OSMANLI DEVLETİ’NDE TAHSİL-İ EMVAL NİZAMNAMELERİ VE TAHSİLAT USULÜ

Yıl 2022, Cilt: 41 Sayı: 71, 429 - 449, 31.03.2022

Yasemin Zahide Erol

https://doi.org/10.35239/tariharastirmalari.1091452

Öz

Osmanlı Devleti’nin üzerinde en çok durduğu konulardan biri vergilerin dağıtılması ve tahsili meselesiydi. Vergileri tahsil etmede yaşanan güçlükler, vergi tahsiline zaptiyenin dahil olması, hatta tahsilât işlerinin kalıcı olarak zaptiyeye devredilmesiyle tahsilât esnasında yaşanan huzursuzluklar ve vergi kaynaklı isyanlar Osmanlı Devleti’ni vergi tahsilinin düzenlenmesi için harekete geçirmişti. Bu nedenle, ilk olarak 1871 yılında bir nizamname yayınlanmış ve bunu 1875, 1879, 1886, 1894, 1902 ve 1909 tahsil-i emvâl nizamnameleri izlemiştir. Böylece, vergi tahsil işlerinde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.
Bu çalışmada ilk olarak söz konusu nizamnamelerin içeriği incelenmeye çalışılmış, daha sonra tahsilât usulüne değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

vergi, tahsil-i emvâl, tahsilat, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• BEO, Dosya No:1916, Gömlek No:143675 (H. 6 Cemaziye’l-evvel 1320/ 10 Eylül 1902).
• BEO, Dosya No:2076, Gömlek No:155635 (H. 27 Safer 1321/ 25 Mayıs 1903).
• BOA, DH.MKT., Dosya No:2612, Gömlek No:61 (H. 10 Recep 1325/ 19 Ağustos 1907).
• “Eyalet ve Elviyede Kur’a ve Mahallâtın Muayyen Olan Vergilerinin Beynelahali Tevzii Hakkında İcrası Lazım Gelen Muamelata Dair Nizamname” Düstur, 1. Tertip, C.4, s.279-283 (H. 15 Recep 1277/16 Şubat 1870).
• Düstur, 1. Tertip, 2. Cilt, 1289/2, s.58-60.
• Düstur, I. Tertip, C.3 (H.25 Rebiu’l-evvel 1292/ 1 Mayıs 1875).
• “Tahsili Emval Kanunu”, Düstur, 2. Tertip, Cilt 1, s.624-629 (2 Şaban 1327/18 Ağustos 1909).
• “Tahsil-i Emval Nizamnamesi”, Düstur, 1. Tertip, C.6, (H.01 Şaban 1311/7 Şubat 1894), s.146l-1466.
• “Tahsil-i Emval Nizamnamesi”, Düstur, 1. Tertip, C.7, (H.08 Zilhicce 1319/18 Mart 1902), s.831-849.
• “Tahsil-i Emval Nizamnamesi”', Düstur, 1. Tertip. C.5, (H.19 Muharrem 1304/17 Ekim 1886) s.644-652.
• “Tahsil-i Emval Nizamnamesi”, Düstur, I. Tertip, C.4, (H.25 Zilkade 1296/10 Kasım 1879), s. 382-392.
• “Umûr-ı Mâliyeye Dâ’ir Nizamnâme-i Mahsusdur”, “Mecmua-yı Düstûr”, Matbaa-yı Amire, H. Rebiülevvel 1284.
• Umur-ı Maliyeye Dair Nizamname”, Düstur, 1. Tertip, C.2, s.4-21 (H. 18 Safer 1284/ 21 Haziran 1867).
• Akkuş, Yakup, Osmanlı Taşra Maliyesinde Reform: Merkez-Taşra Arasındaki İdari İlişkiler ve Vilayet Bütçeleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2011.
• Akyıldız, Ali, “Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme”, İletişim Yay., İstanbul 2012.
• Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), TTK, Ankara 2011.
• Özbek, Nadir, "Abdülhamid Rejimi, Vergi Tahsildarlığı ve Siyaset, 1876-1908", Doğu Batı, S. 52, 2010, s. 159-97.