KADIN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ DERSİ ALAN HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN KANITA DAYALI PRATİK LİDERLİK VE LİDERLİK ORYANTASYONU ARASINDAKİ İLİŞKİ: KESİTSEL ÇALIŞMA

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 3, 357 - 367, 28.11.2025

Burcu Küçükkaya , Mehtap Temiz

https://doi.org/10.70813/ssd.1637499

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği dersi alan hemşirelik öğrencilerinin kanıta dayalı pratik liderlik ve liderlik oryantasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel özellikte yürütülen bu çalışma, 06.11.2024-17.11.2024 tarihleri arasında Bartın Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü’nde eğitim alan ve araştırmaya katılmaya gönüllü 168 hemşirelik öğrencisi üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada literatür incelenerek hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu”, “Kanıta Dayalı Pratik Liderlik Ölçeği” ve “Liderlik Oryantasyon Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistikler, Kolmogorov-Smirnov Testi, Bağımsız Örneklem T Testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır.
Bulgular: Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği dersi alan hemşirelik öğrencilerinin %72,0’ının kadın ve %81,5’inin kanıta dayalı uygulamalarla ilgili eğitim/ders aldığı bulunmuştur. Öğrencilerin Kanıta Dayalı Pratik Liderlik Ölçeği puan ortalaması 40,89±10,09 ve Liderlik Oryantasyon Ölçeği puan ortalaması 121,35±32,06 olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin Kanıta Dayalı Pratik Liderlik Ölçeği puan ortalaması ile Liderlik Oryantasyon Ölçeği puan ortalaması arasında istatistiksel olarak pozitif yönlü güçlü anlamlı ilişki belirlenmiştir (p<,001, r=,782).
Sonuç: Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği dersi alan hemşirelik öğrencilerinin kanıta dayalı pratik liderliği ve liderlik oryantasyon düzeyleri yüksektir. Öğrencilerin kanıta dayalı pratik liderliği arttıkça liderlik oryantasyonu da artmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda, Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği eğitimcilerin derslerinde kanıta dayalı uygulamalara ve hemşirelikte liderlik içeriklerine yer vermeleri, öğrencileri desteklemeleri ve öğrencilerin klinik uygulamalarında kanıta dayalı uygulamalara yer vermede öncülük etmesi ve liderlik becerilerini geliştirmede aktif rol alması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği , hemşirelik , öğrenci , kanıta dayalı pratik liderlik , liderlik oryantasyonu

Etik Beyan

Çalışmamız Bartın Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu tarafından 2024-SBB-0863 protokol numarasıyla etik onay almış olup, aynı üniversitenin Sağlık Bilimleri Fakültesi’nden de kurum izni alınmıştır. Makalemiz, başka herhangi bir dergiye gönderilmemiştir

Destekleyen Kurum

Çalışmayı maddi olarak destekleyen kişi/kuruluş yoktur.

The Relationship Between Evidence-Based Practice Leadership and Leadership Orientation Among Nursing Students Taking Women's Health and Diseases Nursing Course: A Cross-Sectional Study

Öz

Aim; This study aimed to examine the relationship between evidence-based leadership and leadership orientation among nursing students taking the Women's Health and Diseases Nursing course.
Method; This descriptive and cross-sectional study was conducted with 168 nursing students who were enrolled in the Nursing Department of Bartın University Faculty of Health Sciences and who volunteered to participate in the research between 06.11.2024-17.11.2024. Data were collected using a "Personal Information Form," the "Evidence-Based Practice Leadership Scale" and the " Leadership Orientation Scale " Descriptive statistics, the Kolmogorov-Smirnov Test, Independent Samples T-Test, ANOVA, and Pearson Correlation Coefficient were used for data analysis.
Results; It was found that 72.0% of the nursing students taking the Women's Health and Diseases Nursing course were female and 81.5% had received training or classes related to evidence-based practices. The average score for the Evidence-Based Practice Leadership Scale was 40.89±10.09, while the average score for the Leadership Orientation Scale was 121.35±32.06. A statistically significant positive correlation was identified between the average scores of the Evidence-Based Practice Leadership Scale and the Leadership Orientation Scale (p<.001, r=.782).
Conclusion: Nursing students taking the Women's Health and Diseases Nursing course have high levels of evidence-based practice leadership and leadership orientation. The increase in evidence-based practice leadership correlates with an increase in leadership orientation. In light of these findings, it is recommended that educators in the Women's Health and Diseases Nursing course incorporate evidence-based practices and nursing leadership content into their curricula, support students, and encourage them to advocate for evidence-based practices while actively developing their leadership skills in clinical applications.

Anahtar Kelimeler

Women , nursing , student , evidence-based practice leadership , leadership orientation

Kaynakça

• [1] Yancey NR. Evidence-based practice in nursing for teaching-learning: but is it really nursing? Nurs Sci Q. 2019;32(1):25-8. doi:10.1177/0894318418807929
• [2] Fındık M. Hemşirelerde kanıta dayalı uygulamada liderlik ve çalışma ortamının iş doyumu ile ilişkisinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2022.
• [3] Northouse PG. Leadership: theory and practice. Thousand Oaks (CA): Sage Publications; 2021.
• [4] Birken S, Clary A, Tabriz AA, Turner K, Meza R, Zizzi A, et al. Middle managers' role in implementing evidence-based practices in healthcare: a systematic review. Implement Sci. 2018;13(1):149. doi:10.1186/s13012-018-0843-5
• [5] Türe A, Demirsoy N, Yıldırım A. Validity and reliability of Evidence-Based Practice Leadership Scale and Evidence-Based Work Environment Scale in Turkish. Perspect Psychiatr Care. 2020;1-11. doi:10.1111/ppc.12529
• [6] Melnyk BM, Gallagher-Ford L, Zellefrow C, Tucker S, Thomas B, Sinnott LT, et al. The first U.S. study on nurses' evidence-based practice competencies indicates major deficits that threaten healthcare quality, safety, and patient outcomes. Worldviews Evid Based Nurs. 2018;15(1):16-25. doi:10.1111/wvn.12269
• [7] Ylimäki S, Oikarinen A, Kääriäinen M, Pölkki T, Mikkonen K, Holopainen A, et al. Advanced practice nurses' evidence-based healthcare competence and associated factors: a systematic review. J Clin Nurs. 2024;33(6):2069-83. doi:10.1111/jocn.17075
• [8] Greiner AC, Knebel E, editors. Health professions education: a bridge to quality. Washington (DC): National Academies Press (US); 2003.
• [9] Swito I, Sidin AI, Rachmawaty R. Factors related to the implementation of evidence-based practice (EBP) of nursing staffing levels in hospitals: a literature review. J Asian Multicult Res Med Health Sci Study. 2021;2(1):60-8. doi:10.47616/jamrmhss.v2i1.88
• [10] Lunden A, Kvist T, Teräs M, Häggman-Laitila A. Readiness and leadership in evidence-based practice and knowledge management: a cross-sectional survey of nurses’ perceptions. Nord J Nurs Res. 2021;41(4):187-96. doi:10.1177/2057158520980687
• [11] Crawford CL, Rondinelli J, Zuniga S, Valdez RM, Tze-Polo L, Titler MG. Barriers and facilitators influencing EBP readiness: building organizational and nurse capacity. Worldviews Evid Based Nurs. 2023;20(1):27-36. doi:10.1111/wvn.12618
• [12] Chisholm A, Russolillo A, Carter M, Steinberg M, Lambert L, Knox A, et al. Advancing evidence-based practice through the Knowledge Translation Challenge: nurses' important roles in research, implementation science and practice change. J Adv Nurs. 2024; doi:10.1111/jan.16362
• [13] Tsapnidou E, Kelesi M, Rovithis M, Katharakis G, Gerogianni G, Dafogianni C, et al. Transformational leadership—quality achievements and benefits for the healthcare organizations: a scoping review. Hospitals. 2024;1(1):87-103. doi:10.3390/hospitals1010008
• [14] Stucky CH, Wymer JA, House S. Nurse leaders: transforming interprofessional relationships to bridge healthcare quality and safety. Nurse Leader. 2022;20(4):375-80. doi:10.1016/j.mnl.2021.12.003
• [15] Al-Ghamdi NMA, Alshahrani AAM, Al-Ghamdi NMM, Al-Omari EA, Al-Nassar MAY, Al Qawan HS, et al. Comprehensive review of nursing leadership and strategies for managing healthcare teams in dynamic environments. J Ecohumanism. 2024;3(8):8271-80. doi:10.62754/joe.v3i8.5443
• [16] Castiglione SA, Lavoie-Tremblay M, Kilpatrick K, Gifford W, Semenic SE. Exploring shared implementation leadership of point of care nursing leadership teams on inpatient hospital units: protocol for a collective case study. JMIR Res Protoc. 2024;13:e54681. doi:10.2196/54681
• [17] Ateşeyan Y, Güngörmüş Z. Evidence-based practical competencies of nursing students. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;6(1):1-10. doi:10.53493/avrasyasbd.1031491
• [18] Karadaş M, Terzioğlu F, Koç G. Effects of personality traits and leadership orientations of Turkish nursing students on their career adaptability: a cross-sectional study. Leadersh Health Serv. 2024;37(1):53-68. doi:10.1108/LHS-11-2022-0114
• [19] Gürsoy E, Yeşildere Sağlam H, Başaran F, Çetin Atay E, Şimal Yavuz N. Türk hemşirelerin liderlik yönelimleri ve klinik karar verme becerileri. Sağlık Hizmetlerinde Liderlik. 2023;36(3):402-17. doi:10.1108/LHS-08-2022-0090
• [20] Gürsoy E, Uzun Aksoy M. Determination of personality characteristics and leadership orientation of nursing and midwifery students. J Educ Res Nurs. 2021;18(1):37-43. doi:10.5152/jern.2021.32744
• [21] Pryse Y, McDaniel A, Schafer J. Psychometric analysis of two new scales: the evidence-based practice nursing leadership and work environment scales. Worldviews Evid Based Nurs. 2014;11(4):240-7. doi:10.1111/wvn.12045
• [22] Bolman LG, Deal TE. Leadership and management effectiveness: a multi-frame, multi-sector analysis. Hum Resour Manage. 1991;30:509-34. doi:10.1002/hrm.3930300406
• [23] Özcan K, Balyer A. Liderlik Oryantasyon Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013;9(1):136-50. doi:10.17860/efd.34755
• [24] General Assembly of the World Medical Association. World Medical Association Declaration of Helsinki: ethical principles for medical research involving human subjects. J Am Coll Dent. 2014;81(3):14-8.
• [25] Kitson AL, Harvey G, Gifford W, Hunter SC, Kelly J, Cummings GG, et al. How nursing leaders promote evidence-based practice implementation at point of care: a four-country exploratory study. J Adv Nurs. 2021;77(5):2447-57.
• [26] Lundqvist D, Wallo A, Coetzer A, Kock H. Leadership and learning at work: a systematic literature review of learning-oriented leadership. J Leadersh Organ Stud. 2023;30(2):205-38.
• [27] Çiçek Korkmaz A, Altuntaş S, Kuleyin B. Hemşirelerin örgütsel güç mesafesi algılarına göre liderlik yönelimleri. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2024;7(2):424-34. doi:10.38108/ouhcd.1346238
• [28] Coşkun S, Arslan S. Hemşirelik öğrencilerinin liderlik yönelimleri ile öğrenme biçimleri arasındaki ilişki. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2021;8(2):160-70. doi:10.5222/SHYD.2021.48378
• [29] Çevik A, Alan S. Ebelik bölümü öğrencilerinin liderlik yönelimleri ile ebelik mesleğine aidiyet durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2021;7(3):182-96.
• [30] Dursun M, Günay M, Yenel İF. Çok Yönlü Liderlik Yönelimleri Ölçeği (ÇYLYÖ): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi. 2019;2(2):333-47. doi:10.33712/mana.596370
• [31] Filiz NY, Erol F, Dikmen Y, Altınkaynak S. Bayan üniversite öğrencilerinde liderlik yönelimlerinin incelenmesi. Int Conf Quality Higher Educ Proc Book. 2016;96-103.
• [32] Özkan NO, Akin S, Durna Z. Nursing students' leadership tendencies and motivation levels. J Educ Res Nurs. 2015;12(1):51-62.
• [33] Heinen M, van Oostveen C, Peters J, Vermeulen H, Huis A. An integrative review of leadership competencies and attributes in advanced nursing practice. J Adv Nurs. 2019;75(11):2378-92. doi:10.1111/jan.14092
• [34] Bianchi M, Bagnasco A, Bressan V, Barisone M, Timmins F, Rossi S, et al. A review of the role of nurse leadership in promoting and sustaining evidence-based practice. J Nurs Manag. 2018;26(8):918-32. doi:10.1111/jonm.12638
• [35] Wallace JC, Johnson PD, Mathe K, Paul J. Structural and psychological empowerment climates, performance, and the moderating role of shared felt accountability: a managerial perspective. J Appl Psychol. 2011;96(4):840-50. doi:10.1037/a0022227
• [36] Dousin O, Wei CX, Balakrishnan BKPD, Lee MCC. Exploring the mediating role of flexible working hours in the relationship of supervisor support, job and life satisfaction: a study of female nurses in China. Nurs Open. 2021;8(6):2962-72. doi:10.1002/nop2.1008
• [37] Kim MK, Arsenault C, Atuyambe LM, Kruk ME. Predictors of job satisfaction and intention to stay in the job among healthcare providers in Uganda and Zambia. Int J Qual Health Care. 2021;33(3):mzab128. doi:10.1093/intqhc/mzab128
• [38] Schaefer JD, Welton JM. Evidence based practice readiness: a concept analysis. J Nurs Manag. 2018;26(6):621-29. doi:10.1111/jonm.12599
• [39] Reichenpfader U, Carlfjord S, Nilsen P. Leadership in evidence-based practice: a systematic review. Leadersh Health Serv. 2015;28(4):298-316. doi:10.1108/LHS-08-2014-0061
• [40] Şenyuva E. Hemşirelik eğitimi ve kanıta dayalı uygulamalar. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2016;24(1):59-65.
• [41] Başdaş Ö, Özbey H. Hemşirelik öğrencilerinin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumlarının belirlenmesi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2020;17:32-