Öğretmenlerin Afet ve Acil Durumlara Bireysel Hazırlıklarının Değerlendirilmesi: Mersin İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 1, 31 - 41, 16.07.2024

Sevda Demiröz Yıldırım Bilge Evren Ayla Açıkgöz

https://doi.org/10.17942/sted.1378567

Öz

Amaç: Bu çalışma, farklı afet tiplerinin meydana geldiği Mersin İli Mut İlçesinde görev yapan öğretmenlerin acil durum/afete bireysel hazırlık düzeylerinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Çalışma kesitsel tipte bir araştırmadır. Veriler toplanmadan katılımcılara yazılı ve sözlü bilgilendirme yapılmış ve bilgilendirilmiş onam alınmıştır. Araştırma verileri 02.11.2022-31.01.2023 tarihleri arasında yüz yüze toplanmıştır. Veriler, veri kayıt formu ve Afete Bireysel Hazırlık Ölçeği (ABHÖ) ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizi SPSS 22.0 istatistik paket programı kullanılarak yapılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya 706 öğretmen katılmıştır. Katılımcıların %38,8’i meslek hayatında acil durum/afet yaşamış olup, bunların %85,8’i deprem yaşadığını belirtmiştir. ABHÖ toplam puanı, algılanan duyarlılık ve algılanan engeller alt boyutu puanı 18-27 yaş grubunda olanlarda daha yüksektir (p<0,01). Ölçeğin algılanan ciddiyet alt boyut puanı kadınlarda daha yüksek (p<0,001), öz yeterlilik alt boyut puanı erkeklerde daha yüksek bulunmuştur (p<0,002). Evli olan öğretmenlerde ölçeğin algılanan engeller ve öz yeterlilik alt boyutu puanı daha yüksektir (p<0,05). Daha önce acil durum/afet eğitimi almadığını belirten öğretmenlerde algılanan ciddiyet alt boyut puanı daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Meslek hayatında acil durum/afet yaşayanların ölçeğin algılanan duyarlılık ve öz yeterlilik alt boyutu ile ABHÖ toplam puanı anlamlı olarak daha yüksektir (p<0,05).
Sonuç: Araştırmada öğretmenlerin acil durum ve afete bireysel hazırlık yapmak için yeterli bilgiye sahip olmadıkları sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin afet ve acil durumlarda bireysel hazırlıklarının arttırılması ve bu konuda sürekli eğitilmeleri toplumsal dirençliliğin artmasına olumlu katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Acil durum, afet, afet yönetimi, afete hazırlık, öğretmen

Etik Beyan

Bu çalışmanın yapılabilmesi için Amasya Üniversitesi Bilim Etik Kurulu Sosyal Bilimler Etik Kurulu’ndan yazılı izin alınmıştır (10/08/2022 tarih, karar no:1989).

Evaluation of Teachers' Individual Preparedness for Disaster and Emergency Situations: Mersin Province Example

Öz

Objective: This study was carried out to determine the individual emergency/disaster preparedness levels and related factors of teachers working in Mut District of Mersin Province, where different types of disasters occur.
Metod: The study is a cross-sectional study. Participants were informed verbally and in writing before data collection and informed consent was obtained. The research data were collected face-to-face between 02.11.2022 and 31.01.2023. Data were collected with a data recording form and Disaster Individual Preparedness Scale (ABHÖ). The research data were analyzed using SPSS 22.0 statistical package program.
Results: 706 teachers participated in the research. 38.8% of the participants have experienced an emergency/disaster in their professional life, and 85.8% of them stated that they experienced an earthquake. ABHÖ total score, perceived susceptibility and perceived barriers subscale scores are higher in those in the 18-27 age group (p<0.01). The perceived seriousness subscale score of the scale was found to be higher in women (p<0,001), and the self-efficacy subscale score was higher in men (p<0,002). Perceived barriers and self-efficacy subscale scores of the scale are higher in married teachers (p<0.05). Perceived seriousness subscale score was found to be higher in teachers who stated that they had not received emergency/disaster training before (p<0.05). Those who have experienced an emergency/disaster in their professional life have significantly higher perceived sensitivity and self-efficacy sub-dimensions of the scale and ABHÖ total score (p<0.05).
Conclusion: In the study, it was concluded that teachers do not have sufficient knowledge to make individual preparations for emergencies and disasters. Increasing the individual preparedness of teachers in disasters and emergencies and their continuous training on this issue will contribute positively to the increase in social resilience.

Anahtar Kelimeler

emergency, disaster, disaster management, disaster preparedness, teacher

Kaynakça

• CRED. 2022 Disasters in Numbers. 2023. Available at: https://cred.be/sites/default/files/2022_EMDAT_report.pdf. Accessed April, 2023
• CRED. 2021 Disasters in numbers. 2022. Available at: https://cred.be/sites/default/files/2021_EMDAT_report.pdf. Accessed October, 2022
• AFAD. Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri. 2018. Available at: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429. Accessed May, 2024
• AFAD. 2022 Yılı Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri. 2023.
• AFAD. Kahramanmaraş Depremleri Ön Değerlendirme Raporu. 2023.
• TDB. 6 Şubat 2023 Depremi. 2023.
• Sağıroğlu ZA, Ünsal R, Özenci F. 6 Şubat 2023 Deprem Sonrası Göç ve İnsan Hareketlilikleri: Durum Değerlendirme Raporu Ankara; 2023. Available at: www.aybu.edu.tr/gpm. Accessed April, 2023
• TÜİK. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. 2023. Available at: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685. Accessed July, 2023
• AFAD. İl Afet Risk Azaltma Planı Mersin (İRAP). 2021.
• UNISDR. Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 - 2030. Genenva; 2015.
• UNISDR. Hyogo Framework for Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters. Geneva; 2005.
• Leblebici Ö. Afetde kamu yönetiminin rolü ve toplum temelli afet yönetimine doğru. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014;7(2):457-78.
• Kortak V. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının afete yönelik tutumlarının incelenmesi. Afet ve Risk Dergisi. 2023;6(2):448–63.
• Özmen B, İnce ZD. Okul Tabanlı Afet Eğitimi. Resilience. 2017;1(1).
• Mersin İl Milli Eğitim Müdürlüğü. Mersin İl Milli Eğitim Müdürlüğü Brifing - Ocak 2023. 2023 [. Available at: https://mersin.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar. Accessed January, 2023
• İnal E, Altıntaş KH, Doğan N. The development of a general disaster preparedness belief scale using the health belief model as a theoretical framework. International Journal of Assessment Tools in Education. 2017;5(1):146-158.
• Izadkhah YO, Hosseini M, Heshmati V. Training teachers on disaster risk reduction in developing countries: Challenges and opportunities. In: The 15th World Conference on Earthquake Engineering, Lisbon, Portugal. 2012.
• Millî Eğitim Bakanlığı. Yıllık Hizmet İçi Eğitim Planı. 2023. Available at: https://oygm.meb.gov.tr/www/hizmetici-egitim-planlari/icerik/28. Accessed Jun, 2023
• İnal E. Acil Durumlara/Afete Bireysel Hazırlığı Değerlendirmek için Sağlık İnanç Modeli’ne Dayalı Ölçek Geliştirme. [Ankara]: Halk Sağlığı Enstitüsü; 2015.
• Stough LM, Kang D, Lee S. Seven school-related disasters: Lessons for policymakers and school personnel. Educ Policy Anal Arch. 2018;26.
• Costa R, Cross Hansel T. Teachers and school personnel as first responders following disasters: Survivors and supporters. J Trauma Stress Disord Treat. 2015;04(04). DOI:10.4172/2324-8947.1000146
• Inal E, Altıntaş KH, Doğan N. General disaster preparedness beliefs and related sociodemographic characteristics: The example of Yalova University, Turkey. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2019;17(1):1-15.
• Balun B, Yılmaz K. Sürdürülebilir bir yönetim paradigması: ortopedik engelli bireylerin afete hazırlık seviyeleri. Resilience. 2019 Jun 30;1–24.
• Gündüz F. Bütünleşik Afet Yönetiminde Kadınların Afet Deneyimi ve Öğrenilmiş Dersler [Doktora Tezi]. [İzmir]: Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2022.
• Goltz JD, Russell LA, Bourque LB. Initial behavioral response to a rapid onset disaster: A case study of the October 1, 1987 Whittier Narrows Earthquake. Int J Mass Emerg Disasters. 1992;10(1):43-69.
• Fothergill A, DeRouen Darlington JA, Maestas EGM. Race, ethnicity and disasters in the United States: A review of the literature. Disasters. 1999;23(2):156-73.
• Pincha Chaman. Gender sensitive disaster management: A toolkit for practitioners. Earthworm Books; 2008. 116 p.
• Kirschenbaum A. Families and disaster behavior: A reassessment of family preparedness. https://doi.org/101177/028072700602400104. 2006;24(1):111–43.
• Najafi M, Ardalan A, Akbarisari A, Noorbala AA, Jabbari H. Demographic determinants of disaster preparedness behaviors amongst Tehran inhabitants, Iran. PLoS Curr. 2015;7 (Disasters).
• Demiröz Yıldırım S. Integrated disaster management experience of people with disabilities: A phenomenological research on the experience of people with orthopedic disabilities in Türkiye. International Journal of Disaster Risk Reduction. 2023;88(1):1–16.
• Muttarak R, Lutz W. Is education a key to reducing vulnerability to natural disasters and hence unavoidable climate change? Ecology and Society. 2014;19(1):42.
• Hoffmann R, Muttarak R. Learn from the past, prepare for the future: Impacts of education and experience on disaster preparedness in the Philippines and Thailand. World Dev. 2017;96.
• Yalçın G. Doğal Afetin Etkilerine ve Afet Risk Yönetimine Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakış: Türk ve Japon Kadınlarının Duruş Noktasından Doğal Afet [Yüksek Lisans Tezi]. [Ankara]: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2020.
• Coppola DP. Introduction to international disaster management. Third Edition. Butterworth Heinemann; 2015.