The Relationship between Psychological Resilience and Spirituality of Families with Special Needs Children

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 373 - 394, 28.06.2022

Ömer Faruk Söylev , Canan Kapucu Öztürk

https://doi.org/10.30622/tarr.1128523

Cited By: 1

Öz

A child with special needs is a big responsibility that is difficult for every parent to accept and requires regular and disciplined support in order to exist in social life and fulfill the necessary responsibilities. While the prospective parents experience the happiness of a new member who will join their family, they usually do not think about the situation that this individual may have special needs and they wait with the excitement that the whole process will proceed as considered normal. However, the situation of special needs that may occur before, during or after the birth can cause destruction and disappointment for the expectant parents, and the adaptation process can be difficult. Some parents adapt to this process with less wear and tear. The ability to recover against these and similar compelling life events appears as psychological resilience. Spirituality is one of the most important sources of support for families at the point of adapting to this situation. The aim of this study is to examine the relationship between the psychological resilience of families with children with special needs and the level of spirituality according to various variables and to offer solutions for the results. 360 volunteer parents with children with special needs who were selected by random sampling living in Kütahya Province participated in the study. The research was carried out in relational screening model based on quantitative data. "Personal Information Form", "Spirituality Scale" and "Short Psychological Resilience Scale" (KPSS) were used to collect research data. The analysis of the data obtained as a result of the research was carried out through the SPSS 22 Statistical Package Program. In the study, it was determined that there was a positive and low level (r= ,214) significant (p<.05) relationship between the psychological resilience and spirituality relationship of families with children with special needs. The variance explained by the variables on each other is 4.5%. According to socio-demographic variables, differences and significant relationships were reached in the levels of spirituality and psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

: Spiritual Counseling and Guidance, Individuals with Special Needs, Parents, Psychological Resilience, Spirituality

Özel Gereksinimli Çocuğu Olan Ailelerin Psikolojik Sağlamlığı ile Maneviyat İlişkisi

Öz

Özel gereksinimli çocuk, her anne baba için kabul edilmesi zor, sosyal hayatta var olması ve gerekli sorumluluklarını yerine getirebilmesi için düzenli, disiplinli destek olunması gereken büyük bir sorumluluktur. Anne baba adayları ailelerine yeni katılacak bir bireyin mutluluğunu yaşarken bu bireyin özel gereksinimli olabileceği durumunu genellikle hiç düşünmez ve tüm sürecin normal addedilen şekilde ilerleyeceği heyecanı ile bekleyiş içine girerler. Fakat doğumdan önce, doğum sırasında ya da doğumdan sonra oluşabilecek özel gereksinim durumu, anne baba adayları için bir yıkım, hayal kırıklığı yaşatabilmekte, uyum sağlama süreci ise zorlu olabilmektedir. Bu sürece bazı anne babalar daha az yıpranarak uyum sağlamaktadır. Bu ve buna benzer zorlayıcı yaşam olaylarına karşı toparlanabilme gücü psikolojik sağlamlık olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu duruma uyum sağlama noktasında ailelerin destek aldığı önemli kaynaklardan birisi de maneviyattır. Bu çalışmanın amacı, özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin psikolojik sağlamlığı ile maneviyat düzeyinin çeşitli değişkenlere göre ilişkisini incelemek ve sonuçlara ilişkin çözüm önerileri sunmaktır. Araştırmaya Kütahya ilinde yaşayan tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen özel gereksinimli çocuğu bulunan 360 gönüllü anne-baba katılmıştır. Araştırma nicel verilere dayalı ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma verisi toplamak için “Kişisel Bilgi Formu”, “Maneviyat Ölçeği” ve “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği” (KPSÖ) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizi SPSS 22 İstatistik Paket Programı aracılığı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin psikolojik sağlamlık ile maneviyat ilişkisi arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde (r= ,214) anlamlı (p<,05) bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Değişkenlerin birbirleri üzerinde açıkladıkları varyans, %4,5’tir. Sosyo demografik değişkenlere göre de maneviyat ve psikolojik sağlamlık düzeylerinde farklılaşmalar ve anlamlı ilişkilere ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Manevi Danışmanlık ve Rehberlik, Özel Gereksinimli Birey, Ebeveyn, Psikolojik Sağlamlık, Maneviyat

Kaynakça

• Akayıldız, K., & Sarıçam, H. (2016). Özel Çocuğa Sahip Ebeveynlerin İyilik Hali ve Kendini Toparlama Gücü Düzeylerinin İncelenmesi. 18. https://doi.org/DOI:10.13140/RG.2.1.3087.0649
• Altuntaş, S., & Genç, H. (2018). Mutluluğun Yordayıcısı Olarak Psikolojik Sağlamlık: Öğretmen Örnekleminin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(4), 936-948. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018046021
• Ataman, A. (2003). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. İçinde A. Ataman (Ed.), Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş (ss. 9-31). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Avşaroğlu, S., & Gilik, A. (2017). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anne-Babaların Kaygı Durumlarına Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1022-1035. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330239
• Ayten, A., & Yıldız, R. (2016). Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dini Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16(1), 281-308.
• Bahadır, A. (2010). Psiko-Sosyal Bir Sorun Olarak Engelliliği Anlamlandırmada Dinî Referanslar ve Pratik Yansımaları. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 10(2), 9-25. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344158
• Cavkaytar, A., & Diken, İ. H. (2007). Özel Eğitime Giriş (3. bs). Kök Yayıncılık.
• Coşar, M. (2021). Özel Gereksinimli Bireylerde Din Eğitimi [Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• de Kleijn-de Vrankrijker, M. W. (2003). The long way from the International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps (ICIDH) to the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Disability and Rehabilitation, 25(11-12), 561-564. https://doi.org/10.1080/09638280110110879
• Delgado, C. (2007). Sense of Coherence, Spirituality, Stress and Quality of Life in Chronic Illness. Journal of Nursing Scholarship, 39(3), 229-234. https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2007.00173.x
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Düzgüner, S. (2013). Maneviyat Algısı ve Diğerkâmlıkla İlişkisi (Kan Bağışı Örneğinde Türkiye Amerika Karşılaştırmalı Nitel Bir Araştırma) [Doktora Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Düzgüner, S. (2016). Nerden Çıktı Bu Maneviyat: Manevi Bakımın Temellerine İlişkin Kültürlerarası Bir Analiz. İçinde A. Ayten, M. Koç, & N. Tınaz (Ed.), Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (1. bs, C. 1, ss. 17-44). Dem Yayınları.
• Erarslan, Ö. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Sağlamlık İle Depresif Belirtiler ve Yaşam Memnuniyeti Arasındaki İlişkide Benlik Saygısı, Pozitif Dünya Görüşü ve Umudun Aracı Rolünün İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertürk, Y. (2018). Özel Gereksi̇ni̇mli̇ Çocuğa Sahip Olan ve Olmayan Annelerin İlgili Değişkenler Açısından Sosyal Beceri̇ Düzeylerinin Karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Francis, L. J., & Kaldor, P. (2002). The Relationship Between Psychological Well-Being and Christian Faith and Practice in an Australian Population Sample. Journal for the Scientific Study of Religion, 41(1), 179-184. https://doi.org/10.1111/1468-5906.00109
• Genç, H., & Altuntaş, S. (2018). Mutluluğun Yordayıcısı Olarak Psikolojik Sağlamlık: Öğretmen Örnekleminin İncelenmesi. Hacettepe University Journal of Education, 1-15. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018046021
• Gi̇zi̇r, C. (2007). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
• Göcen, G. (2013). Pozitif Psikoloji Düzleminde Psikolojik İyi Olma ve Dini Yönelim İlişkisi: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma. Toplum Bilimleri Dergisi, 7(13), 97-130.
• Güloğlu, B., & Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlığın Yordayıcısı Olarak Benlik Saygısı ve Psikolojik Sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11(2), 73-88.
• Hill, P. C., Pargament, K., Hood, R. W., McCullough, M. E., Swyers, J. P., Larson, D. B., & Zinnbauer, B. J. (2015). Din ve Maneviyatı Kavramlaştırma: Birleşme ve Ayrılma Noktaları (N.
• Ki̇mter, Çev.). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 85-118.
• Horozcu, Ü. (2010). Tecrübî Araştırmalar Işığında Dindarlık ve Maneviyat ile Ruhsal ve Bedensel Sağlık Arasındaki İlişki. Milel ve Nihal, 7(1), 209-240.
• İçmeli̇, C., Ataoğlu, A., Canan, F., & Özçeti̇n, A. (2008). Zihinsel Özürlü Çocukları Olan Ebeveynler İle Sağlıklı Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Karşılaştırılması. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 10(3), 21-28.
• Kaner, S. (2004). Engelli Çocukları Olan Anababaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi (Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) Raporu Sy 2001-0901-007; s. 88). Ankara Üniversitesi Rektörlüğü.
• Kara, A. (2019). Zihinsel Özel Gereksinimi Olan Çocuk Annelerinde Psikolojik Sağlamlık ve Baba Katılımı İlişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Karakuş, Ö., & Kırlıoğlu, M. (2019). Engelli Bir Çocuğa Sahip Olmanın Getirdiği Yaşam Deneyimleri: Anneler Üzerinden Nitel Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 96-112.
• Kırcaali İftar, G. (1998). Özel Gereksinimli Bireyler ve Özel Eğitim. İçinde S. Eripek (Ed.), Özel Eğitim (ss. 1-13). T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kula, M. N. (2005). Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma. Dem Yayınları.
• Kula, M. N., & Sel, S. (2020). Engellilere Yönelik Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. https://www.diyanetvakfiyayin.com.tr/engellilere-yonelik-manevi-danismanlik-ve-rehberlik-hizmetleri/mustafa-naci-kula/egitim/rehber-kitaplar/9786257137126
• Lo, C., Zimmermann, C., Rydall, A., Walsh, A., Jones, J., Moore, M., Shepherd, F., Gagliese, L., & Rodin, G. (2010). Longitudinal Study of Depressive Symptoms in Patients With Metastatic Gastrointestinal and Lung Cancer. Journal of Clinical Oncology : Official Journal of the American Society of Clinical Oncology, 28(18), 3084-3089. https://doi.org/10.1200/JCO.2009.26.9712
• Luthar, S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). Research on Resilience: Response to Commentaries. Child Development, 71(3), 573-575. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00168 Min, J.-A., Yoon, S., Lee, C. U., Chae, J.-H., Lee, C., Song, K., & Kim, T.-S. (2013). Psychological resilience contributes to low emotional distress in cancer patients. Supportive Care in Cancer : Official Journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer, 21(9), 2469-2476. https://doi.org/10.1007/s00520-013-1807-6
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10-19. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1995.tb00298.x Öz, F., & Bahadır Yılmaz, E. (2009). Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16(3), 82-89.
• Peker, A., Eroğlu, Y., & Özcan, N. (2015). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Anneler ile Tipik Gelişim Gösteren Çocuğa Sahip Annelerin Psikolojik Sağlamlık, İyilik Hali ve Mutluluk Düzeylerinin İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 142-150. https://doi.org/10.19126/suje.31984
• Pesen, A., & Demi̇rhan, M. (2021). Öğretmenlerin Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 141-158. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.652806
• Resilience. (1979). Içinde Webster’s New Twentieth Century Dictionary of the English Language (Second, s. 1540). Simon & Schuster.
• Resilience. (2015). Içinde G. R. VandenBos (Ed.), APA Dictionary of Psychology (2'nd ed.). American Psychological Association. https://dictionary.apa.org/resilience
• Reutter, K. K., & Bigatti, S. M. (2014). Religiosity and Spirituality as Resiliency Resources: Moderation, Mediation, or Moderated Mediation? Journal for the Scientific Study of Religion, 53(1), 56-72. https://doi.org/10.1111/jssr.12081
• Rutter, M. (1987). Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57(3), 316-331. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1987.tb03541.x Seidmahmoodi, J., Rahimi, C., & Mohamadi, N. (2011). Resiliency and Religious Orientation: Factors Contributing to Posttraumatic Growth in Iranian Subjects. Iranian Journal of Psychiatry, 6(4), 145-150.
• Smith, B., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The Brief Resilience Scale: Assessing the Ability to Bounce Back. International journal of behavioral medicine, 15, 194-200. https://doi.org/10.1080/10705500802222972
• Southwick, S. M., Vythilingam, M., & Charney, D. S. (2005). The psychobiology of depression and resilience to stress: Implications for prevention and treatment. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 255-291. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.1.102803.143948
• Şirin, T. (2018). Maneviyat Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Turkish Studies, 13(18), 1283-1309. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13996
• Tanyi, R. A. (2002). Towards Clarification of the Meaning of Spirituality. Journal of Advanced Nursing, 39(5), 500-509. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.2002.02315.x Ünal, V. (2018). Engellilerin Engelliliğe Bakışı ve Dine Yaklaşımları. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(3), 1457-1482. https://doi.org/10.18505/cuid.440470
• Wong, P. (2016). Meaning-Seeking, Self-Transcendence, and Well-being. İçinde Logotherapy and Existential Analysis: Roceedings of the Viktor Frankl Institute (ss. 311-322). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-29424-7_27
• World Health Organization (WHO). (1980). International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps: A manual of classification relating to the consequences of disease. World Health Organization.
• Yapıcı, A. (2007). Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Karahan Yayınları.
• Yavuz, F. (2016). Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Karşılaştıkları Sosyal Dışlanma Sorunları Üzerine Bir Araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, S. (2020). Yetişkinlerde Dindarlık ve Psikolojik Dayanıklılık İlişkisi: Antalya Kamu Çalışanları Örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.