Türk ve Rus Dillerindeki Vurgu Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 1887 - 1911, 28.12.2025

Onur Aydın

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1775278

Öz

Vurgu sistemi, dilin yalnızca ses ya da yapı bilimsel alanlarını değil aynı zamanda iletişimsel yönünün de önemli bir bileşenidir. Farklı dillerle karşılaştırmalı olarak bu sistemin ele alınması, yabancı dil öğretim süreçlerine farklı bir bakış açısı kazandırabilir. Bu nitel araştırma, Türk ve Rus dillerinin vurgu sistemlerini karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Her ikisinin edebî dil standartları esas alınmış, doküman analizi, karşılaştırmalı analiz yöntemleriyle Rus araştırmacılar İrina Makevnina ve İrina Pavlovskaya’nın Rusça sözcük vurgusu öğretiminde önerdiği sistemlilik, iletişimsel yönelim ve mantıksal yoğunluk ilkeleri temel alınarak vurgu kuralları incelenmiştir. Bulgular, Türkçede vurgunun genellikle son hecede sabit olduğunu ve dilin ritmik yapısını desteklediğini, Rusçada ise vurgunun sözcük formlarına göre değişkenlik gösterdiğini ve anlamı değiştirebildiği için doğru yerleşiminin kritik olduğunu ortaya koymuştur. Her iki dilde de vurgu, anlam ayırt ediciliği açısından önemli bir rol oynasa da, Türkçede daha öngörülebilir ve kurala dayalı bir yapıyken, Rusçada dinamik ve pratik gerektiren bir doğaya sahip olduğu görülmüştür. Araştırma, bu farklılıkların dil öğrenimi ve öğretimi açısından sonuçlarını ortaya koymakta; Türkçenin sabit vurgusunun kurala dayalı öğrenmeyi kolaylaştırdığını, Rusçanın esnek vurgusunun ise yoğun pratik ve istisnaların ezberlenmesini gerektirdiğini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, dil öğretiminde bu ritmik ve hareketlilik farklılıklarının dikkate alınması önerilmekte, vurgunun sağlıklı iletişimin ayrılmaz bir parçası olduğu belirtilerek bu dilsel nüansları yansıtan öğretim materyallerinin geliştirilmesi savunulmaktadır. Gerçekleştirilen inceleme ile Türk ve Rus dillerindeki vurgu sistemi üzerine yürütülecek araştırmaların derinleştirilmesi ve yabancı dil öğrenme ve öğretme süreçlerine katkı sunulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rus dili , Türk dili , ses bilgisi , vurgu , karşılaştırma

Etik Beyan

Türk ve Rus Dillerindeki Vurgu Sistemlerinin Karşılaştırmalı Analizi başlıklı çalışmamın sadece dil verileri kullanılarak masa başı bir çalışma olması sebebiyle etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalar arasında yer aldığını beyan ederim.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

A Comparative Analysis of Stress Systems in Turkish and Russian Languages

Öz

The stress system constitutes a fundamental element of a language, encompassing not only its phonetic and structural properties but also its communicative functions. Examining this system comparatively with different languages can provide a distinct perspective on foreign language teaching processes. This qualitative study seeks to examine and compare the stress systems of Turkish and Russian. The literary standards of both languages were taken as the basis, and the stress rules were examined through document analysis and comparative analysis methods, grounded in the principles of systematicity, communicative orientation, and logical intensity proposed by Russian researchers Irina Makevnina and Irina Pavlovskaya for teaching Russian word stress. The findings indicate that in Turkish, stress is predominantly fixed on the final syllable, contributing to the language’s rhythmic consistency, whereas in Russian, stress placement varies across word forms and serves as a critical determinant of meaning, rendering its accurate application essential. Although stress plays an important role in meaning differentiation in both languages, it has been observed that in Turkish, it has a more predictable and rule-based structure, whereas in Russian, it has a dynamic nature that requires practice. These distinctions have significant implications for language learning and teaching: the fixed stress in Turkish supports a rule-based pedagogical approach, while the variable stress in Russian demands extensive practice and the memorization of exceptions. Consequently, this study underscores the importance of accounting for these rhythmic and mobility differences in language education. It emphasizes that stress is integral to effective communication and advocates for the development of teaching materials that address these linguistic distinctions. Through this analysis, the research aims to enhance the understanding of stress systems in Turkish and Russian and to contribute meaningfully to the field of foreign language education.

Anahtar Kelimeler

Russian language , Turkish language , phonetics , stress , comparison

Etik Beyan

I hereby declare that my study, "A Comparative Analysis of Stress Systems in Turkish and Russian," does not require ethics committee approval, as it is a desk-based study based solely on linguistic data.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Avanesov, Ruben İ. (1956). Fonetika Sovremennogo Russkogo Literaturnogo Yazıka. Moskva: İzdatel’stvo Moskovskogo universiteta.
• Avanesov, Ruben İ. (Obşç. red.). (1988). Orfoepiçeskiy Slovar’ Russkogo Yazıka. Proiznoşeniye, Udareniye, Grammatiçeskiye Formı (4-ye izd., stereotipnoye). Moskva: Russkiy yazık.
• Banguoğlu, Hasan Tahsin (1990). Türkçenin Grameri (3. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Barsov, Anton A. (1981). Rossiyskaya Grammatika. Moskva: İzdatel’stvo Moskovskogo universiteta.
• Berns, Margie (Ed.). (1990). Contexts of Competence: Social and Cultural Considerations in Communicative Language Teaching. New York: Plenum Press.
• Börekçi, Muhsine (2005). “Türkçede Vurgu - Tonlama - Ölçü - Anlam İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (12), 187-207.
• Brızgunova, Yelena A. (1963). Praktiçeskaya fonetika i intonatsiya russkogo yazıka: Posobiye dlya prepodavateley, zanimayuşçihsya s inostrantsami. Moskva: İzdatel’stvo Moskovskogo universiteta.
• Demir, Nurettin ve Emine Yılmaz (2018). Türkçe Ses Bilgisi. Hülya Pilancı (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Demircan, Ömer (1981). “Türkiye Türkçesinde Vurgulama ve Odaklama”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 26-27(1978-1979), 157-163.
• Demircan, Ömer (1996). Türkçenin Sözdizimi. İstanbul: Der Yayınları.
• Dursunoğlu, Halit (2010). “Türkiye Türkçesinde Vurgu”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 267-276.
• Ergin, Muharrem (1972). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Minnetoğlu Yayınları.
• Fedyanina, Nina A. (1982). Udareniye v sovremennom russkom yazıke (2-ye izd.). Moskva: Russkiy yazık.
• Fomina, Tamara G. (2016). Russkoye Slovesnoye Udareniye. Moskva: Flinta.