Çeviride Yerlileştirme ve Yabancı Dil Öğretiminde Yeri

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 506 - 516, 30.12.2019

Sevtap Günay Köprülü Erkan Yüce

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.641849

Öz

Çevri,
dilsel farklılıkların yanı sıra kültürel farklılıkların da dikkate alınmasını, çeviride
dil-kültür ilişkisinin korunmasını gerektirir. Ancak, iki dil arasındaki dilsel
ve kültürel farklılıklardan dolayı bu her zaman mümkün olamamaktadır. Çeviride
kültürel engellerin aşılmasında “yerlileştirme” öne çıkan bir çeviri
stratejisidir. Yerlileştirmede, anlaşılırlığın sağlanabilmesi için, hedef dil
okuyucusuna yabancı olan kaynak metnin dilsel ve kültürel ögeleri, hedef dilin
kültürüne uygun bir şekilde değiştirilir. Dolayısıyla yerlileştirme yapabilmek
için her iki dilin kültürünün çok iyi bilinmesi gerekir. Yabancı dil
öğretiminde de sadece dil değil aynı zamanda o dilin kültürü de öğretilmektedir.
Çeviri dersleri, bu anlamda önemlidir. Çeviri derslerinde, dilsel ve kültürel
farklılıkların farkındalığı, metin türlerine göre çeviri yöntemlerinin
kullanılması gibi amaçlar yer almaktadır.

Bu
çalışmada “21 Lessons for
the 21^st Century” adlı popüler güncel bir eserin, “21.
Yüzyıl İçin 21 Ders” adlı Türkçe çevirisinde dikkat çeken “yerlileştirme” ele
alınmış, yerlileştirmenin yabancı dil öğretiminde çeviri derslerinde bilinmesi
gereken bir çeviri olgusu olduğuna dikkat çekilmek istenilmiştir. Eserin çevirisinde
yerlileştirme yapılmış olan bölümlerden seçilen örneklerde yapılmış olan
yerlileştirme çeviribilimsel çerçevede değerlendirilmiştir. Çalışmanın kuramsal
çerçevesinde çeviribilimci Venuti’nin çalışmalarında üzerinde önemle durduğu
“yabancılaştırma” (foreignization) ve “yerlileştirme” (domestication) çeviri
stratejilerinden hareket edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Çeviri, yabancı dil öğretimi, çeviri stratejileri, yerlileştirme, yabancılaştırma

Kaynakça

• Aksan, Doğan (1995). Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dili Kurumu Yayınları.
• Berk, Özlem (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi. İstanbul: Multilingual.
• Çamdereli, Mete (1995). “Uluslararası İletişimde Dil ve Dil Aktarımı”. Uluslararası İletişim içinde (haz. Gürsel Öngören). İstanbul: Der Yayınları.
• Harari, Yuval Noah (2018). 21 Lessons for the 21st Century(1st Ed). New York : Spiegel & Grau.
• Harari, Yuval Noah (2018). 21.Yüzyıl için 21 Ders(1.Baskı). Selin Siral (Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Kuran, Nedret (1995). “Çağdaş Alman Çeviribilimcilerin Yaklaşımları”, Çeviri ve Çeviri Kuramı Üstüne Söylemler (yay. haz. Mehmet Rifat), İstanbul: Düzlem Yayınları. S. 33-54.
• Snell-Hornby, Mary (1985). “Translation as a means of integrating language teaching and linguistics”. C. Titfod ve A. E. Hieke (Ed.), Translation in Foreign Language Teaching and Testing. Narr: Gunter Narr Verlag Tubingen. P. 21–28.
• Snell-Hornby, Mary. (2006). The turns of translation studies: New paradigms or shifting viewpoints? Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Türk Dil Kurumu (TDK). https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 30.09.2019).
• Venuti, Lawrence (1995). The Translator’s Invisibility: A History of Translation. Londra/New York: Routledge.
• Yükseköğretim Kurumu (YÖK). Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari (Erişim: 10.09.2019).