Bir İl Merkezinde Ortaokul Öğrencilerinde Obezite Sıklığı ve Beslenme Özelliklerinin Belirlenmesi: Bir Tanımlayıcı Çalışma

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 1, 21 - 30, 16.07.2024

Deniz S. Yorulmaz Demir

https://doi.org/10.17942/sted.1392572

Öz

Amaç: Bu araştırma ortaokul öğrencilerinde (5-8.sınıf öğrencileri) obezite sıklığı ve beslenme özellikleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Tanımlayıcı çalışma olarak yürütülen bu araştırma, bir il merkezine ortaokul düzeyinde eğitim alan 992 ortaokul öğrencisi ile tamamlanmıştır. Araştırma verileri 15 Mart - 1 Mayıs 2023 tarihleri arasında, kişisel bilgi formu ve beslenme özellikleri soru formu ile toplanmıştır. Araştırma verileri sayı ve yüzde kullanılarak ile değerlendirilmiştir. Araştırma öncesinde etik kurul ve kurum izni alınmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin %52,5’i kız öğrenci, %31,9’unun annesi lise mezunu ve %12,0’ının herhangi bir kronik hastalığı bulunmaktadır. Öğrencilerin %49.4’ü beslenme konusunda eğitim almamışken, %71.1’i akşam yediden sonra yemektedir. Öğrencilerin %35,8’i haftada 2-3 kez şekerli içecek, %30,2’si haftada 2-3 kez fastfood ürünleri tüketmekte ve %71,0’ı öğün atlamaktadır. Öğrencilerin Beden Kütle İndeksi (BKI) dağılımları incelendiğinde %11,8’inin fazla kilolu ve %3,1’inin obez olduğu saptanmıştır.
Sonuç: Değerlendirmeler sonucu öğrencilerin beslenme sorunlarının ve sağlıklı beslenme konusunda eğitim ihtiyaçlarının olduğu belirlenmiştir. Beslenme bozukluklarının hem kısa hem de uzun dönemde bireyi ve toplumu etkileyen önemli bir sorun olduğu dikkate alınarak dengeli ve düzenli beslenmenin önemi hakkında öğrencilere ve ebeveynlere eğitim verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Beslenme değerlendirmesi, obezite, öğrenciler, beslenme değerlendirmeleri

Etik Beyan

Araştırma öncesinde etik kurul izni (E-18457941-050.99-68796, 01.11.2022) ve kurum izni (E-82587833-030.03-81986, 15.02.2023) alınmıştır. Araştırma öncesinde araştırma konusu ve içeriği hakkında velilere bilgi vermek amacıyla okul müdürleri ile iletişime geçilmiş, okul müdürleri tarafından WhatsApp grupları aracılığıyla velilere duyuru yapılmıştır. Çocuğunun araştırmaya katılmasına rıza gösteren velilerden onam alınmıştır. Araştırma esnasında öğrenciler de araştırma konusu ve içeriği hakkında bilgilendirilmiş, onamları alınmıştır. Bu araştırma Helsinki Deklarasyonu prensiplerine uygun olarak gerçekleştirilmiştir.

Destekleyen Kurum

yoktur.

Proje Numarası

Herhangi bir projeden destek alınmamıştır.

Determination of Obesity Frequency and Nutritional Characteristics in Secondary School Students in a Provincial Center: A Descriptive Study

Öz

Aim: This research was conducted to determine the frequency of obesity and nutritional characteristics in secondary school students (5th-8th grade students).
Method: This research which was conducted as a descriptive study, completed with 992 secondary school students studying at the secondary school level in a city center. Research data was collected between March 15 and May 1, 2023, with a personal information form and a nutritional characteristics questionnaire. Research data were evaluated using numbers and percentages. Ethics committee and institutional permission were obtained before the research.
Results: 52.5% of the students are female, 31.9% have mothers who are high school graduates, and 12% have any chronic disease. While 49.4% of the students have not received nutrition education, 71.1% eat after seven in the evening. 35.8% of the students consume sugary drinks 2-3 times a week, 30.2% consume fast food products 2-3 times a week, and 71% skip meals. Examining the Body Mass Index (BMI) distributions of the students revealed that 11.8% were overweight and 3.1% were obese.
Conclusion: As a result of the evaluations, it was determined that the students had nutritional problems and needed training in healthy nutrition. Given that nutritional disorders pose significant short-term and long-term problems for individuals and society, it is recommended to educate students and parents about the importance of balanced and regular nutrition.

Anahtar Kelimeler

nutrition assessment, obesity, students, nutrition assessments

Proje Numarası

Herhangi bir projeden destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Bahar M, Yılmaz M. Gıda okuryazarlığı: Bileşenlerin tespiti ve tanımlanması. International Journal of Social Sciences and Education Research 2021;7(1):38-62.
• Sonay Türkmen A, Kalkan İ, Filiz E. Adolesan beslenme okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. International Peer-Reviewed Journal Of Nutrition Research 2017;(10):1-16.
• DSÖ, Adolescent health 2022 Erişim adresi Adolescent health (who.int) Erişim tarihi Kasım 17, 2023
• Vaitkeviciute R, Ball LE, Harris N. The relationship between food literacy and dietary intake in adolescents: A systematic review. Public Health Nutrition 2015;18(4):649-58.
• Özgenel M, Özden F. Deneysel ölçüme dayalı beslenme eğitiminin ortaokul öğrencilerinin beslenme davranışlarına ve beslenme öz-yeterliklerine etkisinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2019;7(3):181-9.
• Yılmaz S, Altunkürek ŞZ. Ortaokul öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktivite davranışlarının belirlenmesi: Ankara Yenimahalle ilçesi Örneği. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;1(2):70-80.
• Qutteina Y, Hallez L, Raedschelders M, De Backer C, Smits T. Food for teens: how social media is associated with adolescent eating outcomes. Public Health Nutrition 2022; 25(2):290-302.
• Taşdemir A. İlköğretim öğrencilerinde beslenme eğitimi üzerine bir araştırma. Sağlık Akademisi Kastamonu 2019; 4(1):34-52.
• Taras H. Nutrition and student performance at school. Journal of School Health 2005;75(6):199-213.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) 2022, Erişim adresi Turkiye_Beslenme_Rehber_TUBER_2022_min.pdf (saglik.gov.tr) Erişim tarihi Kasım 17, 2023
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021 Erişim adresi saglik.gov.tr/Eklenti/45316/0/siy2021-turkcepdf.pdf Erişim tarihi Kasım 17, 2023
• Onis MD, Onyango AW, Borghi E, Siyam A, Nishida, C, Siekmann J. Development of a WHO growth reference for school-aged children and adolescents. Bulletin of the World Health Organization, 2007;85(9):660-7.
• Roberts M, Tolar-Peterson T, Reynolds A, Wall C, Reeder N, Rico Mendez G. The effects of nutritional interventions on the cognitive development of preschool-age children: A systematic review. Nutrients 2022;14(3):532.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Okul Öncesi ve Okul Çağı Çocuklara Yönelik Beslenme Önerileri ve Menü Programları, 2013 Erişim adresi okul-oncesi-ve-okul-cagi-cocuklara-yonelik-beslenme-onerileri-ve-menu-programlar-kitabi.pdf (saglik.gov.tr) Erişim tarihi Kasım 17, 2023
• Taşçene K, Koçoğlu Tanyer D. İlçede öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;4(3):393-405.
• Şanlıer N, Sormaz Ü, Güneş E. Yiyecek içecek hizmetleri bölümünde okuyan öğrencilerin aldıkları mesleki eğitimin besin tercihleri ve beslenme bilgi düzeyleri üzerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2016;8(15):248-65.
• Çolak B, Ergün A. İstanbul›un bir ilçesinde okul çağı çocuklarında beslenme alışkanlıkları ve sıvı tüketim durumunun vücut kütle indeksi ile ilişkisi: Kesitsel bir çalışma. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi 2020;2(3):197-212.
• Yılmaz A, Kocataş S. Ortaokul öğrencilerinin obezite sıklığının, beslenme davranışlarının ve fiziksel aktivite düzeylerinin değerlendirilmesi. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi 2019;1(3):66-83.
• Dunn RA, Sharkey JR, Horel S. The effect of fast-food availability on fast-food consumption and obesity among rural residents: an analysis by race/ethnicity. Economics & Human Biology 2012;10(1):1-13.
• Basu S, McKee M, Galea G, Stuckler D. Relationship of soft drink consumption to global overweight, obesity, and diabetes: a cross-national analysis of 75 countries. American Journal of Public Health 2013;103(11):2071-7.
• Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı, 2013
• Asher RC, Shrewsbury VA, Bucher T, Collins CE. Culinary medicine and culinary nutrition education for individuals with the capacity to influence health related behaviour change: A scoping review. Journal of Human Nutrition and Dietetics 2022;35(2):388-95.
• Yabancı N. Okul Sağlığı ve Beslenme Programları. TAF Preventive Medicine Bulletin 2011;10(3):361-8.
• Kürklü NS, Özel HG. Farklı sosyoekonomik düzeydeki ortaokul öğrencilerinin beslenme durumu ve obezite sıklığının belirlenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi 2015;43(2):100-10.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA) 2019, Erişim adresi TBSA_RAPOR_KITAP_20.08.pdf (karatekin.edu.tr) Erişim tarihi Kasım 17, 2023
• DSÖ, Obesity 2023 Erişim adresi Obesity (who.int) Erişim tarihi Kasım 17, 2023
• Garcia MB, Garcia PS. Intelligent tutoring system as an ınstructional technology in learning basic nutrition concepts: An exploratory sequential mixed methods study. In Handbook of Research on Instructional Technologies in Health Education and Allied Disciplines, 2023:265-84.