Vasıf Öngören’in Asiye Nasıl Kurtulur? Oyunu ile Atıf Yılmaz’ın Aynı Adlı Uyarlamasına Anlatıbilimsel Bir Bakış

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 351 - 367, 28.08.2021

Bahar Yıldırım Sağlam

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.944572

Cited By: 1

Öz

Atıf Yılmaz’ın 1986 yapımı Asiye Nasıl Kurtulur? filmi Vasıf Öngören’in aynı adlı oyununun bir uyarlamasıdır. Filmde Fuhuşla Mücadele Dernekleri Genel Başkanı Sayın Seniye Gümüşcü, Asiye isimli bir kadından mektup alır ve onun yaşadığı randevuevini ziyarete gelir. Bu ziyaretle birlikte randevuevinde, Asiye’nin kurtuluşunun nasıl mümkün olacağına dair tartışmalı bir oyun başlar. Anlatıcı ve dinleyicilerin/izleyicilerin birlikte inşa ettikleri bu oyun Asiye’nin hikâyesinin olası yollarını da ortaya çıkarır. Vasıf Öngören’in oyununda ise Fuhuşla Mücadele Dernekleri Genel Başkanı Sayın Seniye Gümüşcü, tiyatronun daveti üzerine Asiye Nasıl Kurtulur? adlı oyuna katılır. Tiyatro sahnesinde oyun oynanırken Anlatıcı ile Seniye Hanım, Asiye’nin nasıl kurtulacağını tartışır. Anlatıcı hikâyeyi anlatırken Seniye Hanım da anlatının ihtimalleri üzerinde düşünür. Anlatıbilim (Narratology), anlatı ve anlatıcı kavramına odaklanır. Anlatıbilimde anlatma ile ilgili temel soru “Kim konuşuyor?” sorusudur. Asiye Nasıl Kurtulur? adlı oyunda ve film uyarlamasında anlatı, oyun içinde oyun olarak kurgulanır ve katman katman açılır. Anlatıcı ve dinleyici/izleyici hikâyeyi birlikte üretir. Makalede Vasıf Öngören’in Asiye Nasıl Kurtulur? adlı oyunu ile oyunun uyarlaması olan film Gérard Genette’in anlatıbilim kuramı çerçevesinde incelenecektir. Öncelikle anlatıbilim kuramı üzerinde durulacak ardından her iki eser bu kuram merkezinde irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Anlatıbilim, Anlatıcı, Anlatı, Diegesis, Mimesis, Sıklık

A Narratologıcal Vıew On Vasıf Öngören’s Play Asiye Nasıl Kurtulur? and Atıf Yılmaz’s Adaptatıon

Öz

Atıf Yılmaz’s 1986 production Asiye Nasıl Kurtulur? movie is an adaptation of Vasıf Öngören’s play of the same name. In the film, Ms. Seniye, the chairman of the Anti-Prostitution Associations, receives a letter from a woman named Asiye and comes to visit the brothel she lives in. With this visit, a controversial play begins in the brothel about how the liberation of Asiye will be possibble. Being built by the narrator and the audience together, this play also reveals possible ways of Asiye’s story. However, in the play of Vasıf Öngören, Ms. Seniye attends to play named Asiye Nasıl Kurtulur? upon the invitation of the theater company. While the play is being played on the theater stage, the narrator and Ms. Seniye discuss how to save Asiye. While the narrator tells the story, Ms. Seniye also thinks about the possibilities of the narration. Narratology focuses on the concept of narrative and narrator. The basic question about narration in narratology is “Who is speaking?”. In the play named Asiye Nasıl Kurtulur? and its movie adaptation, the narrative is constructed as a game within the game and it is opened layer by layer. In the article, Vasıf Öngören’s Asiye Nasıl Kurtulur? play and the movie adaptation of the play will be examined within the framework of the theory of narratology. First of all, the theory of narratology will be emhasized and then both works will be examined in the light of this theory. Gérard Genette’s theory will be put into focus.

Anahtar Kelimeler

Narratology, Narrator, Narrative, Diegesis, Mimesis, Frequency

Kaynakça

• Altuğ, Taylan (2008). Dile Gelen Felsefe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Antakyalıoğlu, Zekiye (2016). Roman Kuramına Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Aytaç, Gürsel (2003). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• Barthes, Roland (1988). Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş. çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çıraklı, Mustafa Zeki (2015). Anlatıbilim: Kuramsal Okumalar. Ankara: Hece Yayınları.
• Dervişcemaloğlu, Bahar (2014). Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Dervişcemaloğlu, Bahar (2007). Gérard Genette’e Göre Anlatı Söylemi (Narrative Discourse). http://www.ege-edebiyat.org. Erişim Tarihi: 24.05.2021.
• Emre, İsmet (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Esen, Nüket (2012). Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Genette, Gérard (2011). Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme. çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Jahn, Manfred (2020). Anlatıbilim: Anlatı Teorisi El Kitabı. çev. Bahar Dervişcemaloğlu. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kıran, Zeynel ve Ayşe Kıran (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Nutku, Özdemir (2007). Bertolt Brecht ve Epik Tiyatro. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Öngören, Vasıf (1970). Asiye Nasıl Kurtulur?. Ankara: San Matbaası.
• Platon (2011). Devlet. çev. Sabahattin Eyüboğlu, M. Ali Cimcoz. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Rifat, Mehmet (1992). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Simavi Yayınları.
• Saussure, Ferdinand de (1998). Genel Dilbilim Dersleri. çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Sözen, Mustafa (2008). Anlatı Mesafesi-Anlatı Perspektifi Kavramları, Sinematografik Anlatı ve Örnek Çözümlemeler. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (8), 123-145.
• Şahin, Seval (2016). “Çocukluğun Soğuk Geceleri’nde Anlatı Stratejileri ve İdeoloji”, Feryal Saygılıgil, Beyhan Uygun Aytemiz (der.), “Gülebilir miyiz Dersin?”: Tezer Özlü Kitabı, İstanbul: İletişim Yayınları, s.169-187.
• Tanyolaç Öztokat, Nedret (2005). Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Todorov, Tzvetan (2014). Poetika’ya Giriş. çev. Kaya Şahin, İstanbul: Metis Yayınları.
• Topçu, Hayrunisa (2015). Anlatıcı Sorunsalı Işığında Türk Romanına Dair Bir Değerlendirme. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.