Sulama Birliklerinin Ekonomik ve Kurumsal Performansının Karşılaştırmalı Değerlendirmesi: Batı Ege Örneği

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 2, 109 - 115, 30.12.2018

Selin Akçay

https://doi.org/10.24181/tarekoder.442701

Cited By: 2

Öz

Sulama sistemlerinin etkinliklerinin
bazı performans göstergeleri kullanılarak belirlenmesi ve benzer özelliklere
sahip diğer sulama sistemlerinin etkinlikleri ile kıyaslanması yoluyla sulama birliklerinin
zayıf ve güçlü yönleri ortaya konmakta ve gerekli önlemler alınmaktadır. Çalışmada
Aşağı Büyük Menderes Havzasında yer alan Akçay Sağ ve Sol Sahil, Aydın Ovası ve
Söke Ovası Sulama Birliği ile Aşağı Gediz Havzasında yer alan Menemen Sağ ve
Sol Sahil Sulama Birliklerinin ekonomik ve kurumsal performansları
değerlendirilmiştir. Çeşitli araştırmacıların önerdiği sulu tarımda performans
değerlendirme göstergelerinden seçilen ekonomik ve kurumsal göstergeler kullanılarak,
sulama birliklerinde etkinlik değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirilen
yıllar için sulama birliklerinin ortalaması; su ücreti toplama etkinliği değerleri
için % 62.6-101.8, birim alana düşen toplam işletme-bakım-yönetim gideri
değerleri için 58.2-87.6 TL/ha, sulama alanı personel yoğunluğu için ise 167.3-679.6
ha/personel aralığında değişmiştir. Çalışma sonucunda; bazı sulama
birliklerinde hedeflenen su ücreti toplama etkinliği değerlerine ulaşılmış, birim
alana düşen toplam işletme-bakım-yönetim gideri değerleri yönünden daha iyi
performans sergilemelerinin sulama altyapısının ve hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin
sağlanması açısından önemli olduğu sonucuna varılmıştır. Söke, Menemen Sağ ve
Menemen Sol Sahil Sulama Birliklerinde özellikle personel istihdamı konusunda benzer
özellik gösteren sulama sistemlerindekine oranla yetersizlikler olduğu
saptanmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Sulama, Performans Değerlendirme, Performans Göstergesi

Comparative Evaluation of Economic and Instutional Performance in Water User Associations: Case Study from Western Aegean

Öz

Irrigation management
transfer is an important process in improving irrigation systems performance.
In this study, the management transfer of the Akçay Right and Akçay Left Bank,
Aydın and Söke Water User Associations located in Lower Büyük Menderes Basin
and Menemen Right and Menemen Left Bank Water User Associations located in
Lower Gediz Basin were evaluated in terms of economic and institutional
performance. The irrigation management transfer programme was assessed using three
performance indicators for ten years before and after the transfer during the period
2000–2009. According
to the results, the mean values of the water fee collection efficiency varied
between 62.6-101.8%; total
management-operation-maintenance cost of unit irrigation area values ranged
between 58.2-87.6 TL/ha and staff intensity per irrigation area varied between 167.3-679.6
ha/staff. By the end of the study it was determined that, the targeted water
fee collection efficiency was reached in some of the water user associations.
The evaluated water user associations need to better perform in terms of total
management-operation-maintenance cost of unit irrigation area in order to
sustain the irrigation services and irrigation schemes infrastructure. Söke,
Menemen Right and Menemen Left Bank Water User Associations were determined to
be inadequate in terms of irrigation staff employment in comparison to the
water user associations than those having similar functions.    

Anahtar Kelimeler

Irrigation, performance evaluation, performance indicators

Kaynakça

• Akçay S., M., 2007. Aşağı Büyük Menderes Havzası sulama şebekelerinin devir sonrası performanslarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akıllı, H. 2011. “Katılımcı Sulama Yönetimi” Devlet Sulama İşletmeciliğinden Yerel ve Özel Sulama İşletmeciliğine: Antalya Sulama Birlikleri Örneği. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. s229, Antalya.
• Anonim 2004. Sulama Birlikleri Bülteni.(1995-2003), DSİ 2.Bölge Müdürlüğü, İzmir.
• Anonim, 2010. Büyük Menderes Havzası Havza Koruma Eylem Planı. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi, İstanbul. [http://www.cygm.gov.tr/CYGM/Files/Guncelbelgeler/HAVZA_FiNAL/Buyuk_Menderes/B.Menderes_Havzas%C4%B1.pdf], Erişim: 8 Haziran 2018.
• Bekişoğlu M. 1994. Irrigation development and operation and maintenance problems in Turkey. Proceedings of the Conference on Development of Soil and Water Resources. General Directorate of State Hydraulic Works, Ankara, pp. 579-586.
• Beyribey, M., 1997. Devlet sulama şebekelerinde sistem performansının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1480, Ankara.
• Burt, C.M. ve S.W. Styles, 2004. Conceptualizing irrigation project modernization through benchmarking and the rapid appraisal process, Irrigation and Drainage 53: 145–154.
• Burton M, Molden D. ve Skutsch J. 2000. Benchmarking irrigation and drainage system performance. International Programme on Technology and Research in Irrigation and Drainage, IPTRID-FAO-WB, Report on A Workshop, FAO, Rome, pp. 1-9.
• Cin, S. ve Çakmak, B. 2017. Assessment of Irrigation Performance in Başören Irrigation Cooperative Area of Beypazarı, Ankara. Journal of AgriculturalFaculty of Gaziosmanpasa University, 34 (2):10-19.
• Çakmak, B., 2001. Konya sulama birliklerinde sulama performansının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 7(3): 111-117.
• Çıkın, A., et al., 2001. Kamu Tarafından Yönetilen Sulama Şebekelerinin Su Kullanıcı Örgütlere Devir Sorunları ve Uygun Işletme Yönetim Modellerinin Belirlenmesi, TUBITAK-TARP-1967 nolu proje raporu.
• Droogers, P., Kite, G.ve Bastiaanssen, W. G. M. 1999. Land cover classification using public domain datasets: Example for Gediz Basin, Turkey. In Proceedings of the International Symposium on Arid Soils, Menemen, Turkey, 21-25 September 1998. pp.34-40.
• Duygu, M. B. 2015. Büyük Menderes Havzasının Kuraklıktan Etkilenebilirliğinin Değerlendirilmesi, Uzmanlık Tezi, T. C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Frazao, F.F., and Pereira, L.S., 1993,. Evaluation of Performance Indicators Applied to Several Irrigation Systems in Portugal. Perfromance Measurement in Farmer Managed Irrigation Systems, Proceedings of International Workshop of the Farmer-Managed Irrigation Systems Network, 12-15 November 1993, Mendoza- Argentina, IIMI, Colombo, Sri Lanka, p. 137-145.
• Koç, C., 1998, Büyük Menderes Havzası Sulama Şebekelerinde Organizasyon – Yönetim Sorunları ve Yeni Yönetim Modelleri Üzerinde Araştırmalar, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 183s.
• Koç, C ve Bayazıt, Y. 2015. A study on assessment financing of irrigation schemes. Irrigation and Drainage 64: 535–545.
• Molden, D.J., Sakthivadiel, R., Perry, C J., de Fraiture, C., Kloezen, W. H., 1998. Indicators for comparing performance of irrigated agricultural systems. International Water Management Institute Research Report 20, Colombo-Sri Lanka.
• Nalbantoğlu, G. ve Çakmak, B. 2007. Akıncı Sulama Birliğinde Sulama Performansının Karşılaştırılmalı Değerlendirilmesi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 13(3): 213-223.
• Tipi,T., Vural, H., Turhan, Ş. ve Erdal, B. 2017. Türkiye'de Sulama Yatırımlarının Tarım Alanlarının Kullanım Şekillerine Etkisinin Belirlenmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2):157-16.
• Sönmezyıldız, E. ve Çakmak, B. 2013. Eskişehir Beyazaltın köyü arazi toplulaştırma alanında sulama performansının değerlendirilmesi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(1): 33-40.
• Yavuz, M.Y., Kavdır, İ., and Delice N.Y., 2006, Performance Evaluation of Water User Associations: A Case Study of the Lower Seyhan Basin, Harran Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 10 (3/4) : 35-45.
• Yercan, M. Dorsan, F. ve Ul, M.A. 2004. Comparative analysis of performance criteria in irrigation schemes: a case study of Gediz river basin in Turkey. Agricultural Water Management 66: 259–266.