An Analysis of Old Arabic Poetry in the Context of André Lefevere’s Poetry Translation Strategy: The Example of Imru’ al-Qais

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 988 - 1002, 29.08.2024

Ökkeş Hengil , Mehmet Şayır

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1496368

Öz

The aim of this study is to investigate the translations of Imru’ al-Qais b. Hujr’s Muallaka, one of the ancient Arabic poems with multiple translations in Turkish, in the context of André Lefevere's strategies of poetry translation in terms of utilizing the sound features of Turkish, transferring the poetic elements of the source text to the target text, etc. It is thought that poetry is of great importance in the source culture and accordingly, its translation in the target culture is important. Document analysis was used as the method in the research and three translations of the source text in the target language were found as of the date of the research. Two translations of Old English poetry into Turkish were given before the findings as a model, and in the conclusion section, a comparison was made between these poems and Arabic poetry translations. The Arabic poetry translations were analyzed by taking into consideration the elements prioritized by the translators, and it was found that the first translation mostly preferred the phonemic translation strategy by prioritizing the sound features of the source text; the second translation mostly preferred the strategy of poem into prose by bringing the form of the poem closer to prose; the third translation was found to disrupt the integrity of the translation by making occasional omissions and leaving the translated poem incomplete, and it was seen that the strategy it mostly preferred was the strategy of blank verse translation.

Anahtar Kelimeler

Imru’ al-Qais, André Lefevere, poem translation, Arabic poem, Turkish poem

André Lefevere’in Şiir Çeviri Stratejisi Bağlamında Eski Arap Şiiri İncelemesi: İmru’ul-Kays Örneği

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkçede birden çok çevirisi bulunan eski Arap şiirlerinden İmru’ul Kays b. Hucr Muallakası çevirilerinin André Lefevere’nin şiir çevirisi stratejileri bağlamında Türkçenin ses özelliklerinden yararlanma, kaynak metnin poetik unsurlarını hedef metne taşıma vb. durumlarının araştırılmasıdır. Şiirin kaynak kültür dizgesinde büyük önemi haiz olduğu, buna bağlı olarak hedef kültürde çevirisinin önem arz ettiği düşünülmektedir. Araştırmada yöntem olarak doküman analizi kullanılmış olup araştırmanın yapıldığı tarih itibarıyla söz konusu kaynak metnin hedef dilde üç adet çevirisine rastlanmıştır. Eski İngiliz şiirinden Türkçeye yapılmış iki adet çeviri, model olarak bulgular öncesinde verilmiş olup sonuç bölümünde söz konusu şiirler ile Arapça şiir çevirileri arasında karşılaştırma yapılarak sonuca ulaşılmıştır. Arapça şiir çevirileri, çevirmenlerin öncelik tanıdığı unsurlar göz önüne alınarak incelenmiş, birinci çevirinin kaynak metnin ses özelliklerini önceleyerek çoğunlukla sessel çeviri stratejisini tercih ettiği; ikinci çevirinin şiirin formunu düzyazıya yaklaştırarak çoğunlukla şiiri nesre dönüştürme stratejisini tercih ettiği; üçüncü çevirinin ise yer yer atlamalar yapıp çeviri bütünlüğünü bozduğu, çeviri şiiri eksik bıraktığı tespit edilmiş olup çoğunlukla tercih ettiği stratejinin koşuk çevirisi stratejisi olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İmru’ul Kays, André Lefevere, şiir çevirisi, Arapça şiir, Türkçe şiir

Kaynakça

• Abdal, Göksenin (2019). Octavio Paz’ın yazınsal yaklaşımı ve çeviriye ilişkin görüşleri üzerine bir değerlendirme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 735-748.
• Aksoy, Nüzhet Berrin (2001). Çeviride çevirmen seçimleri ışığında çeviri eleştirisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(3). 1-16.
• Altay, Ayfer (2001). Şiir çevirisinde çevrilemeyenler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 18(1). 29-43.
• Cary, Edmond (1960). Şiir çevirisi. Tercüme Dergisi. 104-110.
• Catford, John Cunnison (1965). A linguistic theory of translation: an essay on applied linguistics. London: Oxford University Press.
• Ceviz, Nurettin vd. (2010). Yedi askı: Arap Edebiyatının harikaları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Creswell, John Ward (2017). Araştırma deseni. Ankara: Eğiten.
• Dağbaşı, Gürkan (2017). Şiir çeviri eleştirisi – Arapçadan Türkçeye yapılan şiir çevirilerinin şekil ve içerik bakımından incelenmesi. İstanbul: Akdem.
• Dağbaşı, Gürkan ve Gügercin, Çağla (2023). Nizar Kabbani şiirlerinin Türkçe çevirilerinin karşılaştırmalı incelemesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(109). 116-132.