TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİNİN PROGRAM GELİŞTİRME VE FELSEFİ DÜZLEMDEN ANALİZİ

Yıl 2024, Sayı: 99, 59 - 73, 29.09.2024

Burhan Akpınar , Bayram Özer , Behçet Oral , Bahadır Köksalan

https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135

Öz

Türkiye’nin yaklaşık iki asırlık, eğitimde çağı yakalamak serüveninin son halkası olan Millî Eğitim Bakanlığı (MEB)’in Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) olarak görülebilir. Buna yönelik olarak MEB’in iki yılı aşan çalışmaları, zamanla yaşanan değişim ve dönüşümler dolayısıyla, biri 2023 ve diğeri de 2024 sürümü olmak üzere ikili düzlemde ele alınabilir. Bunlardan resmi olarak kamuoyuna açıklanan ve 2024-2025 Eğitim-Öğretim yılında pilot olarak uygulanacak olan ikinci sürüm olan TYMM, felsefe, vizyon, programlar ve ekleriyle Türk Eğitim Sisteminin yeni bir evreye girişi olarak değerlendirilebilir. Zira TYMM, Osmanlı'dan bu yana Batı'dan alınan modellerle şekillenme alışkanlığı ve kolaycılığına son vermiş gibi görünmektedir. Nitekim TYMM bünyesinde yer alan öğretim programları, evrensel yeterlikler (K-12 beceri çerçevesi) ve değerler ile millî birikimin harmanlanması mahiyetindedir. TYMM, içeriği ve boyutları gibi kapsam ve felsefi referansları itibarıyla, literatürdeki hiçbir kalıba tam oturmayan konumuyla, eğitimde yerli bir felsefi arayış ve bu arayışın ruh üflediği yeni bir Türk aydınlanmasının ayak sesleri de sayılabilir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, MEB’in (2023, 2024) dokümanları ile literatür taramasına dayalı olarak, Türkiye’de 2024-2025 Eğitim ve Öğretim Yılında pilot uygulamasına başlanacak olan TYMM’yi, program geliştirme ve felsefi düzlemde analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda: TYMM’nin genel özellikleri, bünyesinde yer alan öğretim programlarının geliştirilme seyri ve felsefi görünümü ve konumu nasıldır? sorularına cevap aranmıştır. Yöntem olarak nitel araştırma yöntemlerinden tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre TYMM felsefi duruşu; içinde birçok millî ve yerli umdeler barındıran, “felsefi bir dünya karması” mahiyetinde olup, “holistik” bir konuma işaret etmektedir, denilebilir. Modelde, çoğu TES için ilklerden olan, “kâmil insan” “beden, zihin, kalp ve ruh bütünlüğü”, “erdem-değer-eylem” gibi medeniyet köklerimize dayalı kavramlara bakarak, modelin holistik konumu; mazisini hatırlayarak, çağa damgasını vurmaya hazır, yetkin ve hevesli bir ruh halinin tezahürü olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, K12 beceriler çerçevesi, 2024 öğretim programları, Program felsefesi

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2020). Eğitimde program geliştirme süreci. B. Oral & T. Tazar (Eds.), Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme içinde (2. baskı, ss. 175-201). Pegem A.
• Akça, A., Ertaş, F., Koç, N., & Üçer, H. (2023). Öğretmenlerin eğitim reformlarına bakışı: Bir alan çalışması. International Academic Social Resources Journal, 8(55), 4259-4266.
• Akın, U., & Arslan, G. (2014). İdeoloji ve eğitim: Devlet-eğitim ilişkisine farklı bir bakış. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 81-90.
• Akpınar, B. (2017). Eğitimde program geliştirme. Data.
• Akpınar, B., & Köksalan, B. (2024). Eğitimde maarif ve müfredat yenileme ihtiyacı: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli üzerinden teorik bir analiz. Tarih Okulu Dergisi, 17(68), 27-48.
• Aksakal, H. (2012). Japon ve Türk modernleşmesinin karşılaştırılması tarihi üzerine bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27, 83-108.
• Akyüz, Y. (2011). Türk eğitim tarihi. Pegem A.
• Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma (yöntem, teknik ve ilkeler). Pegem A.
• Baloğlu, F. (1999). İnternetteki kaynakların bilimsel çalışmalarda gösterilmesi. Sosyoloji Konferansları, 26, 253-257.
• Balyemez, S. (2017). “Okul” kelimesi, “ekol”den mi geliyor? SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 115-147.
• Balyer, A. D. (2016). Öğretmen liderler: öğretmen algıları üzerine nitel bir araştırma. Elementary Education Online, 15(2), 391-407.
• Bozkuş, S. (2024). MEB'in yeni müfredatını değerlendiren maarif platformu'ndan 22 maddelik öneri. https://www.yenisafak.com/gundem. adresinden 12.05.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Büyükbaş, N. (2013). Osmanlı insan yetiştirme düzeni ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna etkileri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXIX (87), 199-228.
• Büyükkaragöz, S. (1997). Program geliştirme kaynak ve metinler. Kuzucular Ofset.
• Cevizci, A. (2011). Eğitim felsefesi. Say.
• Coşkun, M. K. (2019). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının benimsedikleri eğitim felsefeleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1) 93-98.
• Covey, S. R. (2005). 8’inci alışkanlık -bütünlüğe doğru- (Çev. Eds. S. Soner & Ç. Erendağ). Sistem.
• Demir, Y. (2001). Modernizmden postmodernizme geçiş sürecinin dinamikleri (Tez No. 109183) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez merkezi.
• Demirel, Ö. (1999). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Pegem A.
• Eğmir, E., & Çelik, H. (2021). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına olan yaklaşımı ve kültürel bazda küresel problemlere yakınlık düzeyleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(34), 940-979.
• Erdem, A. K. (2023). AB üyeliği ve 'serbest dolaşım hakkı' küçük ülkeleri kalkındırıyor ama genç nüfusu göç ettiriyor. https://www.indyturk.com adresinden 12.05.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Alkım.
• Ertürk, S. (1998). Eğitimde program geliştirme. Meteksan.
• Glesne, C. (2014). Nitel araştırmaya giriş (Çev. Ed. A. Ersoy & P. Yalçınoğlu). Anı.
• Gutek, G. L. (1997). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar (N. Kale, Çev.). Pegem A.
• Hesapçıoğlu, M. (1994). Öğretim ilke ve yöntemleri. Beta.
• Kaplan, Y. (2020). Yeni Şafak, 07.12. 2020, https://www.yenisafak.com, adresinden 22.06. 2023 tarihinde indirildi.
• Karakaya, Ş. (2001). Eğitimde program geliştirme çalışmaları. Atatürk Üniversitesi.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaya, İ. (2006). Sosyal teori ve geç modernlikler-Türk deneyimi. İmge Kitabevi.
• Ketenci, T. ve Topuz, M. (2013). Aristoteles ve Augustinus’un insan anlayışları üzerine. Kaygı, 20, 1-18.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Küçükaslan, A., Akto, A., Erkılıç, T. A., & Ulu, H. (2021). İdealist ve realist eğitim felsefelerinin karşılaştırılması üzerine bir değerlendirme. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(9), 118-137.
• Levinas, E. (1987). Time and the other. Press in Pittsburgh.
• MEB (2023). K12 Beceriler Çerçevesi Türkiye Bütüncül Modeli. MEB.
• MEB (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. MEB.
• Merdan, E. (2022). Ahilik değerlerinin gelişim kültürü üzerine etkisinde ahlaki çözülmenin aracı rolü. Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(21), 333-344.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev.). Pegem A.
• Ocak, G., & Akkaş Baysal, E. (2023). Temel felsefi akımlar ve önemli temsilcileri. İçinde M. Ergün ve A. Çoban (Edt.). Eğitim felsefesi, Pegem A.
• Punch, K. F. (2013). Introduction to scial research: quantitative and qualitative qpproaches. Sage.
• Sekin, S. (2008). Türkiye’de ezberci öğretim ve nedenleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 18, 211-221.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim. kuramdan uygulamaya. Gönül.
• Sönmez V., & Alacapınar F. G. (2016). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı.
• Sönmez, V. (2008). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Anı.
• Topçu, N. (2016). Türkiye’nin maarif davası. Dergah.
• Tozlu, N. (2012). Eğitim felsefesi. Altın Kalem.
• Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme teori ve teknikler. Alkım.
• Yalçın, N., & Özyurt, M. (2021). Okul öncesi eğitim programının CIPP modeline göre öğretmen görüşleri bağlamında değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 140-164.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, B., & Yılmaz, M. (2023). Türkiye’de çağdaş pedagoji ve didaktik biliminin öncülerinden selim sabit efendi. New Era International Journal of Interdisciplinary Social Researches, 8(19), 1-9.
• https://www.cumhuriyet.com.tr/egitim/egitim-sendikalarindan-yeni-mufredat-taslagina-tepki-tekkede-murit-mi-2200367.
• https://sendika.org/2024/04/egitim-sen-millî-egitim-bakanligi-mufredat-degisiklikleriyle-neyi-amacliyor-704589.