tourism , Ethics , Ethical Behaviours , Tourism Marketing

Kaynakça

• Akan, P. (2007). “Uygulama açısından iş etiği kuralları ve evrensel turizm etiği ilkeleri,. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(1), ss.7-20.
• Baltacı, A. (2018). “Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), ss.231-274.
• Barlak, E. H. (2021). “Çernobil doğal açık hava müzesi: sanatın etik duruşu”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), ss.85-91.
• Bejinaru, R. (2023). “Marketing perspectives of the dark tourism trend in the global hospitality industry”, Revista de turism-studii și cercetări în turism, (36).
• Bolin, A. (2012). “On the side of light: performing morality at Rwanda’s Genocide Memorials”, Journal of Conflict Archaeology, 7(3), ss.199-207.
• Bulut, Z. ve İli, N.D. (2022). “Türkiye ve dünyadaki “hüzün turizmi” çalışmalarının bibliyometrik analizi”, Turizm ve İşletme Dergisi, 2(1), ss.67-88.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (36. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Chen, S. ve Xu, H. (2021). “The moral gaze in commercialized dark tourism”, Current Issues in Tourism, 24(15), ss.2167-2186.
• Collins-Kreiner, N. (2016). “Dark tourism as/is pilgrimage”, Current Issues in Tourism, 19(12), ss.1185-1189.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Cruz, R., & Enrique, C. (2024). “Dark tourism: ethical considerations and its impact on local communities”, Proceeding of The International Global Tourism Science and Vocational Education, 1(1), 296-300.
• Çelik, A. (2017). “Hüzün Turizmi Üzerine Bir Derleme”, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), ss.41-55
• Dilek, S. E. (2018). “Aktif savaş alanları turizmi: Macera mı? Kayıtsız hazcılık mı? Etik bir tartışma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59), ss.932-938.
• Farmaki, A. (2013). “Dark tourism revisited: A supply/demand conceptualisation”, International Journal of Culture, tourism and hospitality Research, 7(3), ss.281-292.
• Ferdinandus, N. L. (2022). The dark side of dark tourism. Master Thesis. Utrecht University.
• Foley, M. ve Lennon, J.J. (1996). “JFK and dark tourism: a fascination with assassination”, International Journal of Heritage Studies, 2(4), ss.198-211.
• Garcia, B.R. (2012). “In Dark Tourism Attractions: The Case of Ghost Tours in Edinburgh and Toledo”, Journal of Unconventional Parks, Tourism & Recreation Research, 4(1), ss.14-19.
• Guo, Z. (2024). Emotional marketing and consumer behavior. Proceedings of the 3rd International Conference on Business and Policy Studies. Cardiff/UK
• Gülduran, Ç.A. ve Akdeniz, A. (2022). “Yoksulluğun metalaşması: gecekondu turizmi üzerine kavramsal bir bakış açısı”, Turizm Akademik Dergisi, 9(2), ss.463-475.
• Kaushik, M., Choudhary, S. ve Choudhary, M. (2024). “Impact of Emotional Marketing on Consumer Decision Making: A Review”, International Journal for Multidisciplinary Research, 6 (2).
• Kazimierczak, M. (2006). “Code of ethics for tourism”, Studies in Physical Culture and Tourism, 13(1), ss.93-97.
• Kelman, I. ve Dodds, R. (2009). “Developing A Code of Ethics for Disaster Tourism”, International Journal of Mass Emergencies and Disasters, 27(3), ss.272-296
• Kılıç, B. ve Akyurt, H. (2011). “Destinasyon imajı oluşturmada hüzün turizmi: Afyonkarahisar ve Başkomutan Tarihi Milli Parkı”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), ss.209-232
• Koç Başaran, Y. (2017). “Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı”, The Journal of Academic Social Science, 5(47), ss.480-495
• Kumar, J., Kularajasingam, J. ve Jieyao, Z. (2024). “Exploring Marketing Strategies and Media Influences in Dark Tourism”, Sharma, A., Arora, S. & Shukla, P. (Eds.), İçinde Dark Tourism: Theory, Interpretation and Attraction (pp. 89-98). Emerald Publishing Limited.
• Kurnaz, H. A., Çeken, H. ve Kılıç, B. (2013). “Hüzün turizmi katılımcılarının seyahat motivasyonlarının belirlenmesi”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), ss.57-73
• Kurnaz, H.A. ve Kılıç, B. (2016). “İtici ve çekici faktörlerin hüzün turizmi destinasyonlarında memnuniyet ve sadakate etkisi: Çanakkale örneği”, ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), ss.139-164.
• Lennon, J. ve Powell, R. (2018). “Dark tourism and cities”, International Tourism Studies, 4(1), ss.1-3
• Lewis, H., Schrier, T. ve Xu, S. (2021). “Dark tourism: motivations and visit intentions of tourists”, International Hospitality Review, 36(1), ss.107-123.
• O'Shaughnessy, J. ve O'Shaughnessy, N. J. (2002). The marketing power of emotion. Oxford University Press.
• Özdemir, F. ve Çakmak, T.F. (2022). Hüzün turizmi üzerine bibliyometrik bir analiz. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), ss.389-406.
• Prieur, M. (2011). European and Mediterranean Major Hazards Agreement. Strasbourg; Council of Europe.
• Rivera-Eraso, A., Van Der Woude, D., Sandoval-Escobar, M. ve Ariza-Salazar, J. (2023). The roles of purchase intentions and social media in dark tourism. Tourism: An International Interdisciplinary Journal, 71(2), ss.316-330.
• Seaton, A. (1996). “Guided by the dark: from thanatopsis to thanatourism”, International Journal of Heritage Studies, 2(4), ss.234-244.
• Sharpley, R. ve Stone, P. (2008). “Consuming dark tourism: a thanatological perspective”, Annals of Tourism Research, 35(2), ss.574-595.
• Stone, P. R. (2012). Dark Tourism and Significant Other Death: Towards A Model of Mortality Mediation. Annals of Tourism Research, 39(3), ss.1565-1587
• Stone, P.R. (2005). “Consuming dark tourism: a call for research”, Review of Tourism Research, 3(5), ss.109-117.
• Stone, P.R. (2006). “A dark tourism spectrum: towards a typology of death and macabre related tourist sites, attractions and exhibition”, An International Interdisciplinary Journal, 54(2), ss.145-160.
• Stone, P.R. (2010). Death, Dying and Dark Tourism in Contemporary Society: A Theoretical and Empirical Analysis. Lancashire: University of Central Lancashire.
• Stone, P.R. ve Grebenar, A. (2022). “‘Making Tragic Places’: dark tourism, kitsch and the commodification of atrocity”, Journal of Tourism and Cultural Change, 20(4), ss.457-454.
• Şahin, G., Akova, O. ve Boğa, D. (2016). “Dark turizm ve etik ilişkisi üzerine bir değerlendirme”, Uluslararası Turizm ve Yönetim Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, 20-22 Mayıs, Antalya, ss.1859-1878.
• Timothy, D. J. (2011). Cultural Heritage and Tourism (Cilt 4). Channel View Publications.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H., ve Eşitti, B. (2023). “Destinasyon pazarlama, destinasyon çekiciliği ve turizm gelişimi aracı olarak hüzün turizmi: Ankara ili örneği”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 26(1), ss.65-90.
• Wight, A. C. (2009). Contested national tragedies: an ethical dimension. Sharpley, R. & Stone, F.R. (Eds.), İçinde The Darker Side of Travel: The Theory and Practice of Dark Tourism (pp. 129-144), Channel View Publications
• Williams, P. (2014). Emotions and consumer behavior. Journal of consumer research, 40(5), viii-xi.