Apostrof Sanatı Ve İlhan Berk’in Şiirinde Görünümleri Üzerine

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 1382 - 1395, 28.12.2025

Ali Kurt

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1802142

Öz

Öz
Karşılık veremeyecek ve duyma ihtimali bulunmayan bir muhataba seslenme şeklinde tanımlayabileceğimiz apostrof; konuşmacının ölü, gaip veya cansız bir kişiye veya varlığa hitap ettiğinde ortaya çıkan şeyi ifade etmek için kullanılan Batı kökenli, kadim bir edebi sanattır. Apostrofun bir sanat olarak Türk edebiyatında kullanılması ancak Batı etkisine girildiği Tanzimat sonrası döneme tekabül eder. Şinasi’den başlayarak Tanzimat Dönemi, Servet-i Fünün Topluluğu ve Fecr-i Âti Topluluğu Edebiyatlarında, Milli Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi Edebiyatında; Batı’daki şekliyle apostrof sanatının kullanıldığını görmek mümkündür. Tanzimat sonrası gelişen Türk edebiyatı dönemleri içinde öncekilere göre Batı ile en güçlü bağı İkinci Yeni şiirinin kurduğu düşüncesi genel kabul görmektedir. Bundan dolayı Batı kökenli bir sanat olan “apostrof” sanatının da en yoğun yansımasının İkinci Yeni şiiri içinde olması gerekir. İşte biz buradan hareketle çalışmamızda; apostrof sanatının Türk şiirinde varlığını tespit etmek üzere Batı şiirinin modernist ilkelerini Türk şiirinde yeniden üreten, böylece kendine özgü yeni ve farklı bir poetika ortaya koyan İkinci Yeni şairlerinden İlhan Berk’in şiirlerinde apostrof sanatının izini sürdük.

Anahtar Kelimeler

Apostrof , Modernist Şiir , Lirizm , İkinci Yeni , İlhan Berk

On the Art of Apostrophe and Its Manifestations in İlhan Berk’s Poetry

Öz

Apostrophe, which can be defined as an address to a listener who cannot respond or is unlikely to hear, is an ancient Western-origin literary art used to express the act of speaking to the dead, the absent, or inanimate beings. The use of apostrophe as an artistic device in Turkish literature coincides with the post-Tanzimat period, when Western influence began to take effect. Beginning with Şinasi, it is possible to observe examples of apostrophe in its Western form in the literatures of the Tanzimat period, the Servet-i Fünun and Fecr-i Âti movements, as well as in the National Literature and Republican periods. Among the periods of Turkish literature that developed after the Tanzimat, it is widely accepted that the İkinci Yeni (Second New) movement established the strongest connection with Western poetic tradition. Therefore, it can be assumed that the art of apostrophe, being of Western origin, finds its most intense reflection within the İkinci Yeni poetry. Based on this idea, our study traces the manifestations of the art of apostrophe in the poetry of İlhan Berk, one of the prominent poets of the İkinci Yeni movement, who reinterpreted the modernist principles of Western poetry within Turkish literature and thereby created a distinct and innovative poetics.

Anahtar Kelimeler

Apostrophe , Modernist Poetry , Lyricism , İkinci Yeni , İlhan Berk

Kaynakça

• Akgün, Ali (2002). İlhan Berk Şiirinde Nesne Sorunu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.
• Altıyaprak, Yakup (2023). “İlhan Berk’in Şiir Çizgisi”. Hars Akademi, 6 (1), 73-95.
• Berk, İlhan (2003a.). Ben İlhan Berk’in Defteriyim. İstanbul: Akım Yayınları.
• Berk, İlhan (1994). Kanatlı At. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berk, İlhan (1999). “Şeyler Atlası”. Cumhuriyet Bilim Teknik. 628, Mart.
• Berk, İlhan (2003b.). Toplu Şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bingöl, Ulaş (2017). “İkinci Yeni Şiiri Postmodern Bir Hareket Mi?”. The Journal of Academic Social Science Studies. Yaz 2017, Sayı 57, 521-533.
• Bulut, Birol (2019). Zirvenin Işıltısı. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Eliot, Thomas Stearns (1995). “Şiirin Üç Farklı Sesi”. 20. Yüzyıl Edebiyat Sanatı (Haz: Hüseyin Salihoğlu). İstanbul: İmge Yayınları.
• Flannery, Denis (2020). “Apostrophe”. In: Rabinowitz, (Eds.) Pand Zucca, D. The Oxford Research Encyclopedia of Literature. Oxford University Press. ISBN 9780190201098 https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190201098.013.1048) https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/ventriloquism (Erişim Tarihi: 07.10.2025)
• Johnson, Barbara (1986). “Apostrophe, Animation, and Abortion”. Diacritics, 16(1), 29–47. https://doi.org/10.2307/464649
• Kacıroğlu, Murat (2018). Sanatta Modernizm ve Modernist Şiir Üzerine Bir Deneme. Erzurum: Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5).
• Kahraman, Hasan Bülent (2000). Türk Şiiri, Modernizm, Şiir. İstanbul: Büke Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2014). Edebiyat Yazıları II. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Kurt, Ali (2019a). “Apostrof” Kavramı ve Tanzimat’tan Servet-i Fünûn’a Türk Şiirinde “Apostrof”. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 19(19), 87-112. https://doi.org/10.30767/diledeara.542593
• Kurt, Ali (2019b). “’Söyleyici’ Kavramı ve ‘Nûrusiyâh’ Şiirinden Hareketle Şiir Çözümleme Yöntemlerinde ‘Söyleyici’nin Tespitinin Şiiri Anlamaya Katkısı”. RumeliDE Dil ve EdebiyatAraştırmaları Dergisi, (14), 174-182. DOI: 10.29000/rumelide.541008
• Metin, K. Ali (2014). “Lirik Şiir”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. VII (755).