Historical and Linguistic Factors in Different Meaning of Common Sense of Humor

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 518 - 531, 29.04.2024

Meltem Ekti

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1436407

Öz

Many studies have been done on humor until today, and the concept has been adequately examined from a folkloric, mythological or historical perspective. Based on general definitions, the following conclusion can be made immediately: Humor is both an action specific to humans and the ability to look at events with fun. At the same time, as a form of reaction to an effect, it varies according to individuals and societies. In addition to individual differences, social differences affect the perception and expression of humor. Naturally, these differences between nations; history, language, culture, memory perception, literature, education, etc. It arises from many understandings and the variability of social facts. These facts determine the content of the humor element as well as the way it is used and its application areas. Although humor varies according to societies, the final conclusion of humor is common. This conclusion becomes concrete with the act of laughing. Although laughing is a result-oriented action, what one laughs at is also very important. The factors that play a role in the choice here are the differences of linguistic worlds and cultural identities and the type and form of expression of the thing being laughed at. At this stage, another factor that shows the humorous predisposition of the society emerges. This is whether the relevant language and the supporting elements of the language are prone to humor.
The main problematic of this study is to comprehend the "commonality" feature of humor, which is seen as "common sense". In addition to this, the suitability of language for humor as a mediation, the effect of cultural differences on humor and the extent to which humor is effective on universal codes are tried to be understood. The change in the perception of humor in Turkish and German societies in different periods has been focused on, the humor tendency of the language of both societies has been compared structurally and contextually, the basic themes that constitute the content of humor or laughter have been determined and evaluated in their own contexts (Turkish and German cultures).

Anahtar Kelimeler

humor, language, Turkish, German, common sense

Proje Numarası

---

Bir Ortak Duyuş Biçimi Olarak Mizahın Anlamlandırılmasında Tarihsel ve Dilsel Etkenler

Öz

Mizah konusunda günümüze gelinceye değin birçok çalışma yapılmış, kavram folklorik, mitolojik,
ya da tarihsel açıdan yeterince irdelenmiştir. Genel tanımlardan gidilerek şu çıkarım hemen
yapılabilir: Mizah hem insana özgü bir eylem hem de, olaylara eğlenceyle bakma yetisidir. Aynı zamanda bir etkiye tepki şekli olarak bireylere ve toplumlara göre değişkenlik göstermektedir. Bireysel farklılıklar yanında toplumsal farklılıklar mizah algısını ve dışa vurumunu etkilemektedir. Doğal olarak bu farklılıklar milletlerin; tarih, dil, kültür, bellek algısı, edebiyat, eğitim vb. birçok anlayışından ve toplumsal olgularının değişkenliklerinden kaynaklanmaktadır. Söz konusu olgular, mizah ögesinin içeriği gibi kullanım biçimini ve uygulama alanlarını da belirlemektedir. Ayrıca her ne kadar mizah toplumlara göre farklılık gösterse de mizahın son aşamada vargısı ortaktır. Bu vargı gülme eylemiyle somutluk kazanır. Gülme sonuç odaklı bir eylem olsa da neye gülündüğü oldukça önemlidir. Buradaki tercihte rol oynayan etken ise yine dilsel dünyaların ve kültürel kimliklerin farklılıkları ve gülünen şeyin anlatım türü ve biçimidir. Bu aşamada önemi tartışılmaz olan dolaylı bir biçimde toplumun mizahi yatkınlığını gösteren başka bir etken ortaya çıkmaktadır. Bu da ilgili dilin ve dili destekleyici unsurların mizaha yatkın olup olmadığıdır.
Bu çalışmanın temel sorunsalı “ortak duyuş olarak görülen mizahın “ortaklık” özelliğini kavramaktır. Bunun yanında bir dolayım olarak dilin mizaha elverişliliği, kültürel farklılığın mizaha etkisi ve bunlardan hareketle mizahın evrensel kodlar üzerinde ne oranda etkili olduğunu anlamaya çalışmaktır. Türk ve Alman toplumlarında farklı dönemlerde mizah algısındaki değişim üzerinde durulmuş, her iki toplumun dilinin mizah yatkınlığı yapısal ve içeriksel anlamda karşılaştırılmış, mizahın ya da gülmecenin içeriğini oluşturan temel izlekler belirlenerek kendi bağlamlarında (Türk ve Alman kültürleri) değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mizah, gülmece, Türk, Alman, ortak duyuş, dil

Etik Beyan

----

Destekleyen Kurum

---

Proje Numarası

---

Teşekkür

---

Kaynakça

• Aksan, Doğan (2004). Dilbilim ve Türkçe Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Aktulum, Kubilay (2021). Ortak Duyuş Biçimi Olarak Atasözlerinin Anlambilimi. Millî Folklor. Yıl 33, Cilt 17, Sayı 131, ss. 75-86.
• Aktulum, Kubilay (2020). Moda ve Metinlerarasılık, Alexander McQueen ve Üstgiysisellik. Çizgi Kitapevi.