AB ve Türkiye'de Arıcılık Faaliyetine Yönelik Gıda Güvenliği Uygulamaları: Sorunlar ve Öneriler

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 2, 87 - 95, 22.12.2016

Figen Çukur Banu Yücel Nevin Demirbaş

Öz

Arıcılık faaliyeti geçmişten bugüne hem AB'de hem de Türkiye'de kırsal alanda birçok üreticinin en önemli geçim kaynağı durumundadır. Bu özelliği ile mikro düzeyde kırsal alanda makro düzeyde de ülkelerin ekonomisinde önemli bir katma değer yaratmaktadır. Günümüzde söz konusu faaliyetin sürdürülebilir üretimi ile iç ve dış ticareti gıda güvenliği esaslarının sağlanmasını gerekli kılmaktadır. Arı ürünlerinin doğal, etkili ve sağlıklı yapısının korunabilmesi, ancak güvenli ve kaliteli üretim ile mümkün olabilmektedir. Arı ürünleri kovandan elde edilmelerinden tüketiciye ulaşana dek gıda güvenliğini etkileyen pek çok risk faktörünün tehdidi altındadır. Kaliteli üretimin de ön koşulu olan, gıda güvenliği açısından arı ürünlerinin üretimden tüketime kadar iç ve dış kaynaklı kirlenme olasılıklarını önlemek ya da azaltmak “iyi üretim uygulamaları”(GMP) gibi gıda güvenliği uygulamaları ile mümkün olabilmektedir. Türkiye, özellikle çam balı üretimi ile dünyada ilk sırada yer almaktadır. Türkiye'nin bu konumunu gelecekte de sürdürebilmesi, arı ürünlerinde güvenli ve kaliteli üretimin sağlanması ile mümkündür. Türkiye'nin arıcılık sektörüne ilişkin gıda güvenliği mevzuat düzenlemelerinin ve uygulamalarının AB'ye uyum çalışmaları itibariyle ivme kazandığı ve değişen tüketici istek ve beklentilerinin bu süreci hızlandırdığı belirlenmiştir. Konuya ilişkin son sözlerden en önemlisi, Türkiye'de arıcılık sektöründe gıda güvenliği uygulamalarının mevcut denetim mekanizmasının geliştirilerek daha etkili olabileceğidir.

Anahtar Kelimeler

Arıcılık, arı ürünleri, gıda güvenliği, kalite yönetim sistemi

Food Safety Applications Towards Beekeeping Activities in the EU and Turkey: Problems and Suggestions

Öz

Beekeeping activity is the main income source in rural areas from past to present in both the EU and Turkey. With this feature it creates added value in rural areas in micro scale and in country economies in macro scale. Today the sustainable production of this activity and its local and foreign trade neccessiate food safety principles to be assured. Keeping the natural, effective and healthy structure of beep roducts can only be achieved by safe and high quality production. Bee products are under the threat of many risk factors from production until reaching to consumer. In terms of food safety, which is the primary condition for high quality production, preventing pollution originated from external orinternal sources can only be possible by food safety applications such as good manufacturing processes (GMP). Turkey, ranks number one especially with pine honey production in the EU and the world beekeeping sector. Continuation of this position of Turkey in the future increases the importance of safe and high quality production.It was determined that food safety legislation arrangements and applications related with beekeeping sector have been accelerated due to studies related with compliance to the EU and that changing consumer requests and expectations further accelerated this process. One of the most important final words is that the current monitoring mechanism of food safety applications related with the beekeeping sector in Turkey will be developed and become more effective. 

Anahtar Kelimeler

Beekeeping, bee products, food safety, quality management system

Kaynakça

• Anonim, 1990. Hayvansal Kaynaklı Gıdalarda Veteriner ilaçları Maksimum Kalıntı Limitlerinin Belirlenmesine ilişkin 0rtak Prosedüre ait (ECC) 2377/90 sayılı ve 26 Haziran 1990 tarihli Konsey Yönetmeliği (http://eurlex. europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do7uri =CELEX:31990R2377:EN:HTML).
• Anonim, 2001. Kodeks Alimentarius Bal İçin Kodeks Standardı (CodexStan 12- 1981 Rev 1 1987 Rev2 2001). (http://www.codexalimentarius.net/download/standards.
• Anonim, 2005. 23 Şubat 2005 tarih ve 396/2005 sayılı Hayvansal ve Bitkisel Kaynaklı Gıda ve Yemlerde Pestisitlerin Maksimum K a l ı n t ı S e v i y e l e r i Y ö n e t m e l i ğ i . ( h t t p : / / e u r - l e x . e u r o p a . e u / L e x U r i S e r v / L e x U r i S e r v. d o 7 u r i =0J:L:2005:070:0001:0016:EN:PDF).
• Anonim, 2006. Gıdalarda Belli Bulaşanların Maksimum Seviyelerinin Belirlenmesine İlişkin 19 Aralık 2006 Tarih ve 1881/2006 S a y ı l ı K o m i s y o n Y ö n e t m e l i ğ i , ( h t t p : / / e u r - l e x . e u r o p a . e u / L e x U r i S e r v / L e xUr i S e r v. d o 7 u r i =0J:L:2006:364:0005:0024:EN:PDF).
• Anonim, 2016. (http://www.balder.org.tr/hakkimizda.htm).
• Avrupa Birliği Komisyonu Bal Direktifi. 2001. (2001/110/ECC, 2001. Council Directive 2001/110/EC of 20 December 2001 Relating to Honey, European Community Council, Bruxelles, (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do7uri= 0J:L:2002:010:0047:0052:EN:PDF).
• Boyacıoğlu, D., 2013. Yenilenen Bal Tebliği, AB'nin Bir Adım Önünde, : 29.11.2016.
• Doğaroğlu, M.2012. Arı Ürünlerinde Üretim ve Tüketiminde Gıda Güvenliği, Bal ve Diğer Arı Ürünleri ile Sağlıklı Yaşam Platformu, 5 Temmuz, İstanbul.
• GTHB( Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı). 2008. Bal Sektörü İçin İyi Hijyen Uygulamaları Rehberi, www.gidahatti.com, Erişim: 29.11.2016.
• G T H B ( G ı d a , Ta r ı m v e H a y v a n c ı l ı k B a k a n l ı ğ ı ) . , 2 0 1 5 . G ı d a v e K o n t r o l G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü ,http://www.tarim.gov.tr/GKGM/Duyuru/169/Turk-Gida-Kodeksi-Etiketleme-Yonetmeligi-Kapsaminda-Yer-Alan-Urun- Dogrulama-Ve-Takip-Sistemi-_udts_-Uygulama-Tarihi-Degistirilmistir, Erişim tarihi: 18.11.2016.
• GTHB( Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı), 2016a. Hayvancılık Genel Müdürlüğü, Çeşitli İstatistikler, Ekim, Ankara.
• GTHB(Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı),2016b. http://www.tarim.gov.tr/Haber/1001/Ab-Ile-Tam-Uyumlu-Denetim-Icin- 1400-Personele-Egitim-Verilecek-Projenin-Acilisi-26-Temmuzda-Baslayacak, 22 Temmuz.
• Kilit,G., 2013. Avrupa Birliği ve Türkiye'de Gıda Güvenliği ve Son gelişmeler, İKV Değerlendirme Notu, İktisadi Kalkınma Vakfı, Kasım.
• Meulen, B. 2013. Avrupa Birliği'nde Gıda Güvenliği ve Yasal Düzenlemeler, 4. Gıda Güvenliği Kongresi, 14-15 Mayıs.
• Sunay, A.E.2011. Arı Ürünleri Sektöründe İzlenebilirliliğin Sağlanması ve Önemi, 7.Gıda Mühendisliği Kongresi, 24-26 Kasım, Ankara.
• Tubitak.,2003. Vizyon 2023, Bilim ve Teknoloji Öngörüsü Projesi, Tarım ve Gıda Paneli Son Rapor, Temmuz, Ankara, s.55.
• T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı., 2015. Avrupa Birliği Sürecinde 12 No'lu Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası Faslı, Ankara,s.67.
• T.C. Resmi Gazete, 2002. Hayvansal Kökenli Gıdalarda Veteriner İlaçları Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliği (2002/30); Sayı: 24739, Tarih: 28 Nisan, (http://www.kkgm.gov.tr/mev/kodeks.html).
• T.C. Resmi Gazete, 2005. Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin A l ı n a c a k Ö n l e m l e re D a i r Y ö n e t m e l i k , S a y ı : 2 5 7 0 5 , Ta r i h : 1 9 O c a k , . h t t p : / / w w w. k k g m . g o v. t r / yonetmelik/kalinti_izleme.html).
• T.C. Resmi Gazete, 2005. Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği, (Tebliğ No: 2005/49), Tarih: 17 Aralık.
• T.C. Resmi Gazete, 2007. Gıda Güvenliği ve Kalitesinin Denetimi ve Kontrolüne Dair Yönetmelik, Sayı: 26725. Tarih: 9 Aralık.
• T.C. Resmi Gazete, 2008. Gıda Maddelerinde Bulunmasına İzin Verilen Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliği (Tebliğ No: 2008/41) Sayı: 26951, Tarih: 29 Temmuz, (http://www.kkgm.gov.tr/TGK/Teblig/2008_41 .html).
• T.C. Resmi Gazete, 2008. Gıda Maddelerindeki Bulaşanların Maksimum Limitleri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2008/26) Sayı: 26879, Tarih: 17 Mayıs (http://www.kkgm.gov.tr/TGK/Teblig/2008-26.html).
• T.C. Resmi Gazete, 2010. Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, Kanun No:5996, Sayı: 27610, Tarih:13 Haziran.
• T.C. Resmi Gazete, 2011a. Arıcılık Yönetmeliği, Sayı:28128, Tarih: 30 Kasım.
• T.C. Resmi Gazete, 2011b. Yurt İçinde Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerin Nakilleri Hakkında Yönetmelik, Sayı: 28145, Tarih: 17 Aralık.
• T.C. Resmi Gazete, 2012. Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği, Tebliğ no: 2012/58,Sayı: 28366, Tarih: 27 Şubat.
• T.C. Resmi Gazete, 2016. Organik Arıcılık Yapan Yetiştiricilerin Desteklenmesine Dair Tebliğ, Tebliğ no: 2016/34, Sayı: 29813, 26 Ağustos.
• TSE Propolis Standardı, Ocak 2003.
• TSE Polen Standardı, Aralık 2006, TS10255.
• TSE Arı Sütü Standardı, Aralık 2006, TS 6666.
• Ulu, H., 2013.Ülkemizde Gıda Güvenliği Mevzuatı ve AB'ye İhracat Gereklilikleri, AB Gıda İhracatı Konferansı,1-3 Ekim, İzmir, http://ebiltem.ege.edu.tr/ABGida/sunumlar/Hatice_ULU.pdf, Erişim tarihi: 16.11.2016.
• Uludağ, R. 2008, Ege Bölgesinde Tüketime Sunulan Ballarda Sülfonamid Kalıntılarının Araştırılması, Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı, Aydın.
• Üzümcü, İ., Bal İhracatı İçin Marka Şart, www.ihracat.info.tr.: 29.11.2016.
• Yücel,B., Doğaroğlu, M. 2015. Quality Assurance in Bee Products; “Good Manufacturing Practises (GMP)”. 1st Marmaris International Apitherapy and Bee Products Symposium. 20-22 November, Marmaris-Muğla/Turkey. P:25.